فیشر یا شقاق مقعد زخمی در ناحیه مقعد است که اکثراً در اثر یبوست و بواسیر و عبور مدفوع خشک ایجاد شده و درد شدیدی ایجاد می‌کند و گاهی با خونریزی همراه است. تحریکات عصبی و ورود زیاد مطالب به ذهن از عوامل مساعدکننده این بیماری است. برای آشنایی با تدابیر تسکین دهنده و حتی تدابیر درمانی این بیماری به ادامه پست مراجعه کنید:
درمان‌های غیر داروئی شقاق مقعد
تدابیر غیرداروئی جهت بهبود و درمان شقاق مقعد، عبارتند از:
1) مدیریت حالات عصبی و روانی
مانند آرام سخن گفتن، تمرین کاهش حساسیت ذهنی، تنفس طبی و …
2) استفاده صحیح از توالت
استفاده از توالت ایرانی یا توالت فرنگی همراه با چهارپایه و بالا آوردن زانو(در صورت وجود مشکلات طبی مانند ارتروز زانو)
3) انجام تمرینات تصور مربوط به اجابت مزاج
- بعد از صرف صبحانه و شام به دستشویی بروید.
- و تصور کنید که ابتدا مدفوع در کولون صعودی به سمت بالا و خم کبدی، سپس در کولون عرضی به سمت چپ و خم طحالی و در نهایت در کولون نزولی به سمت رکتوم و در نهایت از رکتوم به سمت مقعد در حال حرکت است.
- هر کدام از این مراحل چهارگانه باید حدود 30 ثانیه طول بکشد.
- در صورت انجام دفع این مراحل خاتمه و در صورت عدم انجام دفع، مجدد مراحل چهارگانه تکرار شود.
4) انجام تمرینات تقویت کننده عضلات کف لگن
(برگرفته از پیج دکتر فاطمه نجات بخش) دو نوع تمرین برای تقویت عضلات کف لگن ذکر شده است که جهت تأثیر بیشتر، بهتر است همراه با ماساژ شکم انجام گیرد:
الف) تمرینات آسانسوری
انقباض تدریجی عضلات کف لگن تا رسیدن به حداکثر انقباض و سپش شل کردن تدریجی آن.
- این تمرینات از ۵ انقباض ۵ ثانیه‌ای با فاصله ۱۰ ثانیه استراحت بین انقباض‌ها شروع می‌شود و به تدریج به ۱۰ انقباض ۱۰ ثانیه‌ای با فاصله ۱۰ ثانیه استراحت می‌رسد.
- از نظر وضعیت فرد حین انجام تمرین نیز، به تدریج انجام تمرینات از حالت خوابیده طاق باز به نیمه نشسته و نشسته و ایستاده و حین راه رفتن تغییر می‌یابد.
ب) مانور پیستون
این مانور حین دفع انجام می‌شود، به این ترتیب که:
- پس از یک دم عمیق، هنگام بازدم دست خود را جلوی دهان گذارده و بازدم علیه مقاومت دست انجام می‌گیرد.
- انجام این مانور بیش از ۵ بار طی یکبار دفع توصیه نمی‌شود.
- در صورت عدم موفقیت در دفع مطلوب، توصیه می‌شود بیش از ۸ تا ۱۰ دقیقه جهت دفع تلاش ننمایند.
- در این حالت از دستشویی خارج شده و پس از انجام حرکات ورزشی ساده، ماساژ شکم و نوشیدن آب، دوباره به دستشویی بروند.
4) عدم تاخیر در اجابت مزاج
عدم تاخیر در زمان احساس نیاز به دفع و درنظرگرفتن فرصت کافی برای دفع
5) کاهش مصرف غذاهای نامناسب
- کاهش مصرف غذاهایی با مزاج سرد، خشک و غذاهای ترش مزه و تند
- کاهش مصرف غذاهای غلیظ و دیرهضم
6) ایجاد لینت
ایجاد نرمی و لینت در مسیر دستگاه گوارش به کمک غذاهای لینت بخش و سریع الهضم (مثل انجیر، انگور بی دانه، گلابی، زیتون کم نمک، سوپ ها و آش ها، اسفیدباج، شورباها) تا حداقل 6 هفته (چون نزدیک به 6 هفته طول می کشد تا زخم ایجاد شده رو به بهبود برود).
