نقش اسیدهای آمینه یا آمینو اسیدها در بدن

اسیدهای آمینه

حتما همه شما واژه آمینو اسید یا اسیدهای آمینه (Amino Acids) را شنیده اید. واژه ای آشنا برای ورزشکاران زیبایی اندام و بدنسازی که امروزه مکمل های آن ها بازار خوبی در این رشته برای خود درست کرده است. اما اسیدهای آمینه چه هستند؟ چه عملکردی در بدن ما دارند؟ آیا این مواد در خوراکی ها و غذاهای ما وجود دارند یا فقط باید از مکمل های آن ها استفاده کنیم؟ آیا مصرف بیش از حد آن ها برای بدن و سلامتی ما عوارضی به دنبال خواهند داشت؟ با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید تا به پاسخ این سوال ها و هر سوال دیگری که در مورد اسیدهای آمینه دارید برسید.

اسیدهای آمینه چه هستند؟

اسیدهای آمینه در حقیقت ترکیبات آلی سازنده پروتئین در بدن ما هستند. آن ها ترکیبات آلی هستند که حاوی اکسیژن، کربن، هیدروژن و نیتروژن هستند.پروتئین ها از به دنبال هم قرار گرفتن چندین اسید آمینه تولید می شوند. پیوندی که بین اسیدهای آمینه به وجود می آید را پیوند پپتیدی گویند، به همین دلیل هست که به پروتئین ها پلی پپتید نیز گفته می شود. این ترکیبات نقش‌های حیاتی زیادی در بدن ما ایفا می‌کنند.

در طبیعت بیش از ۵۰۰ آمینواسید وجود دارد که البته همه آن ها برای ما ضروری نیستند و تنها برخی از آن ها نیاز ضروری بدن برای ادامه حیات می باشند.

پروتئین ها در بخش‌های گوناگون بدن مانند ماهیچه‌ها، استخوان‌ها، پوست، مو و به طور کلی همه‌ی بافت‌ها و اعضای بدن وجود دارند.

اسیدهای آمینه نه تنها برای ساخت پروتئین بخش‌های گوناگون بدن، بلکه برای تولید انرژی لازم هم ضروری به شمار می‌روند. جدا از این‌ها، اسیدهای آمینه وظایف دیگری مانند ساخت ماهیچه، رشد بدن، هضم غذا، ترمیم بافت‌ها، تعادل نیتروژن در بدن، تنظیم اشتها، تنظیم فشار خون، ریکاوری، خلق‌وخو، عملکرد مغز و ساخت مواد شیمیایی مورد نیاز مغز، تنظیم سیستم ایمنی و چندین فرایند و کارکردهای دیگر بدن را بر عهده دارند.

از میان این تعداد زیاد اسیدهای آمینه بدن ما برای رشد و عملکرد صحیح به ۲۰ آمینو اسید مختلف نیاز دارد. ۱۱ نوع آمینو اسید‌ توسط بدن ساخته می‌شود و غیر ضروری نامیده می‌شوند. ۹ آمینو اسید دیگر وجود دارد که بدن نمی‌تواند خودش آن‌ها را بسازد و باید از طریق تغذیه تامین شوند که به این ۹ اسید آمینه، اسیدهای آمینه ضروری می‌گویند. در ادامه این اسیدهای آمینه را معرفی خواهیم کرد.

آمینواسیدها علاوه بر عرضه به صورت مکمل های خوراکی در صنایع مختلف نیز کاربرد دارند. به عنوان مثال در صنایع غذایی به عنوان تقویت کننده طعم ماده غذایی، به عنوان یک آنتی اکسیدان برای حفظ پودر شیر، برای حفاظت از آبمیوه ها و بهبود ارزش غذایی و طعم آن از اسیدهای آمینه استفاده می شود. از اسیدهای آمینه در صنایع داروسازی، محصولات آرایشی و بهداشتی و صنایع شیمیایی نیز استفاده می شود.

انواع اسیدهای آمینه

اسیدهای آمینه به سه گروه دسته بندی می‌شوند:

1. آمینو اسیدهای ضروری.
2. آمینو اسیدهای غیرضروری.
3. آمینو اسیدهای مشروط.

بدن ما به تنهایی قادر به تولید و ذخیره سازی “اسید های آمینه ضروری” نمی باشد و باید از طریق خوراکی ها اعم از خوراکی های طبیعی و غذاها و همچنین از طریق مکمل ها این مواد را دراختیار بدن قرار داد.

اسیدهای آمینه‌ی غیرضروری و مشروط در بدن افراد بالغ تولید می‌شود و نیاز به مواد خارجی نیست. ولی بدن کودکان این‌گونه نیست و توانایی تولید کافی این اسیدهای آمینه را برای تامین نیاز خود ندارد.

جالب است بدانید گیاهان با استفاده از ترکیب کربن و اکسیژن موجود در هوا، هیدروژن موجود در آب و نیتروژنی که از طریق تثبیت نیتروژن به شکل قابل استفاده تبدیل شده است، آمینو اسیدهای مورد نیاز خود را می‌سازند.

حیوانات نشخوارکننده (مانند گاو) در معده خود دارای باکتری‌هایی هستند که می‌توانند اسیدهای آمینه ضروری بدن حیوان را سنتز کنند.

1_ اسیدهای آمینه ضروری (به انگلیسی: Essential Amino Acid)

همانطور که گفتیم بدن ما قادر به تولید و تامین اسیدهای آمینه ضروری نمی باشد و باید آن ها را از طریق رژیم غذایی به دست آورد. این اسیدهای آمینه عبارتند از:

1. ترئونین: کمک به داشتن پوست سالم،  کمک به سلامت دندان ها، افزایش سوخت‌وساز چربی، درمان سوءهاضمه، از بین برنده اضطراب و افسردگی و تقویت سیستم ایمنی بدن.
2. فنیل آلانین: تقویت سیستم عصبی، کمک به کاهش وزن، پیشگیری و درمان اگزما، رفع خستگی و برطرف کننده مشکلات حافظه.
3. تریپتوفان: کمک به رشد مناسب نوزادان، حفظ تعادل نیتروژن، تشکیل‌دهنده‌ی سروتونین و ملاتونین، تقویت اعصاب، اشتها آور،  بهبود کیفیت خواب، بهبود خلق‌ و خو و ضد افسردگی، تسکین درد، پیشگیری از پلاگر، پیشگیری از زوال عقل، درمان آسیب‌های پوستی و مشکلات گوارشی.
4. ایزولوسین: بهبود زخم ها و جراحات، تقویت سیستم ایمنی بدن، تنظیم قند خون، تولید هموگلوبین، تنظیم انرژی، تنظیم هورمون و جلوگیری از  تجزیه و تحلیل عضلات.
5. لوسین: تنظیم سطح قند خون، کمک به رشد و ترمیم ماهیچه‌ها و استخوان‌ها، بهبود زخم ها و جراحات، تنظیم و ساخت هورمون رشد، پیشگیری از  آسیب‌های پوستی، جلوگیری از ریزش مو، رفع خستگی و تنظیم سطح قند خون.
   ، چربی را به انرژی تبدیل می‌کند، به ترمیم عضلات کمک می‌کند و از سنتز پروتئین حمایت می‌کند.
6. والین: افزایش تمرکز ذهنی، هماهنگی ماهیچه‌ها، آرامش روحی، رشد ماهیچه‌ها، ترمیم بافت‌ها، افزایش انرژی و درمان بی‌خوابی.
7. لیزین: تولید کلاژن و الاستین، کمک به جذب کلسیم، ساخت ماهیچه‌ها، حفظ قدرت استخوان‌ها، کمک به بهبودی زخم ها و جراحات، تنظیم هورمون‌ها، پادتن‌ها و آنزیم‌ها، ضد ویروس و از بین برنده اضطراب و استرس.
8. هیستیدین: تقویت اعصاب، آسان شدن فرایند رشد، بهبود عملکرد جنسی، ساخت سلول‌های خونی و ترمیم بافت‌ها.
9. متیونین: تنظیم متابولیسم، سم‌زدایی بدن، کمک به سلامت و انعطاف پوست و مو و استحکام ناخن‌ها.

2_ اسید آمینه های غیر ضروری

اسیدهای آمینه غیر ضروری موادی هستند که بدن ما قادر به تولید آن ها می باشد حتی اگر آن را از غذایی که می خوریم دریافت نکند. اسیدهای آمینه غیر ضروری عبارتند از:

1. اسید گلوتامیک.
2. گلوتامین.
3. گلیسین.
4. پرولین.
5. سرین.
6. تیروزین.
7. آلانین.
8. آرژنین.
9. آسپاراژین.
10. آسپارتیک اسید.
11. سیستئین.

3_ اسید های آمینه مشروط

اسیدهای آمینه مشروط موادی هستند که در حالت عادی ضروری نیستند، ولی در مواقع بیماری، استرس یا بارداری به اسیدهای آمینه ضروری برای بدن تبدیل می شوند یعنی بدن به اندازه نیاز نمی تواند آن ها را بسازد.

