امروزه بر سر سفره های ایرانی، نان در کنار غذاها، نقش اول را ایفا می‌کند و حتی برخی برنج را هم با نان می‌خورند، این گونه غذا خوردن مطلوب نبوده و در طب ایرانی به مکرر نخوردن یک غذا، توصیه بسیار شده است، پس نباید هر روز یا دو نوبت پشت سرهم برنج یا نان بخورید، اما همین نانی که مصرف می‌کنید هم بهتر است با ویژگی‌های خاص خود باشد و بهترین کیفیت را داشته باشد.
فهرست محتوا پنهان
یک نان خوب باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟
از نظر طب ایرانی، نان خوب باید چند تا ویژگی مهم داشته باشد:
- آرد خوبی داشته باشد: آرد کامل و تمیز گندم که در حد اعتدال بین 3 تا 5 درصد سبوس‌گیری شده باشه (نه آن که همه سبوس آن را بگیرند).
- تازه، برشته و مغزپخت باشد و خیلی زود بیات نشود.
- تا زمان استفاده بوی خوبی داشته و بوی نا و ماندگی ندهد.
- در زمان برش زدن و خوردن نان، کش نیاید.
- خیلی حجیم و خمیری نباشد.
- هاضمه فرد توان هضمش را داشته باشد.
- فرآوری خمیرش به صورت طبیعی باشد (قاعدتاً باید 4 ساعت طول بکشد که امروزه در نانوایی‌ها چندان شاهدش نیستیم).
- فرآیند تخمیر کامل انجام و رطوبت خمیر گرفته شده باشد.
- با حرارت ملایم پخت بشه و نسوزد.
- زیاد از حد در تنور نماند که زیاد از حد خشک شود.
- از مخمر (خمیر مایه) در خمیرنان استفاده شده باشد ( نه جوش شیرین و جوهر قند و …).
نان هر چه سفید تر باشد احتمال این که نانوا، جوش شیرین بیشتری به آن زده باشد، بالا می‌رود که به شدت (روی) بدن را نابود می‌کند.
- استفاده از کنجد، رازیانه، زنیان، زیره، سیاهدانه و … در تهیه نان، صرفاً برای مقوی یا مزه دار شدن نیست، بلکه گاهی برای اصلاح ضرر احتمالی نان (با توجه به نوع آردش) ضروری است.
مزایای استفاده از مخمر در تهیه نان
- استفاده از خمیرمایه در خمیر نان، به هضم بهتر آن کمک می‌کند.
- نشاسته گندم را به قند ساده تبدیل می‌نماید و کار معده رو آسان می‌کند.
- سرشار از اسیدآمینه و مواد ضروری است.
توجه: نان بدون خمیر مایه، سبب شکم درد و مصرف زیاد آن سبب ترش شدن نان در معده می‌شود.
چه نانی بخوریم بهتر است؟
- نانی که از آرد کامل و سبوسدار تهیه شده باشد، خمیرش را خوب ورز داده باشند و تازه و برشته باشد،ف بهترین نان مصرفی است!
- نان کامل حاصل از آرد با سبوس کافی باعث کاهش کبد چرب و بیماری‌های قلبی و عروقی می‌شود.
پس:
- در افراد سالم نان سنکگ مرغوب و کمی برشته توصیه می‌شود که ارزش غذایی بالاتری نسبت به نان تهیه شده با آرد سفید مانند لواش دارد.
افراد دارای گوارش ضعیف، که حس می‌کنند هضم نان سنگک برایشان دشوار است، بهتر است: 1) لقمه های نان سنگک کوچک و برشته بردارند و 2) زیاد بجوند.
ویژگی‌های نان سنگک، بهترین نان مصرفی
- نان سنگک در صدر نان‌های ایرانی قرار دارد و از آرد سبوس دار درست می‌شود.
- از ویژگی‌های خوب این نان، طعم، عطر، مغذی بودن و قابلیت سیرکنندگی آن است.
- نان سنگک حاوی سطح بالایی از ویتامین‌ها، کلسیم، پروتئین و آهن است.
- دارای مقدار زیادی فیبر بوده و مورد توجه متخصصان تغذیه است.
- هر یک کف دست نان سنگک حاوی 78 تا 80 کیلوکالری انرژی دارد.
نان جو بخوریم یا نان گندم؟
- طبیعت گندم از لحاظ گرمی و سردی، گرم و از لحاظ رطوبت و خشکی، معتدل است.
- در صورتی که طبیعت جو و نان جو سرد و خشک می‌باشد.
- نان جو از آرد جو بدون سبوس یا سبوسدار تهیه می‌شود که نسبت به نان گندم ارزش غذایی پایین تر، اما در مقابل فیبر و قدرت سیرکنندگی بیشتری داد.
- پس در افراد سالم مصرف مداوم نان جو توصیه نمی‌شود مگر در افراد با شرایط و رژیم‌های درمانی خاص.
