فیبروم رحم یکی از بیماری‌هایی است که امروزه دامن گیر دختران و زنان ما شده است. ورم های رحم و تخمدان در صورت عدم درمان مشکلات زیادی از جمله نارضایتی جنسی، بی نظمی قاعدگی، دردهای قاعدگی و در موارد بسیاری ناباروری به دنبال دارند.
مقصود از فیبروم یا میوم رحمی چیست؟
از دیدگاه طب رایج
«رحم» سه لایه دارد؛ لایه داخلی آن آندومتر، لایه میانی یا میوم و لایه بیرونی؛ فیبروم توده‌ها یا تومورهای غالباً خوش‌خیم و غیرسرطانی دستگاه هستند که داخل بخش‌های مختلف رحم رشد می‌کند و بسته به اینکه که در کدام‌یک از این لایه‌ها باشد و شروع به رشد کند با نام‌های مختلفی شناخته می‌شود و همچنین بسته به اندازه آن، علائم مختلفی را در فرد به‌وجود می‌آورد.
- فیبروم‌های داخل رحمی ساب موکوزال، خارج رحمی ساب سروزال و شایع‌ترین آنها که در دیواره میانی عضله رحم رشد می‌کند (اینترامورال) نام دارد.
- فیبروم در صورت خفیف بودن با دارو رفع می‌شود و در صورت زیاد بودن با لاپاراسکوپی و روش‌های مشابه برداشته می‌شود.
از دیدگاه طب سنتی
از دیدگاه طب سنتی، فیبروم‌ها، تعریف متفاوت دیگری دارند. در این مکتب، فیبروم‌ها نوعی تورم به حساب می‌آیند که معمولاً جزء اورام سفت و سخت به شمار رفته و اغلب سبب خونریزی‌های شدید قاعدگی می‌شوند.
- فیبروم در سن باروری از ۲۰ تا ۵۰ سال شایع است؛ بالا رفتن سن، ژنتیک و بعضی از نژادهای خاص مثل آسیایی و آفریقایی، فیبروم در آنها شایع‌تر است.
- افرادی که دارای سبک زندگی نادرست، عدم‌تحرک و اضافه‌وزن هستند، بیش از سایرین مستعد ابتلا به فیبروم در سنین بالای ۳۰ سالگی هستند.
فیبروم دارای چه علائمی است؟
رایج‌ترین علامت فیبروم، «بی‌علامتی» است؛ فیبروم معمولاً به‌طور اتفاقی در سونوگرافی‌هایی که به‌دلایل دیگر انجام می‌شود، کشف می‌شود.
فیبروم‌هایی که در لایه آندومتر قرار دارند، معمولاً با علامت خونریزی‌های شدید قاعدگی یا طولانی‌تر شدن دوره قاعدگی، خود را نشان می‌دهند اما فیبروم در لایه میوم و لایه خارجی، گاهی با درد و تکرر ادرار همراه است.
از دیگر علائمی که داشتن آنها صرفاً به منزله داشتن فیبروم نیست، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خونریزی بین دوره‌های قاعدگی، کاهش فواصل بین قاعدگی‌ها
- درد و فشار در ناحیه لگن، کمردرد، پا درد، یبوست، ترشح واژینال مزمن
- بزرگ شدن شکم
- احساس پری در پایین شکم، احساس فشار روی مثانه و ادرار زیاد، مشکل در تخلیه مثانه
- مشکلاتی در تولید مثل مانند نازایی، سقط جنین یا زایمان زودرس
- درد حین نزدیکی
توجه: در صورت مشاهده این عوامل، با حفظ آرامش به پزشک مراجعه کنید تا مشکل را تشخیص بدهد.
علت به وجود آمدن فیبروم در رحم چیست؟
این بیماری به دلایل مختلفی روی می‌دهد و چه در طب رایج و چه در طب سنتی نمی‌توان یک مکانیسم واحد را برای ایجاد این بیماری در همه افراد در نظر گرفت، اما عوامل زیر، افراد را مستعدتر و بیشتر در معرض این عارضه رحمی قرار می‌دهند
- ژنتیک هر فرد و مسائل ارثی
- اختلالات هورمونی و ترشح بالای هورمون استروژن
- چاقی و افزایش وزن: البته این به معنای این نیست که همه افراد چاق به این بیماری دچار می‌شوند. افراد لاغر نیز ممکن است به این بیماری دچار شوند.
- تغذیه و خواب نامناسب و ناکافی
- عدم رعایت سبک زندگی صحیح
- دیر ازدواج کردن و دیر باردار شدن
- غلبه اخلاط به ویژه سودا و بلغم (شما دو فرد را در نظر بگیرید، یک نفر بلغمی یعنی چاق و دیگری فردی صفراوی یا لاغر، هر دوی اینها ممکن است فیبروم بگیرند اما علت ایجاد این بیماری در آنها یکسان نیست).
