امروزه به دلیل شرایط اقتصادی و یا عدم آمادگی روحی و جسمی، زوج‌های بسیاری تمایل دارند از بارداری پیشگیری کنند یا آن را به تعویق اندازند، ولی به وسایل جلوگیری دسترسی ندارند و یا به دلایل و موانع فرهنگی، اجتماعی و یا ترس از عوارض، از وسایل پیشگیری از بارداری استفاده نمی‌کنند. بنابراین در این پست تصمیم گرفتیم مروری بر مبحث روش‌های پیشگیری از بارداری تعدادی از کتب طب سنتی ایرانی را مورد بررسی قرار دهیم تا شاید برای شما نیز مفید واقع شود.
حاملگی بدون برنامه چیست؟
حاملگی بدون برنامه، یک مشکل جهانی است که استرس روانی زیادی به زنان و خانواده‌هایشان تحمیل می‌کند و با خطرات زیادی برای مادر و جنین همراه است و همچنین هزینه‌های بسیاری برای سرویس‌های بهداشتی اجتماعی ایجاد می‌کند و به مجموع حاملگی‌های زیر اطلاق می‌شود:
- فرد در حال حاضر این بارداری را نمی‌خواسته ولی تمایل به بارداری در آینده داشته است.
- فرد هیچ تمایلی به بارداری درحال حاضر یا در آینده نداشته است.
پیشگیری از بارداری، آری یا خیر؟
در کتاب قانون و دیگر کتب طب سنتی، توصیه شده که پیشگیری از بارداری جز در موارد ضرورت اجرا نشود. موارد ضرورت عبارتند از:
- زن کم سن و سال لاغر و نحیف که حاملگی برای وی پرخطر است.
- مشکلات مثانه که به دنبال حاملگی و فشار رحم حامله، افتادگی مثانه و بی اختیاری ادراری دایمی ایجاد شود.
- بیماریهای سخت رحمی (مانند سرطان رحم)
- اختلالات مادرزادی و مزمن رحم یا لگن که سبب بروز مشکلات جدی حین بارداری شوند.
- ابتلای مادر به بیماریهای مزمن که باعث بروز بارداری پرخطر شود (مثل بیماری قلبی).
بررسی روش‌های طبی و طبیعی امروزی پیشگیری از بارداری
روش‌های امروزی پیشگیری از بارداری | |
روش های طبی | روش‌های طبیعی |
1) ترکیبات استروژنی _ پروژسترونی
| 1) روش منقطع یا جلوگیری طبیعی |
2) فرآورده‌های صرفاً پروژسترونی
| 2) پرهیز جنسی در حوالی زمان تخمک گذاری (روش تقویمی) |
| 3) وسیله داخل رحمی (آیودی مسی) | 3) شیردهی |
4) تکنیک‌های فیزیکی شیمیایی یا سدی
| |
5) جراحی و عقیم سازی دائمی
| |
6) روش‌های فوریتی پیشگیری از بارداری
| |
مروری بر روش‌های پیشگیری از بارداری در طب سنتی ایران
1) تدابیر منع باروری برای مردان (روش های موضعی)
در بخش منع باروری برای مردان روش‌های توصیه شده همگی موضعی هستند و مشابه آن‌ها در طب امروزی نیز مقابلشان ذکر شده است:
- پیچیدن آلت با پارچ های نازک یا با کیسه صفرای گاو = کاندوم در طب مدرن
- استفاده موضعی از برخی مواد بر روی آلت، مانند مالیدن روغن سداب، روغن کنجد، روغن قطران، حنا و گشنیز ساییده شده قبل از نزدیکی روی سر آلت = اسپرم کش‌ها (اغلب به همراه کاندوم استفاده می‌شوند).
- روش دایمی برای مردان ذکر نشده است= وازکتومی
2) تدابیر منع باروری برای زنان
در بخش تدابیر منع باروری برای زنان روش‌های توصیه شده هم موضعی و هم سیستمیک هستند و مشابه آن‌ها در طب امروزی نیز ذکر شده است.
