شاید برای شما نیز پیش آمده است که هنگامی که در تابستان، یکی از اعضای خانواده، دچار گرمازدگی شده است، بلافاصله به او آب قند یا شربت خنک خورانده و تصور شما این بوده است که با گرمازدگی فرد دچار افت فشار یا افت قند می‌شود. در حالی که یکی از بزرگترین اشتباهات در مواجه با گرما زدگی، خوراندن شربت شیرین به فرد گرما زده است.
عوامل موثر در بروز یا تشدید گرمازدگی
- علائم گرمازدگی تنها مربوط به قرار گیری طولانی در معرض نور آفتاب نیست،
- از نگاه طب سنتی، مصرف غذا های سرخ کردنی همانند انواع فست فودها، سالاد های پر سس، زیاده روی در خوردن بستنی، مواد شیرین و مصرف غذا های پرکالری و سنگین از دیگر علت های اصلی گرمازدگی در افراد به شمار می رود.
آیا گرمازدگی در همه افراد یکسان است؟
- گرمازدگی به علت نوع مزاج در همه یکسان نیست و از نگاه طب سنتی افراد گرم مزاج بیش از سایر گروه ها در معرض این عارضه قرار دارند.
- سرگیجه، خشکی چشم و پوست، سردرد و حالت تهوع از مهم ترین نشانه های بروز گرمازدگی است.
بیشتر بخوانید!
شربت شیرین و آب قند برای گرمازده ها ممنوع!
- یکی از بزرگترین اشتباهات در مواجه با گرمازدگی، خوراندن انواع شربت خنک یا آب قند به فرد گرما زده است.
- زیرا در این حالت نه تنها شرایط بدن فرد بهتر نمی شود بلکه این نوشیدنی های شیرین با افزایش قند و فشار خون علائم گرمازدگی را تشدید می کنند.
- همچنین از آنجایی که برای هضم قند نیاز به آب است، وجود قند در مایعات عاملی برای دفع بیشتر آب از بدن است؛
- از طرفی مصرف مایعات کافئین دار مانند نوشابه و قهوه نیز خود باعث افزایش تشنگی و کم آبی بدن می شود،
- بنابراین مصرف نوشیدنی های شیرین و کافئین دار در زمان گرمازدگی توصیه نمی‌شود.
پس در هنگام گرمازدگی مصرف چه نوشیدنی یا شربت هایی جایز است؟
نوشیدن شربت رقیق شده و ملس سکنجبین، آب انار، آب زرشک و مصرف میوه هایی که طبع سردی دارند یکی از بهترین نسخه های طب سنتی در جلوگیری از گرما زدگی افراد است.
بهترین نوشیدنی ها و شربت ها برای مقابله و درمان گرمازدگی
خاکشیر یخ زده و شربت آب‌لیمو
- استفاده از خاکشیر یخ زده و شربت آب‌لیمو برای جلوگیری از گرمازدگی موثر است.
- برای جلوگیری از اسهال و تأثیر خنکی، خاکشیر باید به شکل یخ زده یا همراه خورده یخ مصرف شود، در غیر این صورت ملین و اسهال آور است.
- با توجه به گرمی و آلودگی هوا، مصرف آب‌لیمو نیز به دلیل داشتن ویتامین C که دارای خاصیت ضدعفونی‌کننده است توصیه می‌شود
- و نیاز است هر دو روز یک بار، یک عدد لیمو در آب مصرفی استفاده شود.
دوغ ترش
دوغ ترش نیز برای گرمازدگی مناسب است.
سکنجبین با یخ
- نوشیدن شربت رقیق شده و ملس سکنجبین منافع بسیار دارد.
- یکی از منافع سکنجبین آن است که چون آن را با یخ خنک کرده و بنوشند، صفرا را می‌برد و از التهاب حرارت معده می‌کاهد، و آن چه بلغم در معده و روده‌ها باشد، خارج می‌کند.