روش تشخیص فیبروم‌ها
غالباً با شکایت فرد از بروز یک یا چند علامت مانند : ۱) خونریزی‌های شدید ۲) لکه بینی بین قاعدگی ۳) درد شدید کمر یا لگن ۴) تکرر ادرار و تورم در ناحیه شکم و … پزشک تصویرداری از بافت رحم و سونوگرافی را تجویز می‌کند.
البته همانظور که در بالا ذکر شد؛ فیبروم‌ها می‌توانند بدون هیچ علامتی در رحم رشد کنند که معمولاً طی سونوگرافی در چکاب‌های دوره‌ای تشخیص داده می‌شوند.
آیا با وجود «فیبروم» می‌توان اقدام به بارداری کرد؟
فیبروم بر باروری اثرگذار است و بسته به اینکه فیبروم کجا باشد، می‌توان گفت که آیا شخص می‌تواند باردار شود یا خیر؛ گاهی محل فیبروم به‌گونه‌ای است که فضای رحم را اشغال نکرده و برای بارداری هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کند اما اگر فیبروم در ناحیه آندومتر باشد و اندازه آن نیز بزرگ باشد، ممکن است فرم رحم را تغییر دهد و مانع لانه‌گزینی شود همچنین باروری را به تأخیر بیندازد و یا حتی اگر باروری اتفاق افتاد، ممکن است باعث سقط شود؛ پس بهتر است پیش از بارداری درمان شوند.
تاثیرات بارداری بر فیبروم
بارداری تأثیرات متفاوتی بر فیبروم دارد، مطالعات نشان داده است که حدود یک‌سوم فیبروم‌ها در بارداری بزرگتر می‌شوند اما انواع خاصی از فیبروم نیز وجود دارند که پس از بارداری کوچک‌تر می‌شوند؛ پس می‌توان گفت فیبروم در بارداری دارای تأثیرات ضد و نقیضی است.
- فیبروم در بارداری ممکن است آن‌قدر بزرگ شود که فرد دچار زایمان زودرس شود و شایع‌ترین علامت آن در بارداری درد است؛ زایمان سزارین در افرادی که فیبروم دارند، شش برابر بیشتر از سایر افراد است.
- فیبروم‌ها معمولاً بدخیم نیستند، موارد نادری از آنها وجود دارد که به‌شکل سرطانی درمی‌آیند و پزشک از طریق ام‌آر‌آی به تشخیص آنها می‌پردازد.
راه‌های درمان فیبروم رحم
طب رایج
در طب رایج ابتدا با تجویز داروهای هورمونی خوراکی و در مواردی تزریقی و برخی اقدامان دیگر اقدام به درمان یا کنترل (جلوگیری از رشد و بزرگ شدن) فیبروم‌ها می‌نمایند و در صورت نتیجه نگرفتن؛ در آخرین مرحله به دو روش میومکتومی که به‌معنی برداشتن خود میوم یا فیبروم و هیسترکتومی که برداشتن کل رحم است، استفاده می‌شود که در افرادی که هنوز ازدواج نکرده‌اند یا به‌تعداد کافی فرزند ندارند، روش میومکتومی به‌کار گرفته می‌شود اما گاهی در حین عمل پزشک مجبور می‌شود کل رحم را در بیاورد زیرا عروق خون‌رسانی‌دهنده به فیبروم بسیار زیاد است.
البته قابل توجه است که کسانی که فیبروم را جراحی کرده‌اند، نیز باید در نظر داشته باشند که احتمال بازگشت فیبروم بسیار زیاد است و با داشتن سبک زندگی درست می‌توانند احتمال ابتلا را بسیار کاهش دهند.
طب سنتی
نخستین راهکار درمانی طب سنتی برای فیبروم، همان رعایت اصول شش‌گانه طب سنتی است:
اصلاح تغذیه و رعایت نکات مربوط به تقویت معده و هضم کامل غذا
- پرهیز از مصرف گوشت گاو و گوشت‌های مانده مثل سوسیس و کالباس، نوشابه، قارچ؛ چون خون ناسالم در بدن تولید می‌کنند و منجر به تولید ورم‌هایی در بدن می‌شوند که همان فیبروم است.
- کاهش مصرف عدس، بادمجان، کلم و ترشیجات
- پرهیز از پرخوری، مصرف فست فود، آب خیلی سرد، میوه همراه با غذا، مواد غذایی کارخانه ای
- عدم مصرف ماست، سالاد خیار و گوجه، دوغ و آب سرد همراه غذا
- عدم زیاده روی در مصرف قند و شکر و شیرینی‌های قنادی
- گنجاندن برنج قهوه‌ای و کینوا در وعده‌های غذایی هفتگی (در صورت دسترسی)
- مصرف مواد غذایی سالم مثل میوه‌ها و سبزیجات ارگانیک و غذاهای سبوس‌دار
رعایت نکات مربوط به بهداشت قاعدگی از دیدگاه طب سنتی
- پرهیز از شستشو دادن ناحیه تناسلی با آب سرد
- پرهیز از حمام کردن در روزهای اول قاعدگی و در زمان خونریزی زیاد
- پوشاندن ناحیه کمر و رحم با پارچه های گرم
- روغن مالی شکم و روی رحم در ایام غیر پریودی (اگر سرد مزاج هستید و ناحیه مورد سرد است، با روغن های گرم مانند بابونه، زنجبیل و زیتون و اگر گرم مزاج هستید و ناحیه مورد نظر گرم است با روغن بنفشه).
