45 خاصیت گیاه دارواش و نحوه استفاده از آن

معرفی گیاه دارواش

گیاه دارواش یا واش با نام علمی Viscum و از تیره (Viscaceae) و خانواده صندلیان، گیاهیست همیشه سبز که به عنوان گیاهی انگلی، بر روی درختان چسبیده و از آن ها تغذیه می کند. دانه دارواش توسط پرندگان همچون دارکوب یا پرندگان دیگری که از میوه های چسبناک آن را روی شاخه های درختان تمیز می کنند در تنه درختان قرار می‌گیرد و در آنجا شروع به رشد می‌کند.

این گیاه روی درختانی مانند سیب، ممرز، اقاقیا، بادام، فندق، گلابی، زردآلو، آلو، هلو، گردو، غان، شاه بلوط، توت، کاج، افرا، راش، توسکا، اوجا، ملج، انجیلی، زالزالک وحشی (ولیک)، بید و نارون منزل می گزیند. این گیاه ریشه های خود را در شاخه های درختان دیگر فرو برده و از شیره خام آن ها تغذیه می کند.

این گیاه که در فارسی، گیلکی، مازندرانی و تالشی دارواش نامیده می شود، برگرفته از دو کلمه دار به معنی درخت و واش به معنی علف است. نام دیگر این گیاه، گی می باشد. مردم گالیکش نیز به آن  دَرَواش  می‌گویند.

گیاه دارواش درمناطق مختلف ایران با نام های مختلفی شناخته می شود. برخی از این نام ها عبارتند از: واش، داروش، افسوس، کشمش گاو، عنم، واش، درخت و برق، شجر‌الدبق، گی، واشف دله، کشمش کاویان، بورگ آغاجی، شجره دبق، دبق، حب‌العصفور، زبیب‌الجمیل، مویزک عسلی، کشمش کولیان، اقروس، اقرس و کشمش کاولیا در نقاط مختلف ایران دارد.

برخی ها معتقدند نام دارواش، از کلمه سلتیک به معنای درمان کننده تمام زخم ها، مشتق شده است.

در انگلستان به دارواش گیاه صلیب می گویند زیرا آن ها اعتقاد دارند که صلیب حضرت مسیح از چوب این درخت درست شده بود و خداوند از آن پس آن را در حد یک گیاه انگلی و طفیلی تنزل داد.

گیاه دارواش بر روی این درخت ها، خوشه ها یا بوته هایی را تشکیل می دهند و پس از آن به گل های کامل و رسیده تبدیل می شوند و در آخر، به دسته های توت سفید و چسبناکی در ماه های سردتر سال، تبدیل می شوند.

گیاه دارواش در اروپا و آمریکا نماد صلح، عشق و دوستی است و به همین دلیل در شب های جشن مانند کریسمس و ولنتاین به عنوان یک گیاه تزیینی استفاده می شود. این گیاه همچنین علوفه خوبی برای دام ها می باشد.

خانواده دارواش دارای بیش از 100 گونه می باشد، گونه هایی مانند ژاپنی، آمریکایی، اروپایی و LORANTHUS FERRUGINEUS و نام های ویسکوم، فورادندرون، آرسو توبیوم، پراکسیلا، لورانتوس، آمیما، تاکسیلوس، سیتاکانتوس و اسکرولا.

ریخت شناسی گیاه دارواش

همانطور که گفتیم دارواش گیاهیست انگلی، از لحاظ ظاهری خیلی پر شاخه و منشعب، برگ هایش سبز، ضخیم، ساده، بیضی دراز، متقابل، سفت و چغر مثل چرم، شاخه های آن برحسب این که روی چه درختی زندگی انگلی را می گذارند، دارای اشکال مختلف می باشد و بعضی سبز و برخی چوبی هستند. این شاخه ها به طول 15 تا 80 سانتی متر هستند. شاخ و برگ ها به صورت دوقطبی یا عمودی منشعب هستند.

گل های آن دو پایه و زرد رنگ به طول 1-3 میلی متر و دارای دو ماهیت نر و ماده بر روی یک درخت می باشند. این گل ها در اواخر زمستان و اوایل بهار شکوفا می شوند.