- اگر سکنجبین را با ریشه و تخم کاسنی مخلوط کرده و کمی گلاب به آن اضافه کنند، نوشابه‌ای پر سود و شگفت آور می‌شود
- ، به خصوص برای کسانی که جگر و معده‌ای گرم داشته و یا دچار گرفتگی معده شده‌اند
- و نیز برای کسانی که مبتلا به نفخ می‌باشند منافع زیاد دارد، اما برای مبتلایان به زخم معده و روده، مضر است.
بیشتر بخوانید!
عناب و شکر
- برای رفع گرمازدگی بهتر است عناب را در آب جوشانده و با کمی شکر به صورت خنک و ملس میل کنید.
- همچنین خوردنی‌های سرد و تر مانند گل بنفشه، خاکشیر، هندوانه و تخم خیارین (خیار، کدو، هندوانه و خربزه) نیز توصیه می‌شود.
- البته بهترین دارو برای رفع گرمازدگی دم کرده عناب و زرشک است که همراه با مقداری شکر میل می‌شود.
تخم شربتی
- تخم شربتی به علت داشتن ترکیبات لعاب‌دار به صورت محلول در آب (شربت) استفاده می‌شود.
- لعاب این دانه‌ها پس از جذب آب، به صورت ژله‌ای درمی‌آید که می‌تواند برای رفع عطش مورد استفاده قرار گیرد.
- تخم شربتی در طب سنتی ایران به عنوان رفع کننده التهابات دستگاه تناسلی و مجاری ادرار کاربرد بسیار داشته است.
بـه‌لیمو
- به‌لیمو از قدیم در طب سنتی ایران به عنوان آرام‌بخش، ضد تشنج، ادرارآور، رفع کننده‌ی سرگیجه و تپش قلب مورد استفاده بوده و در حال حاضر نیز از آن استفاده می‌شود.
گلاب
- برای معالجه اشخاص گرمازده، بهترین راه خوراندن گلاب همراه با مقداری یخ است، به قدری که باعث استفراغ شده و صفرا را خارج نماید.
- نوشیدن گلاب خنک، گرمی درون را از بین می‌برد و بدن را تقویت می‌کند.
- بوییدن گلاب برای تقویت قلب و رفع بیهوشی و تقویت حواس باطنی مفید است.
بهترین روش های مهار گرمازدگی
- در ابتدا باید فرد گرمازده در صورت قرارگیری زیر نور آفتاب به محلی خنک و سایه منتقل شده و سپس آب خنک به سر و صورت و گردن وی افشانه شود.
- باید به فرد گرما زده به جای نوشیدنی های قندی، آب خنک، آب انار، آب زرشک، نوشیدنی هایی ترش مزه که طبع سردی دارند داده شود؛ زیرا بر خلاف تصور عموم در اغلب گرمازدگی ها فشار و قند خون افت نمی کند،
- در این حالت دمای بدن به علت قرار گیری در محیط محرک همچون نور خورشید افزایش یافته و فرد دچار گرمازدگی می شود.
- از آنجا که فرد گرمازده اشتهای زیادی برای خوردن آب سرد دارد، باید به تدریج و آهسته مایعات را بنوشد تا معده وی دچار تحریک و درد نشود.
- هنگام گرمازدگی از گرفتن دوش آب سرد به جهت ایجاد شوک، از قرار گرفتن در معرض باد مستقیم کولر به دلیل ایجاد عفونت‌های تنفسی و از نوشیدن سریع مایعات بسیار سرد به جهت به هم خوردن وضعیت سیستم ایمنی و گوارشی بدن خودداری کنید.
- با مالیدن حوله خنک به بدن فرد گرمازده، وی را به حالت طبیعی بازگردانید.
- میوه‌هایی مانند آلبالو، خیار و هندوانه نقش بسزایی در تنظیم درجه حرارت بدن دارند.
منبع: رسانه جامع پزشکی الودکتر و با سپاس از دکتر سید مهدی میر غضنفری