در چه افرادی انتخاب نان جو، انتخاب بهتری نسبت به نان گندم است؟
- افراد دارای مزاج‌های مرطوب که در حال مراقبت از وزن یا کاهش وزن هستند.
- افراد مبتلا به دیابت
چه کسانی نباید نان جو مصرف کنند؟
- جو مضر روده است و در افراد دیابتی با مشکل روده توصیه نمی‌گردد.
- افرادی که مشکلات روده مانند سندرم روده تخریک پذیر یا کولیت التهابی دارند.
- افراد با قدرت هضم پایین.
- افراد مبتلا به کم خونی یا یبوست.
- افراد با مزاج سرد یا مزاج خشک (در این افراد کمتر مصرف گردد).
نان را داغ داغ نخورید!!!
نان گرم و تازه از تنور درآمده دیرهضم بوده و تشنگی می‌آورد، لازم است پس از کمی خنک شدن، خورده شود.
حتی در منابع توصیه شده است که بهتر است نانی که صبح خریداری می‌شود، شب هنگام خورده شود.
مضرات استفاده از نان ناسالم برای بدن
با توجه به مصرف زیاد نان در کشور، تهیه نان سالم، با کیفیت و ترجیحاً سبوسدار از اهمیت زیادی برخوردار است، چرا که:
- سوءتغذیه و مشکلات گوارشی، از تبعات نان ناسالم است.
- نان سفید نوعی کربوهیدرات ساده محسوب می‌شود که زود هضم است و مصرف آن قندخون را بالا می‌برد (قابل توجه افرا دیابتی یا دارای قندخون بالا).
- مصرف زیاد نان‌های سفید، خطر ابتلاء به کم خونی، پوکی استخوان، ناراحتی گوارشی (سوء هاضمه و یبوست)، چاقی، بیماری قلبی و عروقی و دیابت را افزایش می‌دهند.
- البته مصرف متعادل نان سبوسدار هم می‌تواند بخشی از نیازهای بدن به املاح، پروتئین و ویتامین را تامین نماید.
- همچنین از مصرف نان‌های سوخته به دلیل وجود ماده سمی به نام آکریلامید در آن جداً خودداری شود.
طرز تهیه دو نان سالم خانگی
در برخی از روزها می‌توانید خودتان در منزل این دو نان را طبخ کنید:
دستور اول (پروتئینی و بدون گلوتن)
- دال عدس: 50 گرم
- آب: یک چهارم پیمانه
- زردچوبه: نمک و زیره: به مقدار کم
- بکینگ پودر: نصف ق.چ
- ماست: یک ق.غ
- تخم مرغ: 1 عدد
روش تهیه
- از شب قبل، دال عدس را با مقداری آب خیس کرده و بعد آبکشی کنید
- سپس همراه تخم مرغ، ماست، ادویه ها و آب میکس کنید.
- مایع خمیر باید شل باشه اگر سفت بود کمی آب ( 2-3 ق) اضافه کنید.
- تابه را داغ کرده و بعد 3 بار از مایع را داخل تابه بریزید و آن را تکان دهید تا خمیر پخش شود
- مراقبت باشید زیاد کلفت نشود.
- وقتی حباب زد و یک طرف آن پخت، برگردانید تا طرف دیگر آن هم بپزد
- بعد از پخت داخل پارچه تمیز نگه داشته تا خشک نشود.
- می توانید موارد را دو برابر و همان یک تخم مرغ بزنید.
دستور دوم
- سبوس جو دوسر: 2 ق.غ
- آرد جودوسر، پرک جودوسر یا پرک کینوا: 1 ق.غ
- گلاب: 1 ق.چ
- وانیل و پودر دارچین: به مقدار کم
- سفیده تخم مرغ: 2 عدد
- آب یا شیر: 4 قاشق غذاخوری
روش تهیه:
- همه مواد را مخلوط تا خمیر شلی مانند ماست به دست آید.
- تابه را روی حرارت گذاشته تا کامل داغ شود، اگر تابه نچسب باشد نیازی به چرب کردن ندارد.
- مایه بدست آمده را آرام در تابه ریخته و با پشت قاشق صاف نموده و کمی سیاه دانه و کنجد روی آن بریزید.
- با حرارت ملایم صبر کنید تا نان پخته و راحت از تابه جدا شود.
نکته پایانی
- مصرف متعادل نان سبوسدار می تواند بخشی از نیازهای بدن به املاح، پروتئین و ویتامین را تامین نماید ضمن این که به دلیل وجود فیبر عمل دفع مواد زائد از بدن راحتر صورت می‌گیرد
- البته نانی که از آرد سبوسدار تهیه شده باشه، بهتر از نان سبوس مالی شده است
- مبتلایان به بیماری دستگاه گوارش، نظیر نفخ، یبوست، التهاب روده و … نیز دقت کنند که از نان سفید تهیه شده با جوش شیرین و جوهر قند استفاده نکنند.
بختیاری
توضیحات شما عالی بود