آمینو اسیدهای شرطی عبارتند از:

1. گلیسین.
2. اورنیتین.
3. پرولین.
4. سرین.
5. آرژنین.
6. سیستئین.
7. گلوتامین.
8. تیروزین.

نقش اسیدهای آمینه در سلامت بدن

اسیدهای آمینه علاوه بر این که وظیفه تولید پروتئین ها را در بدن بر عهده دارند، فوائد دیگری نیز برای ما دارد که در ادامه به بیان آن ها می پردازیم.

1. کنترل متابولیسم های مربوط به رشد.
2. چربی سوزی و کمک به لاغری.
3. جذب مواد مغذی.
4. کمک به رشد بافت عضلانی.
5. کاهش درد عضلانی.
6. جلوگیری از  تجزیه و تحلیل عضلات در طول ورزش.
7. افزایش استقامت بدنی در ورزشکاران.
8. کاهش خستگی جسمی و ذهنی.
9. افزایش تمرکز ذهنی.
10. تقویت سیستم ایمنی بدن.
11. افزایش توان تولید مثل و باروری.
12. تقویت سیستم عصبی.
13. تولید انرژی.
14. بهبود کیفیت خواب.
15. پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی.
16. بهبود خلق و خو و پیشگیری و درمان افسر دگی.
17. درمان برخی اختلالات مغزی.
18. ریکاوری بهتر و سریعتر پس از تمرین های سنگین بدنسازی.
19. افزایش اشتها در بیماران مبتلا به سرطان یا سوء تغذیه.
20. کمک به سلامت موها و ناخن ها.
21. درمان آلوپسی (ریزش مو منطقه ای).
22. افزایش خون رسانی به ریشه مو، پیشگیری از ریزش مو و افزایش حجم و رویش مو.
23. پیشگیری از سفیدی زودرس موها.
24. کاهش علائم دیس کینزی (ابتلا به حرکات کنترل نشده و غیرارادی  مانند مانند بیقراری، پیچ خوردن، چرخیدن، تکان دادن سر یا تاب خوردن بدن).
25. پیشگیری از ابتلای بیماران سیروز کبدی به سرطان کبد.
26. کاهش علائم انسفالوپاتی کبدی ناشی از سیروز (انسفالوپاتی کبدی یک اختلال مغزی پیچیده است که از نارسایی کبدی ناشی می شود. در انسفالوپاتی کبدی به دلیل ناتوانی کبد در سم زدایی, غلظت مواد سمی از جمله آمونیاک در خون و مغز افزایش می یابد).
27. بهبود عملکرد ذهنی در افراد مبتلا به فنیل کتونوری (در این بیماری که در کودکان شایع است، بدن کودک توانایی هضم اسید آمینه فنیل آلانین را ندارد و این باعث تجمع اسید آمینه فنیل آلانین در بدن کودک و در نهایت عقب ماندگی ذهنی می‌شود).

خوراکی ها و غذاهای حاوی اسیدهای آمینه ضروری

همان‌طور که گفتیم بدن شما نمی‌تواند اسیدهای آمینه ضروری را تولید کند و باید آن از طریق رژیم غذایی به دست آورد. خوشبختانه، بسیاری از غذاها سرشار از اسیدهای آمینه ضروری هستند و به‌ راحتی می‌توانند نیازهای روزانه شما را برآورده کنند. غذاهایی که حاوی هر ۹ اسید آمینه ضروری هستندعبارتند از:

• گوشت قرمز.
• غذاهای دریایی.
• گوشت پرندگان.
• تخم مرغ.
• محصولات لبنی.
• سویا و فرآورده های آن مانند پنیر سویا یا توفو.
• کینوا.
• گندم سیاه.

مواد غذایی حاوی برخی از اسیدهای آمینه ضروری

• لوبیا.
• دانه‌ها.
• غلات کامل.
• سبزیجات.
• عدس.
• دانه کدو تنبل.
• گردو.
• نخود.
• دانه چیا.
• اسفناج.
• بادام هندی.
• توت سیاه.
• هلو.
• آووکادو.
• زردآلو.
• کیوی.
• پرتقال.
• موز.
• سیب‌زمینی.
• قارچ.
• ذرت شیرین.

عوارض مصرف بیش از حد مکمل های اسید آمینه

مصرف بیش از حد مکمل های اسید آمینه ممکن است عوارض زیر را برای ما به دنبال داشته باشد:

• دل درد.
• سردرد.
• حالت تهوع.

منبع: تیم تولید محتوای طبایع