در قسمت اول با عنوان ” تقویت کننده های اسپرم آقایان (طب سنتی و طب نوین ) ” ما به معرفی خوراکی های توصیه شده در طب سنتی برای بهبود سلامت و کیفیت اسپرم ها و همچنین قرص های معروف در طب نوین برای این منظور پرداختیم.
در ادامه این مطلب در این قسمت ابتدا به علل ضعیف شدن اسپرم، موارد مهم در اصلاح سبک زندگی و پرهیزات و اعمال یداوی توصیه شده در طب سنتی می پردازیم، سپس بعضی از نسخه های طبیبان طب سنتی را در این خصوص بیان خواهیم کرد.
علل بی کیفیت شدن و ضعیف شدن اسپرم
کم شدن کیفیت و کمیت و تغییر شکل پیدا کردن اسپرم ها دلایل زیادی دارد که اکثر آن ها به سبک زندگی اشتباه مربوط می باشد. همان چیزی که در طب سنتی قدم اول در درمان بیماری ها در نظر گرفته شده است. اصلاح سبک زندگی در درمان همه بیماری ها به کمک طب سنتی از ارکان نسخ طبیبان و حکیمان می باشد. در ادامه برخی از دلایل این عارضه را بیان خواهیم کرد.
- سیگار کشیدن.
- مصرف زیاد الکل.
- مصرف مواد مخدر.
- قرار گرفتن در معرض سموم ناشی از فلزات سنگین، اشعه و آفت کش‌ها.
- استفاده از سونا یا جکوزی.
- پوشیدن لباس‌های تنگ.
- عوامل ژنتیکی مانند کروموزوم‌های غیرطبیعی.
- مشکلات هورمونی نظیر کمبود تستوسترون، عدم تعادل هورمون‌های دیگر مانند FSH و LH و ابتلا به بیماری‌های تیروئیدی.
- واریکوسل یا اتساع وریدها در بیضه.
- عفونت‌هایی مانند اورکیت (التهاب بیضه)، اپی‌دیدیمیت (التهاب مجرای اپیدیدیم) و بیماری‌های مقاربتی.
- انسداد در مجرای ادرار یا لوله‌های منی.
- مشکلات انزال.
- مصرف برخی از داروها مانند آنتی‌بیوتیک‌ها، استروئیدها و داروهای شیمی درمانی.
- دیابت.
- فشار خون بالا.
- بیماری کلیوی.
- افزایش سن.
- استرس، افسردگی و بیماری‌های روانی.
- اضافه وزن.
- انجام جراحی.
- بی خوابی و عدم داشتن نظم در ساعات و مقدار خواب.
- استفاده از لوبریکانت نامناسب.
- عدم مصرف ماهی.
- استفاده از نوشابه های گازدار.
- استرس داشتن.
- قرار دادن گوشی همراه در جیب شلوار.
- استفاده زیاد از نوشیدنی های الکلی.
- کمبودهای تغذیه ای.
- چاقی.
- کمبود روی.
- کمبود فولات.
- خوردن بیش از حد سویا یا اسیدهای چرب ترانس.
- استفاده از لبنیات پرچرب.
- سلامت ضعیف دندان.
- در معرض آسیب های فیزیکی به بیضه ها قرار داشتن.
اعمال یداوی، پرهیزات و اصلاح سبک زندگی در طب سنتی برای بهبود کیفیت اسپرم
اصلاح سبک زندگی
- لباس زیر قابل تنفس را انتخاب کنید. بهتر است لباس زیر از الیاف طبیعی ترجیحا نخ طبیعی انتخاب شود تا از داغ شدن بیضه ها جلوگیری نماید.
- ورزش منظم و روزانه همان اندازه که باعث تناسب اندام و سلامتی جسمانی می شود، به افزایش تعداد اسپرم نیز کمک می کند.
- چاقی یکی از دلایل پایین آمدن کیفیت و تعداد اسپرم ها می باشد. هر چه سریعتر نسبت به پایین آوردن وزن خود اقدام نمایید.
- آب کردن شکم با استفاده از بادکش، ضربه زدن به شکم تا قرمز شود، روغن مالی ناحیه با روغن هایی مانند روغن بادام شیرین، روغن زیتون و ورزش های مخصوص شکم.
- به همان اندازه که چاقی مفرط باعث پایین آمدن کیفیت اسپرم ها می شود لاغری بیش از حد نیز این عوارض را به دنبال خواهد داشت.
- استفاده از چربی ها، مانند روغن زیتون، روغن کنجد، روغن بادام شیرین، روغن حیوانی، ارده و کره و سرشیر محلی به همراه عسل یا شیره .
- تکنیک های مدیریت استرس مانند مدیتیشن یا یوگا را برای کاهش اثرات منفی بالقوه بر تعداد اسپرم به کار ببرید.
- خواب کافی و به موقع داشته باشید. برای بهینه سازی تعادل هورمونی و حمایت از فرآیندهای طبیعی بدن، از جمله تولید اسپرم، خواب کافی را در اولویت قرار دهید.
- از مصرف ترکیبات استروئیدی (که در باشگاه های ورزشی بدلیل افزایش حجم عضله مورد استفاده قرار می گیرد) خودداری کنید.
- همیشه آب کافی بنوشید چرا که کم آبی بدن میتواند کاهش حجم و کیفیت اسپرم گردد.
پرهیزات
- کاهش مصرف قند و چربی‌های ناسالم: مصرف بیش از حد قند و چربی‌های ناسالم میتواند به کیفیت اسپرم آسیب برساند. از مصرف این مواد خودداری کنید. با افزایش مصرف اسیدهای چرب ترانس، تعداد اسپرم مردان نیز به همان نسبت کاهش می‌یابد.
- پرهیز از پوشیدن لباس زیر و شلوارهای تنگ: علت اینکه بیضه ها درون کیسه ای خارج از بدن قرار دارند این است که باید دمای آن ها چند درجه خنک تر از دمای بدن باشد.به همین خاطر پوشیدن لباس زیر و شورت تنگ که بیضه ها را به بدن شما میچسباند کار مناسبی نیست.اگر بتوانید بهتر است شبها لخت بخوابید.
- از طرف دیگر گرم نگه داشتن بیضه ها به دلایل متعدد مانند استفاده زیاد از جکوزی، حمام با آب گرم و داغ، گذاشتن لپ تاپ روی پاها و اثر حرارتی آن روی بیضه ها و نشستن های طولانی باعث افت کیفیت اسپرم و کاهش میزان باروری می شود.
- پرهیز از مصرف سیگار: سیگار علاوه بر تمام مضراتی که دارد، مقدار اسپرم شما را کاهش می دهد.گاهی مقدار اسپرم افراد سیگاری حدود 20 درصد کمتر از غیر سیگاری ها است. پس برای بچه دار شدن به روش های طبیعی هر چه سریعتر سیگار را ترک کنید.
- پرهیز از خودارضایی: هر چه دفعات خودارضایی بیشتر شود کیفیت و تعداد اسپرم ها کمتر خواهد شد. داشتن رابطه‌ی جنسی بیشتر به جای خودارضایی، باعث بهبود کیفت اسپرم خواهد شد. طی آخرین تحقیقات ثابت شده است که اگر مردانی که قدرت باروری کمی دارند، طی یک هفته حداقل 3 تا 4 بار، انزال طی رابطه‌ی جنسی زناشویی را تجربه کنند، کیفیت اسپرم شان بهبود می‌یابد که این امر خود باعث افزایش قدرت باروری مردان خواهد شد.
- پرهیز از مصرف مشروبات الکلی: الکل به علت اثر روی کبد باعث افزایش سطح هورمون استروژن (هورمون زنانه) در بدن شده و کاهش میل جنسی و مقدار مایع منی و اسپرم را به دنبال خواهد داشت.
- پرهیز از مصرف نوشابه های گازدار: از خوردن نوشابه اجتناب کنید. فروکتوز موجود در نوشابه بر کیفیت اسپرم تاثیر منفی می گذارد. مردانی که به خوردن نوشابه های گازدار به خصوص نوشابه سیاه عادت دارند، حدود 30 درصد اسپرم کمتری دارند.
- پرهیز از مصرف مواد غذایی شور و پرنمک و شیرین و فست فودها.
- پرهیز از مصرف چای، گوشت گاو، عدس، بادمجان، سوسیس، کالباس، قند و شکر و سرخ‌کردنی‌ها.
- از قرار دادن گوشی موبایل در جیب شلوارتان خودداری کنید. گوشی های موبایل هنگامیکه در جیب شلوار قرار دارند، به دلیل امواج الکترومغناطیسی که ارسال و دریافت می کنند می توانند به اسپرم ها آسیب برسانند. این امواج الکترومغناطیسی حتی می تواند باعث نابود شدن اسپرم ها شود.
- کمتر دوچرخه سواری کنید. دوچرخه سواری، بخصوص دوچرخه سواری مقاومتی، می تواند قدرت باروری مرد ها را کاهش دهد. دلیل این امر فشاری است که هنگام دوچرخه سواری به بیضه ها وارد می شود و این فشار باعث افزایش دمای بدن در قسمت تناسلی شده و همین امر باعث کاهش توانایی بیضه در تولید اسپرم های با کیفیت می شود.
- مصرف هر گونه مواد مخدر مانند ماری جوانا، کوکائین، تریاک، شیشه و بعضی داروها موجب کاهش اسپرم می شوند.
- پرهیز از مصرف زیاد منابع غذایی حاوی استروژن (مانند محصولات حاوی سویا)، این گروه از غذاها باعث کاهش کیفیت اسپرم می شوند.
- پرهیز از مصرف برخی داروها مانند برخی آنتی بیوتیک‌ها، متادون، داروهای ضدافسردگی، آنتی آندروژن‌ها، ضدالتهاب ها و …. که باعث کاهش تولید موقتی اسپرم و در نهایت کاهش تعداد اسپرم می‌شوند.
- پرهیز از مصرف دراز مدت مکمل های حاوی آندروژن ها ( آندروژن ها گروهی از هورمون ها هستند که نقش مهمی در صفات مردانه و فعالیت تولیدمثلی دارند. تستوسترون شناخته شده ترین آندروژن است ). با اینکه آندروژن ها تاثیر مثبتی روی باروری مردان دارند ولی مصرف طولانی مدت و بیش از حد آن ها نتیجه عکس دارند و می تواند بصورت دایمی با اختلال در محور هیپوفیز- بیضه ، تولید اسپرم را بصورت دایمی مختل کنند.
- پرهیز از در معرض اشعه‌های مضر و مواد شیمیایی سمی قرار گرفتن.
- پرهیز از داشتن شریک های جنسی متعدد.
- پرهیز از استرس و اضطراب.
- پرهیز از مصرف برخی خوراکی ها مانند: سرکه و ترشیجات، آب یخ، غذاهای فرآوری‌شده و نیمه‌آماده (سوسیس، کالباس، همبرگر، سیب‌زمینی‌سرخ شده نیمه‌آماده)، گوشت هایی که به مدت طولانی منجمد شده‌اند، غذاهای کنسرو‌شده مانند تن ماهی، موادغذایی دارای افزودنی از جمله نگهدارنده‌ها، طعم‌دهنده‌ها و رنگ های مصنوعی مانند شیرینی‌های قنادی، نوشابه‌های گازدار، آب‌میوه‌های آماده و غذاهای صنعتی.
برخی اعمال توصیه شده در طب سنتی
- مالیدن روغن به زیر شکم، آلت‌تناسلی، بیضه‌ها، کشاله ران واطراف آن، با ترکیبی از روغن زیتون و روغن کنجد، به مقدار مساوی،به مدت حداقل ۴۰تا۱۲۰ روز.(مخصوصاروغن‌سیاهدانه).