- استفاده از داروهای خوراکی مانند میعه سائله، کرنب، بادروج، برگ بوته فلفل، برگ خشک شده خیار، حب قرمز با سرکه، باقلا، سیر، کاکنج = قرص‌های ضدبارداری در طب مدرن
- داروهای واژینال مانند استفاده واژینال از برگ لبلاب،شکوفه و تخم کرنب، برگ غرب، زرنیج سرخ کوبیده مخلوط با آب = حلقه واژینال
- روش‌های جایگذاری آیودی، برچسب پوستی و تزریق آمپول هم روش‌های منع بارداری در زنان هستند که در طب سنتی معادلی ندارند.
3) تکنیک‌های فیزیکی و شیمیایی سدکننده
روش‌های موضعی شامل سدکننده‌های فیزیکی و شیمیایی می‌شوند که در زیر به آن‌ها اشاره می‌گردد:
تکنیک‌های فیزیکی سدکننده
مردانه
- پیچیدن آلت با پارچ های نازک یا با کیسه صفرای گاو = کاندوم مردانه
زنانه
- قرار دادن مازو در انتهای واژن = کاندوم زنانه، کاپ؛ دیافراگم، اسفنج
تکنیک‌های شیمیایی سدکننده
مردانه
- مالیدن روغن کنجد، قطران و سقمونیای ساییده شده قبل از انزال روی سر آلت مرد= اسپرم‌کش‌ها (ترکیبات نانوکسیل)
زنانه
- مصرف واژینال نعنا، شیاف تخم کرنب، گزانگبین، قطران، سقمونیا، سفیداب،هلیله هندی، پرده سفید داخل انار (شحم رمان) کوبیده شده به همراه شب یمانی ساییده
مشترک
- روغن بلسان یا قطران یا اسفیداج
4) روش‌های فوریتی پیشگیری از بارداری
برخی روش‌ها نیز فوریتی بوده است و در صورت بروز نزدیکی با شک به حاملگی مصرف می‌شده است.
مصرف ترکیبات خوراکی مانند خوردن گل بنفشه و پنیرک= ترکیبات استروژن- پروژسترون: چهار قرص LD یا دو قرص HD یا چهار قرص تری فازیک سفید در دو نوبت به فاصله 12 ساعت / ترکیبات صرفاً پروژسترونی: قرص لونوژسترول 1.5 میلی‌گرم در یک نوبت / ترکیبات آنتی پروژسترونی: قرص میفه پریستون 10 میلی‌گرم در یک نوبت
ترکیبات واژینال: فلفل (سیاه)، نوشادر و نبات، نمک طبرزد، پونه و نمک سنگ، روغن کنجد، روغن قطران یا بخور واژینال با سگبینج و مر = قرار دادن آیودی مسی حداکثر تا 5 روز پس از نزدیکی
اقدامات جانبی جهت خروج مایع منی از واژن: پریدن و جهیدن به عقب و عطسه کردن یا بوییدن مواد بدبو مثل سیر
5) داروهایی که برای مدت زمان مشخصی عقیمی می‌آورند
در کتب طب سنّتی، داروهایی است که با مصرف کوتاه مدت، مدت زمان نسبتاً طولانی از بارداری جلوگیری می‌کنند؛ مثل:گلاب، تخم کرنب، میعه سائله، سرگین فیل، کاکنج.
- آشامیدن یک پیاله گلاب بعد از جماع یا بعد از اتمام قاعدگی، تا مدتی طولانی مانع از بارداری است.
- بلعیدن یک دانه کرچک بعد از اتمام قاعدگی تا مدت‌ها مانع حمل است.
6) بخورات ضدبارداری
از جمله مباحث جالب در کتب طب سنّتی که مشابه آن را در طب امروزی نیافتیم بخورات ضدبارداری است. برای بخور معمولاً ماده خشک یا صمغ‌ها را در ظرفی مانند منقل کوچک می‌ریختند و دود ناشی از آن را به دستگاه تناسلی زن که حداقل در فاصله 50 سانتیمتری ظرف قرار دارد به مدت 20 دقیقه می‌رساندند.
بخورات ضدبارداری عبارتند از: بخور سرگین فیل، چرک گوش انسان، سم قاطر و مر و سکبینج.
7) داروهای زمان قاعدگی
در بخش دیگر به داروهای ضدبارداری که در حین قاعدگی به صورت واژینال استفاده می‌شوند، اشاره می‌شود مانند اسپند و گوگرد ساییده شده.
8) حالات روحی و جسمی و نحوه انجام نزدیکی
در مبحث منع بارداری کتب طب سنتی به حالات روحی و جسمی و نحوه انجام نزدیکی نیز توجه شده است:
- نداشتن تصور بچه حین نزدیکی
- همزمان نشدن انزال مرد با ارگاسم زن
9) توصیه‌های غذایی جهت کاهش قدرت باروری
در کتب طب سنتی همچنین به توصیه‌های غذایی قبل از نزدیکی جهت کاهش قدرت باروری در زن و مرد اشاره شده است:
- نوشیدن آب سرد
- خوردن ترشی، سردی‌ها، هندوانه
- مصرف مواد نفاخ و قابض قبل از نزدیکی
از مطالعه روش‌های فوق چه نکاتی قابل برداشت است؟
موارد اشاره شده در بالا روش‌های پیشگیری از بارداری در کتب طبی سنتی قدیم هستند که شرایط چندان پیشرفت نکرده بود و خیلی از این موارد در شرایط کنونی، قابل دسترس نیستند یا عجیب به نظر می‌رسند.
از طرفی برخی داروهای پیشگیری از بارداری در کتب طب سنتی بسیار ساده و در دسترس هستند، مثل خیار، باقلا، سیر، زردچوبه و با معرفی این مواد:
- اولاً به مردم یک راه جلوگیری از بارداری طبیعی و ارزان ارائه می‌شود.
- ثانیأ می‌توان از این مواد، داروهای ضدبارداری با مواد اولیه فراوان و کم هزینه سنتز (ترکیب) کرد.
- ثالثأ به زوج‌هایی که مشکل ناباروری دارند می‌توان توصیه کرد از این غذاها کمتر مصرف کنند.
بهترین و مطمئن‌ترین راه جلوگیری از بارداری از دیدگاه طب سنتی چیست؟
از دیدگاه طب سنتی عقیم سازی دائمی (وازکتومی و توبکتومی) به صلاح نیست و از مطمئن‌ترین و سالم‌ترین روش‌ها در حال حاضر استفاده از شیوه‌های زیر است:
- روش منقطع یا جلوگیری طبیعی
- استفاده از کاندوم های ساده که به مواد شیمیایی (به منظور مواردی از جمله ایجاد تاخیر در انزال) آغشته نباشند و سعی گردد حتی الامکان لحظه انزال، آلت مرد بیرون از واژن باشد.
- چرب نمودن سر آلت مرد با وازلین طبیعی (قطران) یا روغن بلسان یا روغن کنجد قبل از دخول (تا امکان درآمیختن منی کاهش یابد.
منبع: گردآوری شده توسط تیم محتوایی طبایع (برگرفته از مقاله بررسی مقایسه ای روش های پیشگیری از بارداری در طب سنّتی ایرانی و طب مدرن نوشته دکتر مژگان تن ساز و دکتر سودابه بیوس و دکتر مریم نکو لعل تک)
محمدرضا
سلام و خدا قوت
از استاد نظری شنیدم که با نعنا یک قرصی درست میشه که چند سال تجربه شده و هیچ مورد بارداری نبوده، ولی روش تهیه ش رو اونجا نگفتن و بهشپن دسترسی هم ندارم، ایا برای شما امکان دارد روس تهیه این رو بدست بیارین؟
ممنون
سارا
سلام . خیلی ممنون
آیا مقاله برای توضیحات بیشتر در مورد نحوه درست مصرف و زمان درست مصرف باقی مواردی که گفتید هست ؟ مفصل تر توضیح داده بشه . با شرایط این روزها نیاز مهمی رو توضیح دادید ممنون
جواد
❣️👌