- پرهیز از پوشیدن شلوارها و لباس‌های تنگ
ورزش و تحرک
- ورزش و تحرک کافی ؛ به قدری که احساس تنفس سریع، نشاط روحی، شروع تعریق و … داشته باشید
- کاهش وزن خصواً اضافه‌وزن در ناحیه شکم و کمر
رعایت نکات مربوط به خواب و بیداری
- خواب کافی حداقل ۷ ساعت
- خوابیدن به موقع (ساعت ۱۰ الی ۱۱ شب)
- سحرخیز بودن
- پرهیز از خواب روز مگر به ضرورت و در حد ۱۵ الی ۲۰ دقیق
- پرهیز از مصرف قهوه، شکلات تلخ، غذاهای تند و پرادویه، مواد غذایی ادرارآور (مانند هندوانه، کرفس)، غذاهای غلیظ، بستنی به ویژه قبل از خواب
کنترل اعراض نفسانی
- کنترل کردن سطح استرس و اضطراب
- حتی الامکان پرهیز از خشم و عصبانیت زیاد
کمک به دفع صحیح مواد زائد بدن
- رفع یبوست در صورت وجود
- درمان مشکلات مربوط به قاعدگی به ویژه مسئله تاخیر در قاعدگی
الویت دیگر در درمان فیبروم در طب سنتی، یافتن علت علائمی چون خونریزی، درد، تورم رحم و رفع خطر احتمالی است، زیرا اگر فیبروم دچار خونریزی شود؛ حیات فرد به مخاطره می‌افتد و گاهی این خونریزی ممکن است بسیار شدید باشد تا حدی که فرد دچار کمبود خون شود؛ در این زمان، پزشک دیگر به سایز فیبروم فکر نمی‌کند و تلاش می‌کند برای حفظ قوت و قدرت فرد، با اصلاح نوع تغذیه، خون از دست رفته جایگزین شده و با درمان‌های گیاهی خونریزی کنترل شود.
تأمین خون از دست رفته
برای تأمین خون از دست رفته در روزهای قاعدگی، مصرف غذاهای خونساز بسیار مهم است:
- مصرف یک لیوان آب سیب
- مخلوط ۲ تا ۶ قاشق غذاخوری، شیره انگور رقیق شده با آب
- زرده تخم عسلی
- استفاده روزانه از مغزها که دارای خاصیت ضدالتهابی هستند (این فرضیه در مورد فیبروم وجود دارد که فیبروم نوعی التهاب، است).
آیا جگر می‌تواند کمبود خون را در بدن جبران کند؟
در زمان قاعدگی و خونریزی‌های فیبروم، سیستم گوارش، دچار اختلال می‌شود، هضم جگر سخت است و خونی که تولید می‌کند خون خوبی نیست. در این دوران مصرف گوشت گوسفند جوان، بسیار توصیه می‌شود.
از دیگر اقدامات لازم در ایام قاعدگی
- مصرف هر ۴ الی ۶ ساعت یک لیوان آب هویج با دو قاشق غذاخوری عرق یونجه همراه با یک قاشق مرباخوری عسل
- استفاده روزانه ۱۲ عدد بادام درختی پوست کنده و آسیاب شده همراه با آب و عسل (شیربادام)
حرف پایانی …
سبک زندگی نادرست و مصرف فست‌فودها و غذاهای کنسروی از علل اصلی تشکیل ورم‌هایی در رحم هستند که “فیبروم” نام دارند؛ در سال های قبل در صورت وجود فیبروم، برای برداشتن رحم نیز عمل جراحی انجام می شد. اما در طب سنتی درصورت بدخیم نبودن توده، تا حد امکان تأکید بر برنداشتن رحم است.
زیرا وجود رحم حتی بعد از سن یائسگی نیز برای سلامت عمومی بدن لازم است. یعنی به دلیل وجود فیبروم بزرگ، خارج کردن رحم به صلاح بیمار نیست. خوشبختانه در حال حاضر بسیاری از جراحان توسط لاپاراسکوپی با حفظ رحم، تنها توده را خارج می کنند. حال آنکه در طب سنتی برای فیبروم رحم دارو موجود است که با استفاده از آنها امکان کوچک شدن فیبروم وجود دارد.
حتی اگر فیبروم رحم با مصرف داروهای فیبروم بهبود نیابد، حداقل عوارض یا خونریزی ناشی از آن نیز کاهش می یابد.
