**توجه کنید قبل از مصرف گیاهان دارویی و داروهای گیاهی حتما با پزشک متخصص طب سنتی مشورت کنید**
معرفی گیاه درمنه
گیاه درمنه یکی از گیاهان دارویی با نام علمی Artemisia vulgaris از تیره کاسنیان است. تنوع گونه ای درمنه ها به بیش از 200 تا 400 گونه مختلف می رسد. این گیاهان کپه های خوشه ای هستند و گل های معمولا تلخی دارند. گیاه بوته‌ای درمنه بسیار معطر است و به عنوان یکی از عناصر اصلی و غالب اجتماعات گیاهی در مناطق خشک و نیمه خشک کشور محسوب می‌شود.
این گیاه ضمن داشتن ارزش علوفه ای، خواص ارزشمند دارویی بسیاری نیز دارد. درمنه نسبت به خشکی محیط و شرایط سخت اقلیمی به ویژه خشکسالی‌های دراز مدت و شوری خاک بسیار مقاوم است.
این گیاه را با نام های دیگری مانند بستیاج، علف جاروب، جنجک، قیصوم انثی، شیح یا درمنه ی ترکی، درمنه کوهی، درمنه خراسانی، درمنه ارمنی، شیح ارمنی، شیح خراسانی، شیح بری، شیح کوهی، شیح بحری، شیح یهود، ساریقون، سبزی هزارپا، سمن دو کنترا، حشیشه خراسانیه، خلال مکه و نبات سنتونین نیز می شناسند.
ریخت شناسی گیاه درمنه
ارتفاعی در حدود 30 الی 50 سانتی متر دارد. گیاه درمنه دارای ساقه های سخت و چوبی است. برگهای کوچک این گیاه که ساقه ها را محصور کرده اند پوشیده از کرک های سفید هستند. دارای گل های خوشبو و معطر با طعمی تلخ می باشد.
درمنه گیاهی است بوته ای به رنگ سبز متمایل به خاکستری، بسیار پرشاخه، انبه، کولنی شکل، دارای ریشه عمودی و چوبی می باشد. ارتفاع گیاه 30 تا 40 سانتی متر و دارای 2 نوع برگ با تقسیمات متفاوت است به طوری که برگ های تحتانی آن دارای تقسیمات باریک کوچک ولی برگ های قسمت انتهایی ساقه، کوچکتر و منقسم به 3 لوب مشخص با ظاهر کاملا متفاوت است. بالغ بر 400 گونه از این جنس در جهان و 34 گونه در ایران گزارش شده است.
گیاه درمنه دارای ساقه سفید مخملی یا نقره ای مایل به سبز بوده و برگ های سبز _ زرد و گل های پیازی به رنگ روشن و زرد کمرنگ دارد و صدها سال است که از تمام قسمت های گیاه درمنه در طب سنتی استفاده می شود.
اگرچه فرمولاسیون گیاه درمنه فاقد کالری، ویتامین و مواد معدنی است، اما حاوی ترکیبات گیاهی بی شماریست که در ادامه مطلب به آن ها اشاره خواهیم کرد.
خاستگاه گیاه درمنه
این گیاه بومی آسیا است که از این قاره به قاره های آمریکا و اروپا برده شده است. گیاه درمنه در مناطق سردسیر به ندرت گل و میوه می دهد. این گیاه در مناطق خشک و نیمه خشک کشور به صورت کپه ای می روید.
طبع گیاه درمنه
طبع گیاه درمنه خیلی گرم و خشک است .
ترکیبات شیمیایی گیاه درمنه
به طور کلی حدودا 40 ترکیب در گیاه درمنه شناسایی شده است. گیاه درمنه دارای ماده ای به نام آرتمیزینین است که بیشترین خواص این گیاه ناشی از همین ماده است و تاثیر بسیار زیادی در پیشگیری و کنترل بیماری سرطان دارد، به خصوص زمانی که با آهن ترکیب شود. ماده آرتمیزینین موجود در گیاه درمنه قادر است انگل، باکتری، قارچ و سلول های سرطانی را از بین ببرد. در حالی که آسیبی به سلول های سالم وارد نمی کند.
ترکیبات شیمیایی دیگری نیز در گیاه درمنه موجود می باشند مانند:
- سانتونین ( ماده کرم کش که از درمنه گیرند).
- کومارین ( کومارین ترکیبی از خانواده مواد فنلی رایج در گیاهان است ).
- کوئرستین از انواع پلی‌فنول و فلاونوئیدهای موجود در قهوه است. این ماده در خواص آنتی‌اکسیدانی، ضد سرطان، ضد ویروس، ضد التهاب قهوه نقش دارد. همچنین، کوئرستین با رادیکال‌های آزاد مقابله کرده و به تقویت جریان مواد مغذی در رگ‌های خونی کمک می‌کند.
- رتینوئید ( رتینوییدها یا مشتقات ویتامین A یکی از پراستفاده‌ترین ترکیبات موضعی ضدچروک است. همچنین به عنوان یک درمان آکنه استفاده می‌شود).
- سینئول و اکالیپتول که در قسمت هوایی گیاه به خصوص برگ های آن موجود است. (برای کم شدن سردرد سینوزیتی، سر دردهای ناحیه پیشانی، حساسیت فشار در نقاط عصب سه قلو، همچنین درمان وضعیت کلی و حل مشکل مسدودیت دماغ و آبریزش راینو( بینی) سینوزیتی مفید است).
- توجون یا توژون ( به دو شکل آلفا و بتا توجون در برخی گیاهان موجود می باشد. ماده فعال نسبتا سمی است که در گیاهانی مانند افسنطین و مریم گلی نیز موجود است و برای درمان بیماری های گوارشی زیر نظر پزشک متخصص طب سنتی مفید می باشد. در گیاه درمنه آلفا توجون دیده شده است).
- کامفور یا کافور (نوعی ترکیب آلی است مومی، شفاف، جامد و سفیدرنگ با بوی بسیار قوی و تند، دارای خاصیت ضدعفونی کنندگی و بی حس کنندگی، درمان سرفه، صاف کردن سینه و قطع آبریزش بینی، تسکین درد، خارش و سوزش، کاهش هیجان و اضطراب، تسکین احتقان سینه و کاهش میل جنسی. از کامفور در شیمی لاستیک و کاغذ، عطرسازی، لوازم آرایشی، صابون سازی، صنایع چسب، مواد افزایشی، روان کننده، ترکیب رزین ها، حلال ها، پلاستیک ها و رنگ ها نیز استفاده می شود).
- بورنئول ( در گیاهان معطری مانند آویشن، لاوندر و بومادران موجود می باشد که دارای خواص ضد میکروبی و ضد قارچی می‌باشد).
- کامفن ( دارای بوی تندی می باشد که در برخی روغن های اساسی وجود دارد و در صنعت عطر سازی و به عنوان طعم دهنده در صنایع غذایی نیز مورد استفاده دارد).
**توجه کنید قبل از مصرف گیاهان دارویی و داروهای گیاهی حتما با پزشک متخصص طب سنتی مشورت کنید**
خواص گیاه درمنه
- تقویت کننده بدن
- رفع استرس و اضطراب
- مفتح سرد
- قاطع بلغم
- بهبود خواب
- اشتها آور
- محلل ریاح
- برطرف کننده دلپیچه
- التیام بخش درد معده
- تقویت دستگاه گوارش
- مسهل اخلاط فاسد و مدر فضولات
- التیام درد گوش
- جلوگیری از ریزش مو و تسریع در رشد مو
- بهبود عفونت مثانه
- تقویت لثه ها و دندان ها
- درمان یرقان با تنظیم ترشح صفرا
- رفع خارش
- تقویت کننده چشم
- درمان کننده مالاریا
- قاعده آور و منظم کننده سیکل های قاعدگی
- دفع کرم های دراز روده و انگل
- خاصیت ضد سرطانی بخصوص سرطان ریه و سرطان سینه
- درمان دیابت
- درمان گزیدگی عقرب و رتیل و دفع حشرات
- تسکین سردرد
- درمان بیماری های کبد
- درمان بیماری های پوستی مانند خارش و اگزما
- تسکین دردهای عضلانی
- رفع خستگی مزمن
- ضد نفخ
- درمان یبوست
- درمان صرع
- درمان سرماخوردگی و سرفه
- درمان سرخک
- تنظیم ضربان قلب
**توجه کنید قبل از مصرف گیاهان دارویی و داروهای گیاهی حتما با پزشک متخصص طب سنتی مشورت کنید**
طریقه استفاده از گیاه درمنه
درمنه به اشکال مختلفی مانند عصاره، تنتور، برگ های خشک، پودر، اسانس، قرص و کپسول و روغن مورد استفاده قرار می گیرد.
از درمنه در پخت و پز برای طعم دادن به غذاها و نوشیدنی ها از جمله ماهی، گوشت، دسر، پنکیک، سوپ، سالاد و غیره استفاده می شود.
سه تا چهار گرم گرد غنچه های ناشکفته ی درمنه را با عسل یا مربا یا شیر مخلوط کنید و صبح ناشتا بخورید، یا ده گرم از گرد آن را در پانصد گرم آب جوش دم کنید و آب آن را صاف کرده سه قسمت کنید و صبح، ظهر و شب بنوشید، برای دفع کرم های دراز روده و انگل خیلی موثر است.
دوازده گرم از آن را دم کنید و آبش را بنوشید و هم به موضع بمالید، جهت درمان گزیدگی عقرب و رتیل مفید است.
با شاخه های آن هر روز دندان ها را خلال کنید، برای تقویت لثه ها و دندان ها تا حدودی اثر مفید دارد.
دیگر خواص درمانی درمنه این است که، ضماد خاکستر آن با روغن زیتون یا روغن زنبق برای جلوگیری از ریختن مو و تسریع در رشد مو موثر است.
استفاده از روغن گیاه درمنه هم باعث میشه تا آنتی اکسیدان خیلی خوبی به پوست وارد بشه و از این طریق سلامت و زیبایی پوست بهتر و بیشتر حفظ خواهد شد.
**توجه کنید قبل از مصرف گیاهان دارویی و داروهای گیاهی حتما با پزشک متخصص طب سنتی مشورت کنید**
عوارض و موارد منع مصرف درمنه
- مصرف بی رویه و بدون تجویز پزشک متخصص طب سنتی ممکن است در بعضی از افراد باعث به وجود آمدن علائم آلرژیک مانند کهیر یا بثورات، خارش، سوزن سوزن شدن دهان، متورم شدن لب ها، سردرد، دل درد، حالت تهوع یا استفراغ، خس خس سینه، سرفه کردن، تنگی نفس و حتی در برخی افراد که مستعد بیماری آنافیلاکسی هستند باعث بخ وجود آمدن شرایط اورژانسی شود. (افرادی که به برخی مواد غذایی مانند بادام زمینی، باقالی، کرفس و هویج آلرژی دارند مستعد بیماری آنافیلاکسی می باشند).
- اگر فردی مبتلا به بیماری قلبی هست و از دارو وارفارین استفاده میکنه، باید از مصرف درمنه پرهیز کند، زیرا استفاده از این گیاه ممکنه باعث خونریزی روده شود.
- خانم های باردار نباید از درمنه استفاده کنند، زیرا ممکن است باعث سقط جنین شود.
- خانم هایی که در دوره شیردهی قرار دارند نیز نباید از گیاه درمنه استفاده کنند.
- استفاده از درمنه برای کودکان نیز ممنوع است.
- افراد مبتلا به صرع نیز باید از مصرف درمنه خودداری کنند.
منبع: تیم تولید محتوای طبایع