- انجام بادکش زیرشکم، یک شب در میان در ۲۱مرحله.
- زالو درمانی زیر بیضه ۵ عدد و همچنین زالو درمانی پشت گوش.
- انجام حجامت عام ماهی یک بار در دو مرحله.
- انجام حجامت چهار بند که در گودی کمر هست.
نسخ حکیمان برای افزایش کیفیت و تعداد اسپرم
نسخه اول
مواد لازم:
- آب جوش: 3 لیوان.
- تخم کتان: 20 گرم.
طرز تهیه:
در ۳ لیوان آب جوش، ۲۰ گرم تخم کتان افزوده و اجازه دهید ۱۵ تا ۲۰ دقیقه دم بکشد. سپس، آن را صاف کرده و روزانه ۲ فنجان میل کنید.
نسخه دوم
مواد لازم:
- زنجبیل: ۱۰ گرم.
- خولنجان: ۱۰ گرم.
- شکر زرد: ۱۵ گرم.
طرز تهیه:
ابتدا خولنجان و زنجبیل را آسیاب کرده، سپس شکر زرد را به آن اضافه کنید. جهت تقویت اسپرم می توانید روزانه یک تا دو قاشق مرباخوری از آن را مصرف کنید.
نسخه سوم
مواد لازم:
- شیر گوسفند: یک لیوان.
- آرد جوانه گندم.
طرز تهیه:
روزانه یک لیوان شیر گوسفند را با آرد جوانه گندم مخلوط کرده و میل نمایید. همچنین، می توانید به جای آرد جوانه گندم از کنجد آسیاب شده استفاده کنید که به تقویت اسپرم کمک می کند.
نسخه چهارم
مواد لازم:
- تخم کلم: ۵ گرم.
- تخم شاهی: ۵ گرم.
- تخم پیاز: ۵ گرم.
- تخم ترب: ۵ گرم.
- بذر تره: ۵ گرم.
- تخم کرفس: ۵ گرم.
- خولنجان: ۵ گرم.
- بوزیدان (گیاه پنیر بند): ۵ گرم.
- جوزبوا: ۵ گرم.
- زنیان: ۵ گرم.
- دارچین: ۵ گرم.
- زیره: ۵ گرم.
- هل قرابی: ۵ گرم.
- کندر: ۵ گرم.
- فوفل: ۵ گرم.
طرز تهیه:
تمامی مواد فوق را آسیاب کنید. روزانه در سه نوبت (صبح، ظهر و عصر) به میزان یک قاشق مرباخوری از آن را با کمی عسل مخلوط کرده و میل نمایید.
نسخه پنجم
مواد لازم:
- خولنجان: ۵۰ گرم.
- زنجبیل: ۲۵ گرم.
- مغز پسته: یک کیلو.
تمامی مواد مزبور را آسیاب کرده و با هم مخلوط نمایید. سپس، روزانه به مقدار ۳ قاشق مرباخوری از آن میل نمایید.
نسخه ششم
مواد لازم:
- صبر زرد: ۳ گرم.
- سورنجان: ۵ گرم.
- کندر: ۵ گرم.
- زعفران: ۵ گرم.
طرز تهیه:
مواد مزبور را آسیاب کرده و با کمی شکر زرد مخلوط کرده و روزانه یک قاشق مرباخوری از آن را میل نمایید.
نسخه هفتم
مواد لازم:
- عناب: ۳۰۰ گرم.
- ریشه شیرین بیان: ۱۰۰ گرم.
- گل گاوزبان: ۷۰ گرم.
- اسطوخودوس: ۵۰ گرم.
- مرزنجوش: ۵۰ گرم.
- بابونه: ۵۰ گرم.
طرز تهیه:
میوه های عناب خشک و ریشه شیرین بیان را نیم کوب کنید. سپس، سایر گیاهان دارویی را به آن افزوده و روزانه ۲ تا ۳ قاشق غذاخوری از آن به ۳ لیوان آب در حال جوش اضافه کنید. حال، اجازه دهید به مدت ۴۵ دقیقه روی حرارت ملایم دم بکشد. سپس، آن را از صافی گذرانده، در داخل ظرف شیشه ای ریخته و در جای خنک نگهداری کنید و بعد از ۲۴ ساعت از آن میل نمایید.
نسخه هشتم
مواد لازم:
- کندر: یک چهارم یک نخود.
- زرده تخم مرغ: یک عدد.
طرز تهیه:
ابتدا کندر خوراکی را کوبیده و با یک عدد زرده تخم مرغ مخلوط کرده و آن را میل نمایید.
نسخه نهم
مواد لازم:
- بابونه; ۵ گرم.
- شوید: ۵ گرم.
- آویشن شیرازی: ۵ گرم.
- زیره سبز: ۵ گرم.
- زنیان: ۵ گرم.
- بادیان: ۵ گرم.
طرز تهیه:
تمامی مواد را نرم کوبیده و جهت تقویت اسپرم، روزانه یک قاشق مرباخوری از آن را با آب سرد مخلوط و میل نمایید.
نسخه دهم
مواد لازم:
- تخم شاهی: ۵ گرم.
- تخم یونجه: ۵ گرم.
- پودر زنجبیل: ۵ گرم.
- پودر نارگیل: ۵ گرم.
- دانه چلغوز: ۵ گرم.
- شقاقل: ۵ گرم.
- بوزیدان: ۵ گرم.
- عسل: به مقدار لازم.
طرز تهیه:
تمامی مواد مزبور ( غیر از پودر نارگیل و پودر زنجبیل) را آسیاب کنید. سپس، نارگیل و زنجبیل را افزوده و خوب مخلوط کنید. روزانه یک قاشق مرباخوری از آن را با مقداری عسل مخلوط کرده و میل نمایید.
نسخه یازدهم
تخم مرغ و گوشت گاو
یکی از غذاهایی که هم در طب اسلامی و هم در طب سنتی و همچنین در روایات ائمه بسیار به آن توصیه شده است تخم مرغ و گوشت گاو است. برای داشتن اسپرم‌‌های سالم با تحرک بالا مصرف تخم مرغ یکی از بهترین گزینه‌هاست. این ماده خوراکی دارای انواع ویتامین چون E، K، D، B6، روی و کلسیم است.
همچنین منبع غنی پروتئین است. مصرف تخم مرغ، از اسپرم‌ها در برابر رادیکال‌های آزاد مراقبت می‌کند و موجب تحرک بیشتر اسپرم می‌شود. گوشت گاو نیز به دلیل وجود انواع ویتامین B و پروتئین موجب تقویت اسپرم‌ها می‌شود.
برای تهیه این غذا گوشت ساتوری یا چرخ شده را با ادویه و پیاز سرخ کنید و سپس به آن تخم مرغ ها را اضافه کنید و هم بزنید.
نسخه دوازدهم
شربت شونیسل.
مواد لازم:
روغن سیاهدانه + سرکه + عسل.
نسخه سیزدهم
مواد لازم:
زنجبیل + عسل.
برای درمان و تقویت اسپرم کافیست روزی یک ساعت قبل از صبحانه یک قاشق چای خوری عسل را با زنجبیل ترکیب کرده و میل کنید.
نسخه چهاردهم
مواد لازم:
شیر+ عسل+تخم مرغ+پیاز.
مواد فوق را ترکیب کنید و یک روز در میان و به مدت یک ماه استفاده کنید.
نسخه پانزدهم
مواد لازم:
آب پیاز و عسل.
دو قاشق آب پیاز ، دو قاشق عسل را در یک لیوان شیر حل کرده و قبل از خواب میل نمایند. بهترین داروی محرک قوه باه و ازدیاد اسپرماتوزوئید است.