7) پرهیز از شستشو با آب سرد یا نشیتن در مکان سرد
پرهیز از شستشوی مقعد با آب سرد و لزوم گرم نگه داشتن ناحیه نشیمن
8) آبزن آب گرم
نشستن در لگن آب گرم به مدت 10 تا 20 دقیقه برای چندین بار در روز به خصوص بعد از هر اجابت مزاج
9) گرم نگه داشتن موضع و ناحیه تحت آسیب
گرم نگه داشتن ناحیه ناف و کمر و پوشش مناسب کل شکم و پشت
درمان های داروئی ساده شقاق مقعد
درمان‌های داروئی ساده جهت بهبود درد و خونریزی ناشی از فیشر یا شقاق مقعد عبارتند از:
سوپ تره
- مصرف یک پیاله کوچک سوپ تره در ابتدای نهار و شام (یک فنجان برنج +10 فنجان آب+ 4 ق.غ تره خرد شده و کمی نمک و زردچوبه و یک ق.غ روغن زیتون)
- مصرف صحیح آب تره، سبزی تره و کوکو تره هم در بهبود بواسیر و شقاق موثر است.
بارهنگ
- یک ق.غ تخم بارهنگ در یک لیوان آب جوش بماند تا کمی لعاب دهد، سپس با کمی شکر شیرین شده و نیم ساعت پس از هر وعده (روزی 3 مرتبه) میل شود تا 2 هفته.
- منع مصرف در افراد با ناراحتی ریوی، بانوان باردار و شیرده و افرادی که به روغن تخم بارهنگ حساسیت دارند.
خاکشی
- هر 3 ساعت به مدت 3 روز (1 ق.م در 1 فنجان آب جوش همراه کمی شکر یا نبات) و ادامه درمان به صورت روزانه صبح ناشتا و قبل از شام (1 ق.غ در یک لیوان آب جوش) تا 2 هفته
- مصرف خاکشی در سه ماه اول بارداری توصیه نمی شود.
گل ختمی
روزی دو تا سه بار، دو عدد گل ختمی زرد را در یک دوم استکان آب جوش دم کرده و سپس صاف شود و آب آن را میل کنند و تفاله آن روی مقعد و شقاق مربوطه گذاشته شود. تا 2 هفته
زرده تخم مرغ
یک چهارم زرده تخم مرغ زده شده به کمک سرنگ به ناحیه مقعد تزریق شود و یا قبل از خواب و پس از اجابت مزاج به کمک انگشت به محل شقاق مالیده شود.
پیاز پخته با روغن
- سر یک پیاز را ببرید و قسمت داخلی آن را کمی فشرده کنید و داخل آن کمی روغن حیوانی یا روغن زیتون یا روغن گاوی بریزید و آن را داخل یک قابلمه با آبی مختصر روی حرارت ملایم قرار دهید تا پیاز کاملا پخته شود و روغن کم کم به خورد آن رود، سپس آن را له کرده و روی ناحیه مقعد قرار دهید تا 3 شب (موثر در بواسیر و برای تسکین درد)
- یا پیاز له شده را همراه با زرده تخم مرغ به صورت مرهم روی ناحیه مقعد قرار دهید.
کوهان شتر
ترکیب کوهان شتر تهیه شده از عطاری های معتبر و وازلین (برای نرم شده کوهان شتر) و مالیدن آن به ناحیه مقعد پس از هر بار اجابت مزاج و شب ها قبل از خواب به مدت 6 هفته برای بهبود شقاق مقعد موثر است.
نکات پایانی
- توجه داشته باشید که در صورت بروز شقاق مقعد به صورت ناگهانی، حاد و در سنین بالا نیاز به ارزیابی و مداخلات پاراکلینیکی و کلینیکی جهت تشخیص به موقع بیماری های حاد است. پس آن را جدی بگیرید.
- نیاز به استفاده از تمام درمان‌های دارویی (به ویژه نوع خوراکی آن) به طور همزمان با هم نیست و کاربست یک یا دو مورد برای بهبود شقاق مقعد کفایت می کند.
- در صورت عدم بهبود شقاق مقعد علیرغم رعایت نکات بالا و طول کشیدن آن بیش از 2 ماه؛ حتما به پزشک مراجعه کنید.
منبع:
