امروزه به دلیل شرایط اقتصادی و یا عدم آمادگی روحی و جسمی، زوج‌های بسياری تمايل دارند از بارداری پیشگیری كنند يا آن را به تعويق اندازند، ولی به وسايل جلوگيری دسترسی ندارند و يا به دلايل و موانع فرهنگی، اجتماعی و يا ترس از عوارض، از وسايل پيشگيری از بارداری استفاده نمی‌كنند.
بنابراین در این پست تصمیم گرفتیم مروری بر مبحث روش‌های پيشگيری از بارداری تعدادی از كتب طب سنتی ايرانی را مورد بررسی قرار دهیم تا شاید برای شما نیز مفید واقع شود.
حاملگی بدون برنامه چیست؟
حاملگی بدون برنامه، یک مشکل جهانی است که استرس روانی زيادی به زنان و خانواده‌هايشان تحميل می‌کند و با خطرات زيادی برای مادر و جنين همراه است و همچنين هزينه‌های بسياری برای سرويس‌های بهداشتی اجتماعی ايجاد می‌كند و به مجموع حاملگی‌های زير اطلاق می‌شود:
- فرد در حال حاضر اين بارداری را نمی‌خواسته ولی تمايل به بارداری در آينده داشته است.
- فرد هيچ تمايلی به بارداری درحال حاضر يا در آينده نداشته است.
پیشگیری از بارداری، آری یا خیر؟
در كتاب قانون و ديگر كتب طب سنتی، توصيه شده كه پيشگيری از بارداری جز در موارد ضرورت اجرا نشود. موارد ضرورت عبارتند از:
- زن كم سن و سال لاغر و نحيف كه حاملگی برای وی پرخطر است.
- مشكلات مثانه كه به دنبال حاملگی و فشار رحم حامله، افتادگی مثانه و بی اختياری ادراری دايمی ايجاد شود.
- بيماری‌های سخت رحمی (مانند سرطان رحم)
- اختلالات مادرزادی و مزمن رحم يا لگن كه سبب بروز مشكلات جدی حين بارداری شوند.
- ابتلای مادر به بيمار‌ي‌های مزمن كه باعث بروز بارداری پرخطر شود (مثل بيماری قلبی).
بررسی روش‌های طبی و طبیعی امروزی پیشگیری از بارداری
روش‌های امروزی پیشگیری از بارداری | |
روش های طبی | روش‌های طبیعی |
1) تركيبات استروژنی _ پروژسترونی
| 1) روش منقطع يا جلوگيری طبيعی |
2) فرآورده‌های صرفاً پروژسترونی
| 2) پرهيز جنسی در حوالی زمان تخمک گذاری (روش تقويمی) |
| 3) وسيله داخل رحمی (آيودی مسی) | 3) شیردهی |
4) تكنیک‌های فيزيكی شيميايی يا سدی
| |
5) جراحی و عقيم سازی دائمی
| |
6) روش‌های فوريتی پيشگيری از بارداری
| |
مروری بر روش‌های پیشگیری از بارداری در طب سنتی ایران
1) تدابير منع باروری برای مردان (روش های موضعی)
در بخش منع باروری برای مردان روش‌های توصيه شده همگی موضعی هستند و مشابه آن‌ها در طب امروزی نیز مقابلشان ذکر شده است:
- پيچيدن آلت با پارچ های نازک يا با كيسه صفرای گاو = کاندوم در طب مدرن
- استفاده موضعی از برخی مواد بر روی آلت، مانند مالیدن روغن سداب، روغن کنجد، روغن قطران، حنا و گشنیز ساییده شده قبل از نزدیکی روی سر آلت = اسپرم كش‌ها (اغلب به همراه كاندوم استفاده می‌شوند).
- روش دايمی برای مردان ذكر نشده است= وازكتومی
2) تدابير منع باروری برای زنان
در بخش تدابیر منع باروری برای زنان روش‌های توصيه شده هم موضعی و هم سیستمیک هستند و مشابه آن‌ها در طب امروزی نیز ذکر شده است.
- استفاده از داروهای خوراکی مانند ميعه سائله، كرنب، بادروج، برگ بوته فلفل، برگ خشک شده خيار، حب قرمز با سركه، باقلا، سير، كاكنج = قرص‌های ضدبارداری در طب مدرن
- داروهای واژینال مانند استفاده واژينال از برگ لبلاب،شكوفه و تخم كرنب، برگ غرب، زرنيج سرخ كوبيده مخلوط با آب = حلقه واژینال
- روش‌های جایگذاری آیودی، برچسب پوستی و تزریق آمپول هم روش‌های منع بارداری در زنان هستند که در طب سنتی معادلی ندارند.
3) تكنيک‌های فيزيكی و شیمیایی سدكننده
روش‌های موضعی شامل سدكننده‌های فيزيكی و شيميايی می‌شوند كه در زیر به آن‌ها اشاره می‌گردد:
تکنیک‌های فیزیکی سدکننده
مردانه
- پيچيدن آلت با پارچ های نازک يا با كيسه صفرای گاو = کاندوم مردانه
زنانه
- قرار دادن مازو در انتهای واژن = کاندوم زنانه، کاپ؛ دیافراگم، اسفنج
تکنیک‌های شیمیایی سدکننده
مردانه
- ماليدن روغن كنجد، قطران و سقمونيای ساييده شده قبل از انزال روی سر آلت مرد= اسپرم‌كش‌ها (تركيبات نانوكسيل)
زنانه
- مصرف واژينال نعنا، شياف تخم كرنب، گزانگبين، قطران، سقمونيا، سفيداب،هليله هندی، پرده سفيد داخل انار (شحم رمان) كوبيده شده به همراه شب يمانی ساييده
مشترک
- روغن بلسان يا قطران يا اسفيداج
4) روش‌های فوريتی پيشگيری از بارداری
برخی روش‌ها نيز فوريتی بوده است و در صورت بروز نزديكی با شک به حاملگی مصرف می‌شده است.
مصرف ترکیبات خوراکی مانند خوردن گل بنفشه و پنيرک= تركيبات استروژن- پروژسترون: چهار قرص LD یا دو قرص HD یا چهار قرص تری فازيک سفيد در دو نوبت به فاصله 12 ساعت / تركيبات صرفاً پروژسترونی: قرص لونوژسترول 1.5 ميلی‌گرم در يک نوبت / تركيبات آنتی پروژسترونی: قرص ميفه پريستون 10 ميلی‌گرم در يک نوبت
ترکیبات واژینال: فلفل (سياه)، نوشادر و نبات، نمک طبرزد، پونه و نمک سنگ، روغن كنجد، روغن قطران یا بخور واژينال با سگبينج و مر = قرار دادن آيودی مسی حداكثر تا 5 روز پس از نزديكی
اقدامات جانبی جهت خروج مايع منی از واژن: پريدن و جهيدن به عقب و عطسه كردن یا بوييدن مواد بدبو مثل سير
5) داروهايی كه برای مدت زمان مشخصی عقيمی می‌آورند
در كتب طب سنّتی، داروهايی است كه با مصرف كوتاه مدت، مدت زمان نسبتاً طولانی از بارداری جلوگيری می‌كنند؛ مثل:گلاب، تخم كرنب، ميعه سائله، سرگين فيل، كاكنج.
- آشامیدن یک پیاله گلاب بعد از جماع یا بعد از اتمام قاعدگی، تا مدتی طولانی مانع از بارداری است.
- بلعیدن یک دانه کرچک بعد از اتمام قاعدگی تا مدت‌ها مانع حمل است.
6) بخورات ضدبارداری
از جمله مباحث جالب در كتب طب سنّتي كه مشابه آن را در طب امروزی نيافتيم بخورات ضدبارداری است. برای بخور معمولاً ماده خشک يا صمغ‌ها را در ظرفی مانند منقل كوچک می‌ريختند و دود ناشی از آن را به دستگاه تناسلی زن كه حداقل در فاصله 50 سانتيمتری ظرف قرار دارد به مدت 20 دقيقه می‌رساندند.
بخورات ضدبارداری عبارتند از: بخور سرگين فيل، چرک گوش انسان، سم قاطر و مر و سكبينج.
7) داروهای زمان قاعدگی
در بخش ديگر به داروهای ضدبارداری كه در حين قاعدگی به صورت واژینال استفاده می‌شوند، اشاره می‌شود مانند اسپند و گوگرد ساييده شده.
8) حالات روحی و جسمی و نحوه انجام نزديكی
در مبحث منع بارداری كتب طب سنتی به حالات روحی و جسمی و نحوه انجام نزديكی نيز توجه شده است:
- نداشتن تصور بچه حين نزديكی
- همزمان نشدن انزال مرد با ارگاسم زن
9) توصيه‌های غذايی جهت كاهش قدرت باروری
در كتب طب سنتی همچنين به توصیه‌های غذايی قبل از نزديكی جهت كاهش قدرت باروری در زن و مرد اشاره شده است:
- نوشيدن آب سرد
- خوردن ترشی، سردی‌ها، هندوانه
- مصرف مواد نفاخ و قابض قبل از نزديكی
از مطالعه روش‌های فوق چه نکاتی قابل برداشت است؟
موارد اشاره شده در بالا روش‌های پیشگیری از بارداری در کتب طبی سنتی قدیم هستند که شرایط چندان پیشرفت نکرده بود و خیلی از این موارد در شرایط کنونی، قابل دسترس نیستند یا عجیب به نظر می‌رسند.
از طرفی برخی داروهای پيشگيری از بارداری در کتب طب سنتی بسيار ساده و در دسترس هستند، مثل خيار، باقلا، سير، زردچوبه و با معرفی اين مواد:
- اولاً به مردم يک راه جلوگيری از بارداری طبيعی و ارزان ارائه می‌شود.
- ثانيأ می‌توان از اين مواد، داروهای ضدبارداری با مواد اوليه فراوان و كم هزينه سنتز (ترکیب) كرد.
- ثالثأ به زوج‌هايی كه مشكل ناباروری دارند می‌توان توصيه كرد از اين غذاها كمتر مصرف كنند.
بهترين و مطمئن‌ترين راه جلوگیری از بارداری از دیدگاه طب سنتی چيست؟
از دیدگاه طب سنتی عقیم سازی دائمی (وازکتومی و توبکتومی) به صلاح نیست و از مطمئن‌ترین و سالم‌ترین روش‌ها در حال حاضر استفاده از شیوه‌های زیر است:
- روش منقطع یا جلوگیری طبیعی
- استفاده از کاندوم های ساده که به مواد شیمیایی (به منظور مواردی از جمله ایجاد تاخیر در انزال) آغشته نباشند و سعی گردد حتی الامکان لحظه انزال، آلت مرد بیرون از واژن باشد.
- چرب نمودن سر آلت مرد با وازلین طبیعی (قطران) یا روغن بلسان یا روغن کنجد قبل از دخول (تا امکان درآمیختن منی کاهش یابد.
منبع: گردآوری شده توسط تیم محتوایی طبایع (برگرفته از مقاله بررسی مقايسه ای روش های پيشگيری از بارداری در طب سنّتی ايرانی و طب مدرن نوشته دکتر مژگان تن ساز و دکتر سودابه بیوس و دکتر مريم نكو لعل تک)
محمدرضا
سلام و خدا قوت
از استاد نظری شنیدم که با نعنا یک قرصی درست میشه که چند سال تجربه شده و هیچ مورد بارداری نبوده، ولی روش تهیه ش رو اونجا نگفتن و بهشپن دسترسی هم ندارم، ایا برای شما امکان دارد روس تهیه این رو بدست بیارین؟
ممنون
سارا
سلام . خیلی ممنون
آیا مقاله برای توضیحات بیشتر در مورد نحوه درست مصرف و زمان درست مصرف باقی مواردی که گفتید هست ؟ مفصل تر توضیح داده بشه . با شرایط این روزها نیاز مهمی رو توضیح دادید ممنون
جواد
❣️👌