نسخه شانزدهم
نخودآب
مواد لازم:
یک لیوان نخود+پیاز+روغن زیتون+نمک+فلفل+آب.
ترکیب مواد فوق را به صورت ملایم بپزید و میل کنید.
نسخه هفدهم
مواد لازم:
ثعلب + روغن زیتون.
ثعلب 1عدد پودرشده، دریک 1 لیوان روغن زیتون حل کرده 1 قاشق مرباخوری روزانه میل شود.
نسخه هجدهم
مواد لازم:
عرق زنجبیل و دارچین و آب پیاز.
ترکیب عرق زنجبیل و دارچین را با آب پیاز روزها یک فنجان میل شود.
نسخه نوزدهم
مواد لازم:
- شیر گاو: یک لیوان.
- گرده نخل: یک نخود.
- شیره خرما: دوقاشق.
- شیره انگور: دوقاشق.
- پودر جوز: یک نخود.
- پودرنارگیل: یک قاشق چای خوری.
- پودر ثعلب: نصف قاشق چای خوری.
موادفوق را خوب ترکیب کنید و 40شب به جای شام این ترکیب را میل کنید.
نسخه بیستم
سرکه انگبین
مواد لازم:
دو واحد نعناع + دو واحد عسل + یک واحد سرکه انگور طبیعی.
یک سوم لیوان از این شربت را با یک لیوان آب خنک مخلوط کرده و شبها قبل از خواب میل نماید.
نسخه بیست و یکم
دوسین
مواد لازم:
عسل:۳واحد.
سیاهدانه: نیم کوب ۱ واحد.
روزی یک قاشق مرباخوری دوسین به مدت ۱۰روز میل شود.
نسخه بیست و دوم
مواد لازم:
پیاز + تخم مرغ + روغن زیتون + خرما.
مقداری پیاز را در کمی روغن زیتون بصورت ملایم تفت داده و سپس چند عدد تخم‌مرغ محلی به آن اضافه کنید، می‌توانید چند عدد خرما نیز افزود.
نسخه بیست و سوم
مواد لازم:
عرق طارونه + عسل.
خوردن یک لیوان عرق طارونه با یک قاشق مرباخوری عسل به مدت حداقل ۱۰ تا۴۰روز.
نسخه بیست و چهارم
نان باروری
مواد لازم:
۴۰ عدد سفیده تخم مرغ محلی نطفه دار+ پودر نخود+ پیاز.
مواد فوق را به صورت کوکو درست کرده و آن را هفت قطعه کرده و طی هفت روز مصرف کنید. می توانید در تهیه آن از سبزیجات معطر و ادویه نیز استفاده نمایید.
نسخه بیست و پنجم
مواد لازم:
نخود+ سیاهدانه + عسل + کندر + شیر گرم و خرما.
مواد فوق را با هم ترکیب کرده و میل نمایید.
نسخه بیست و ششم
هفت بذر
مواد لازم:
بذرهای کنجد + سیاهدانه + یونجه + هویج زردک + کتان + شاهی +پیاز + عسل.
همه را پودر کرده با عسل مخلوط شبی یک قاشق غذاخوری میل شود.
نسخه بیست و هفتم
مواد لازم:
تخم شاهی + تخم پیاز + تخم زردک + آب هویج + شیر.
چهل گرم از هر کدام مخلوط کرده با آب هویج یا شیر مخلوط کرده و میل کنید.
نسخه بیست و هشتم
مواد لازم:
- خارخاسک : 250 گرم.
- نخود: 500 گرم.
- شیر: یک کیلو.
خارخاسک را در هاونگ مقداری کوبیده ( نیم کوب) و نخوددر شیر جوشانده به صورتی که شیر تبخیر شود خیسانده شود، میل شود.
معجون های تقویتی در طب سنتی برای بهبود وضعیت اسپرم ها
معجون شماره 1: ترکیبی از مواد مغذی مانند موز، گردو، عسل طبیعی، خرما، ارده، شیره انگور، کنجد و مغزیجاتی مانند پسته و بادام.