میوه آن سته (سته میوه‌ای است که میان‌بر آن دارای مواد غذایی بسیار ولی درون‌بر آن نازک است و هسته‌ها در داخل آن پراکنده‌اند. سته ساده‌ترین میوه‌های گوشتی ناشکوفا بشمار می‌رود و تمام قسمت های میان‌بر آن گوشتی گشته و در داخل آن دانه‌ها قرار گرفته‌اند. میوه هایی مانند انگور، گوجه فرنگی، بلوبری و …) اندازه نخود، سفید رنگ در برخی گونه ها زرد، نارنجی یا قرمز رنگ که داخل آن را گوشت چسبنده ای با دانه های ریز آن مانند خشخاش پر کرده است.

این گیاه خود دارای برگ های سبز جهت فتوسنتز و تامین مواد مورد نیاز خود را دارد ولی بیشتر غذای خود را از شیره وجودی درخت های میزبان فراهم می کند.

خاستگاه گیاه دارواش

درخت دارواش تقریبا در سراسر جهان یعنی سراسر اروپا، امریکا، آسیا، آفریقا و استرالیا رشد می کند. در ایران نیز در جنگل های شمال می روید.

ترکیبات شیمیایی گیاه دارواش

در گیاه دارواش ترکیبات شیمیایی مهمی وجود دارد که مهمترین آن ها عبارتند از: فلاونوئیدها، آلکالوئیدها، لکتین ها، پلیپپتیدها، آرژینین، پلی ساکاریدها، تانن ها، ترپنوئید ها یا استروئید ها، ترکیبات اسیدی مانند اسید سیستئیک، ویسین، گلیکوزیدها و اسید گالیک. دارواش همچنین دارای مقدار کمی ارسنیک می باشد.

گیاه دارواش همچنین دارای املاحی مانند پتاسیم، منیزیم و کلسیم نیز می باشد.

طبع گیاه دارواش

طبع این گیاه گرم و خشک است.

خواص گیاه دارواش

1. درمان بزرگ شدن طحال.
2. رفع التهاب کبد.
3. درمان سرماخوردگی، گلودرد، تب، سرفه و مشکلات تنفسی مثل آسم.
4. تقویت و تسریع رشد موی سر.
5. میوه آن محلل، ملین و مدر است.
6. میوه دارواش رفع کننده رطوبت های رقیق و غلیظ.
7. مالیدن میوه دارواش نرم کننده و تحلیل‌برنده و سرباز کننده دمل ها و ورم های بلغمی.
8. بهبود سیستم عصبی و دردهای عصبی.
9. آرام بخش و تقویت کننده اعصاب.
10. رفع استرس و اضطراب.
11. درمان مشکلات پوستی.
12. درمان اختلالات ادراری.
13. تقویت کننده قلب.
14. تقویت کننده و مستحکم کننده استخوان ها.
15. ضد اسپاسم.
16. تقویت کننده کلیه.
17. افزایش دهنده شیر مادران.
18. رفع سودا.
19. درمان سیاتیک.
20. پاک کننده بلغم.
21. نرم کننده مفاصل.
22. مخلوط آن با کندر بهبود دهنده جراحت‌ها و زخم‌های بد.
23. درمان تشنج و بیماری صرع.
24. پایین آورنده فشار خون.
25. درمان کننده دیابت.
26. درمان لکنت زبان.
27. افزایش میل جنسی.
28. رفع خستگی، افسردگی، اضطراب و آشفتگی.
29. بهبود دهنده سرگیجه.
30. ضد میکروب، باکتری و ویروس.
31. تقویت سیستم ایمنی بدن.
32. کاهش علائم یائسگی.
33. منظم کننده دوره قاعدگی.
34. تقویت کننده معده.
35. درمان بی خوابی.
36. رفع وزوز گوش.
37. درمان نفخ.
38. درمان کننده سیاه سرفه.
39. تنظیم هورمون ها در بانوان.
40. رفع خونریزی در فواصل عادت ماهیانه.
41. کاهنده اثرات شیمی درمانی و پرتودرمانی.
42. پیشگیری از ضخیم شدن و سخت شدن رگ ها و رفع گرفتگی عروق.
43. به صورت موضعی درمان کننده واریس، زخم های پایین پاها و اگزما.
44. درمان دردهای روماتیسمی با استفاده موضعی.
45. جلوگیری از پیشروی سرطان با تزریق عصاره آن. سرطان هایی مانند سرطان پستان، لوزالمعده پیشرفته، سرطان کولون، سرطان مثانه، سرطان معده، سرطان کبد، لوسمی، سرطان ریه، سرطان تخمدان و سرطان رحم.

طریقه بهره مند شدن از خواص گیاه دارواش

از خواص این گیاه می توان به اشکال دمنوش، جوشانده، تنتور، کپسول خوراکی و تزریقی (عصاره آن) بهره برد. از شاخه های‌ پر برگ‌ جوان و‌ یا خشک‌ شده‌ و میوه‌ ی‌ دارواش که‌ معمولا در طول‌ سال‌ جمع‌ آوری‌ و در حرارت‌ حداکثر ۴۵ درجه ی‌ سانتی گراد خشک شده برای مصارف دارویی استفاده می شود.

• جهت بلند شدن مو شیره این گیاه را با روغن کنجد یا نارگیل مخلوط نموده روی موها بمالید.
• جهت جدا شدن ناخن شکسته دارواش را با زرنیخ و زفت مخلوط نموده روی ناخن بگذارید.
• جهت تقویت ناخن ها این گیاه را با آب انگور، عسل و آهک مخلوط نموده بر روی ناخن ها بگذارید.
• جهت درمان جوش غرور جوانی با کندر مخلوط نموده به‌صورت ضماد استفاده کنید.
• جهت رفع گرفتگی عضلات از جوشانده این گیاه به‌ صورت کمپرس استفاده کنید.
• برای رفع استرس و اضطراب از جوشانده آن استفاده کنید.
• شیره این گیاه را با حنا مخلوط نموده برای ناراحتی های پوستی مانند اگزما روی موضع بگذارید.
• میوه دارواش باعث افزایش نیروی جنسی می‌گردد.
• برای درمان لکنت زبان از دمنوش این گیاه به مقدار خیلی کم استفاده می شود. بهتر است دمنوش با آب سرد تهیه شود.
• خوردن دمنوش این گیاه از پیشرفت سرطان جلوگیری می‌کند. برای تهیه دمکرده دارواش هم برگ گیاه دارواش رو نیم کوب کرده و در یک لیتر آبجوش ریخته و اجازه دهید دم بکشد.
•  برای رفع التهاب کبد دمنوش این گیاه را روزی ۳ فنجان بنوشید.
•  برای رفع علائم یائسگی دمنوش این گیاه را بنوشید.
•  برای درمان ورم کلیه دم‌کرده این گیاه را روزی ۳ فنجان به مدت ۳ روز بنوشید.
•  جهت خونریزی‌های داخلی جوشانده این گیاه را قبل از غذا یک فنجان بنوشید. برای تهیه جوشانده دارواش یک قاشق سوپخوری برگ خشک شده گیاه را در یک لیتر آب جوش ریخته و برای مدت ۵ دقیقه بگذارید به آرامی بجوشد سپس آن را صاف کنید.
•  جهت درمان خونریزی‌های بین عادت ماهانه نیز از جوشانده گیاه دارواش استفاده کنید.
•  جهت باز شدن دمل شیره میوه این گیاه را روی موضع بمالید.
•  مالیدن شیره میوه دارواش بر مفاصل باعث نرم شدن آن ها می‌گردد اگر با زرنیخ مخلوط شود بهتر است.
• اگر میوه دارواش را در آب گرم بخیسانیم و پوست و تخم آن را گرفته و عسل آن را خارج نموده و صاف کنیم و سپس آن را با مغز گردو یا مغز دانه کرچک مخلوط کرده و بخوریم، برای پاک کردن سودا، بلغم، باز کردن گرفتگی‌ها، انسداد مجاری، سیاتیک و امراض سرد مفید است.
• مقدار مصرف کپسول ۵۰۰ میلی گرمی دارواش سه بار در روز قبل از غذا است.
• برای مصرف تنتور، ۵ تا ۱۰ قطره تنتور دارواش را در نصف لیوان آب ریخته و سه بار در روز قبل از غذا میل کنید.
• برای استفاده از پودر دارواش، یک قاشق مرباخوری گرد دارواش را در یک لیوان آب سرد ریخته و بگذارید یک شب بماند و خیس بخورد. مقدار مصرف آن دو قاشق سوپخوری سه بار در روز است.
• برای ناراحتی های عصبی ناشی از اختلالات هورمونی ترکیب دارواش، سنبل الطیب و گل شاه پسند را استفاده کنید.
• برای پایین آوردن فشارخون  ۵ گرم دارواش را در ۲۰۰ سی‌سی آب‌جوش دم‌کرده قبل از غذا یک فنجان بنوشند.
• جهت درمان روماتیسم و ورم‌های عصبی و سیاتیک از دم‌کرده این گیاه می‌توان استفاده کرد، بدین‌صورت که حدود ۴۰ گرم از این گیاه را جوشانده به‌ صورت کمپرس استفاده کنند.
• جهت درمان تشنج کودکان گرد این گیاه را در آب‌ قند ریخته به‌ صورت کمپرس بر ستون مهره‌ها قرار دهید. فقط استعمال خارجی دارد برای خوراکی مصرف نمی‌شود.
• برای درمان زخم‌ها، برگ‌های این گیاه را له کرده و به عنوان مرهم استفاده می‌کنند.

