روند گرایش به موضوع طب سنتی و مکمل / جایگزین در تحقیقات پایان نامه ای (1370 تا 1385)

با وجود گسترش روزافزون بکارگیری روش های طب سنتی و طب مکمل / جایگزین، شواهد علمی مبتنی بر تحقیقات علمی در بسیاری از شاخه های این روش ها اندک است. این طرح با هدف ارزیابی روند گرایش موضوعی پایان نامه های دوره های پزشکی عمومی و تخصصی نسبت به طب سنتی / مکمل / جایگزین (به عنوان نمادی از جهت گیری کلی تحقیقاتی) طی یک دوره 15 ساله در دانشکده های پزشکی شهر تهران مورد بررسی قرار گرفته است.

با مراجعه به بخش پایان نامه های هر دانشگاه، تعداد مجموع پایان نامه های ارایه شده در هر سال تحصیلی در دوره زمانی 1370 تا 1385 تعیین گردید و پایان نامه هایی که موضوع آنها احتمالا در ارتباط با طب سنتی / مکمل / جایگزین بود، شناسایی و از بایگانی استخراج شد. سپس ضمن بررسی دقیق تر از نظر ارتباط موضوعی، سال تحصیلی ارایه، رتبه و تخصص علمی ارایه دهنده، نوع مطالعه، شاخه مورد بررسی طب سنتی / مکمل / جایگزین و سایر اطلاعات جمع آوری گردید.

مجموعا 28344 پایان نامه طی پانزده سال در چهار دانشکده پزشکی از دانشگاه های شهر تهران به اتمام رسیده که از این تعداد 110 پایان نامه مربوط به موضوع طب سنتی / مکمل / جایگزین بوده است (3.88 مورد در هر هزار پایان نامه)؛ در سال های مورد بررسی، نسبت پایان نامه های انجام یافته در رابطه با طب سنتی / مکمل / جایگزین روندی افزاینده داشته است (P<0.001، 4.27=c2 for trends). از مجموع پایان نامه های مزبور، 41 مورد (37.3 درصد) در حوزه تحقیقات بالینی و بقیه موارد تحقیقات غیر بالینی بوده است. نسبت تحقیقات بالینی در پایان نامه های تخصصی به نحو معنی داری بالاتر از پایان نامه های عمومی بوده است (P<0.001).

علی رغم روند فزاینده تحقیقات پایان نامه ای در زمینه طب سنتی / مکمل / جایگزین، طی سال های اخیر، هنوز هم سهم این تحقیقات از کل پایان نامه ها ناچیز است. جهت دهی و تسهیل انجام تحقیقات مرتبط با طب سنتی / مکمل / جایگزین (به ویژه در مراکز دانشگاهی) از یکسو و بکارگیری نتایج تحقیقات در تصمیم گیری های مدیریتی و ارایه مراقبت های بالینی از سوی دیگر، افزایش گرایش محققین و گسترش تولید شواهد علمی در این زمینه را به دنبال خواهد داشت.