معجون شماره 2: ترکیبی از خرما، گردو، عسل و شیر است. از آنجایی که خرما و گردو منبع خوبی از آنتی اکسیدان‌ها هستند، این معجون میتواند به سلامت اسپرم کمک کند.
معجون شماره 3: این معجون حاوی موز، شیر، عسل و دارچین است. موز منبع خوبی از پتاسیم است که میتواند به حرکت اسپرم کمک کند.
معجون شماره 4: از ترکیب زعفران، عسل و آب تهیه می شود که به دلیل وجود عسل و خصوصا زعفران میتواند به افزایش تعداد اسپرم‌ها کمک کند.
برخی دیگر از دستورات طب سنتی
- روزی یک مشت مویز با هسته بجوید.
- خوردن روزی ۷عدد زیتون صبح‌ها و۷عدد بادام درختی ظهر ها و۷عدد انجیر شبها
- آبگوشت هفته‌ای ۳بار بعنوان شام میل شود
- خرما روزی ۳ عدد.
- نخودچی وکشمش روزی یک مشت.
- ترک یا کاهش جدی سردی‌ها مخصوصا در شب،حداقل ۴۰روز
- روزی ۱۴عدد بادام درختی که مثل آدامس با فاصله نیم‌ساعت جویده شود.
- مصرف خورشت فسنجان تهیه شده از ترکیب مساوی بادام و گردو، هفته‌ای یک الی دو بار.
- مصرف بذرهایی مانند کنجد، سیاهدانه، یونجه، کتان به هرشکل ممکن.
- خوردن ارده با شیره انگور به‌عنوان صبحانه هفته‌ای ۳ الی۴ بار
- ژل رویال هر ۱۲ساعت به اندازه نخود زیر زبان گذاشته شود
- پودر شکوفه خرما با مقدار مساوی عسل مخلوط و صبح ناشتا هر روز یک ق مرباخوری
- صبحانه‌های مفید: ارده شیره، تخم‌مرغ، مربای هویج، مربای زردک، مربای زنجبیل، مربای شقاقل، حریره بادام، کاچی بهویژه کاچی چهارمغز، مربای به، مربای سیب، کره حیوانی، هلیم، فرنی و سمنو.
- ناهارهای مفید: نخوداب، آبگوشت، شوید باقالی پلو با گوشت، خورش پسته، خورش خلال بادام، خورش هویج، شیرین پلو، زردک پلو، کوکوی نخود و باقالی، جوجه کباب، کباب گوشت گوسفند، قلیه با دارچین و خولنجان، گندم پخته‌شده با شیر، شلغم و نخود پخته به همراه پیاز داغ و خرما.
- میان‌وعده‌های مفید: شیربادام، شیردارچین، جوانه‌ها، معجون چهارمغز، شیرعسل، فرنی، شیرانجیر، شربت شیره انگور، شربت زعفران، شیرنارگیل، انگور، موز، انار، آب انار، انجیر، مخلوط پودرنارگیل و شکر(ترجیحا شکر سرخ یا پودر نبات)، خرما، توت، خربزه، گلابی.
- شام‌های مفید: تاس کباب به و سیب، انواع شیربرنج بهویژه شیربرنجی که زعفران یا آرد نخود نیز به آن اضافه شده باشد، خوراک بامیه، کوکوی نخود، فلافل، خوراک میگو، خوراک کدو و کدوحلوایی، شامی هویج، سوپ جو یا آش جو، کوفته قلقلی و اسفیدباج.
- ادویه‌های مفید: زعفران، دارچین، خولنجان، گل سرخ، زنجبیل، میخک و پودرسیر.
برای دسترسی به مجموعه جزوات و کتاب های مربوط به طب سنتی به لینک “ ” و همچنین برای شرکت در کلاس های آنلاین و اطلاع از محتوای کلاس های برگزار شده به لینک ”
منبع: تیم تولید محتوای طبایع