مصرف داروهای گیاهی و گیاهان دارویی مانند داروهای شیمیایی باید به دستور پزشکان متخصص طب سنتی صورت پذیرد و از مصرف خودسرانه آن ها باید پرهیز شود.

عوارض و موارد منع مصرف گیاه دارواش

• مصرف بیش از حد گیاه دارواش باعث مسمومیت می شود.
• مصرف بیش از حد گیاه دارواش ممکن است باعث فلج اندام های پایینی، قطع حرکات تنفسی، سکته قلبی، ضعف عصبی ماهیچه ای، ضعف سیستم عصبی، احتقان و خفگی شود.
• افرادی که از زخم معده رنج می برند، از مصرف این گیاه اجتناب کنند.
• عنصر سمی موجود در دارواش، فورتوکسین نامیده می شود. علائم مسمومیت به احتمال زیاد پس از خوردن برگ ها و معمولا بین یک تا سه روز طول می کشد تا ایجاد شود.
• عوارض جانبی احتمالی مرتبط با تزریق نیز وجود دارد. عوارض جانبی ناشی از تزریق عصاره گیاه دارواش ممکن است شامل: درد، التهاب در محل تزریق، سردرد، تب، لرز، بثورات پوستی و واکنش های شدید و آلرژیک شدید باشد.
• سایر عوارض جانبی بالقوه شامل استفراغ، اسهال، گرفتگی شکم و آسیب کبدی در صورت استفاده طولانی مدت است.
• گیاه دارواش در طول دوران بارداری نباید استفاده شود. زیرا ممکن است باعث ایجاد تغییراتی در رحم شود که خطر سقط جنین را افزایش می دهد.
  در افرادی که بیماری خود ایمنی دارند، نباید مورد استفاده قرار گیرد، زیرا ممکن است سیستم ایمنی بدن فعال تر شود.
• دارواش ممکن است باعث تحریک پوست شود، بهتر آن است که خودسرانه از این گیاه استفاده نشود.
• استفاده خودسرانه از دارواش ممکن است باعث تب و لرز و واکنش‌های آلرژیک شود.
• مصرف زیاد این محصول، باعث ضعف سیستم عصبی، فلج اندام‌ها، سکته قلبی، خفگی و مرگ می‌شود.
• خوردن میوه آن ممکن است باعث ضعیف شدن نبض و مشکلات حاد گوارشی از جمله درد معده و اسهال شود.
• میوه آن مضر و تضعیف کننده قلب است و باید با بادرنجبویه خورده شود.

منبع: تیم تولید محتوای طبایع