برای دستیابی و حفظ تندرستی رعایت اعتدال در جنبه های مختلف زندگی ضروری است، یکی از جنبه های مهم زندگی حرکت و سکون بدنی است، هرچند جامعه امروزی به طور کلی دچار نوعی رخوت و کاهش فعالیت و تحرک بدنی است اما هستند کسانی که در اثر زیاده روی در حرکت نیز دچار مشکل می شوند. گرچه حرکت یک مفهوم کلی است اما منظور اصلی در این بخش ورزش است.
تعریف ورزش و لزوم آن
ریاضت یا ورزش در طب سنتی ایران اهمیت فراوانی دارد به طوری که حکیم بوعلی سینا در کتاب قانون در بحث تدابیر مشترک، مهم ترین تدبیر در تندرستی را در درجه نخست، ورزش کردن و سپس تدبیر غذا و تدبیر خواب می داند و از این رو سخن خود را با تدبیر ورزش آغاز می کند.
اما چرا ورزش به این حد مهم است؟ زندگی بدون صرف غذا محال است و غذایی که تمامی آن به طور کامل مورد استفاده بدن قرار گیرد معمولا وجود ندارد بلکه در هر مرحله از مراحل هضم بخشی از آن به صورت ماده زاید درمی آید و طبیعت می کوشد آن را از طریق مدفوع، ادرار، عرق و راههای دیگر از بدن دفع کند. اما همیشه مقدار کمی از این مواد زاید دفع نمی شوند و در بدن باقی می مانند که به مرور زمان تجمع پیدا کرده، سبب بیماری می شوند، به این جهت چاره ای جز خارج نمودن آنها از بدن وجود ندارد.
اما اگر اخراج این مواد به وسیله دارو مد نظر باشد باید آگاه بود که هیچ دارویی حتی گیاهی بدون ضرر نیست زیرا دارو در عین حال که مواد زاید را می راند، بخشی هر چند اندکی از اخلاط و مواد مورد نیاز و ضروری را نیز دفع می نماید و بر اثر آن، نیروی اندام ها و قوت بدن کاهش می یابد لذا بهترین راه برای دفع این مواد زاید، ورزش و حرکت بدنی است.
در پزشکی ایرانی ورزش چنین تعریف می شود: حرکتی است تابع اراده و هر گاه که انسان ورزش کند، اندام هایش از حرکت گرم شده و حرارت غریزی برمی افروزدر تازه می شود. ابن سینا ورزش را حرکتی می داند که منجر به سریع شدن و عظيم شدن تنفس گردد.
حجامت و انواع آن
حجامت یکی از اصول مهم پیشگیری و نیز ابزار درمانی در پزشکی ایرانی است که سابقه آن به چندهزار سال پیش می رسد و البته مورد تأیید اسلام واقع شده است؛ بطوری که در شب معراج به پیامبر توصیه به انجام حجامت شد.
حجامت بطور کلی دو گونه است:
- گرم و سرد
- با خونگیری و بدون خونگیری
حجامتی که جنبه پیشگیرانه دارد و برای اکثریت افراد قابل اجراست، حجامت عام می باشد که محل آن بین دو کتف (به اندازه 4 انگشت پایین تر از گردن) است. نقاط دیگر مهمی از بدن که می توان حجامت کرد: سر (برای امراض سر)، تحت الذقن (زیر چانه برای امراض دندانها، صورت و کل سر)، ساکرال یا چهاربند (برای دملها و بثور ران، نقرس، بواسیر، داء الفیل، ریاح مثانه و رحم، درد پشت)، کنار قوزک پا (برای احتباس حیض، درد سیاتیک و نقرس)، ساقین (برای صرع، سرگیجه، بیماریهای پوستی، سیاتیک، احتباس حیض) و …
ورزشکاران کمتر حجامت لازم دارند
ورزشکاران نسبت به افراد عادی نیاز کمتری به خون درمانی (حجامت و…) دارند ولی ورزش شما را از حجامت بی نیاز نمی کند. ورزشکاران به ویژه پس از کنار گذاشتن ورزش های حرفه ای و قهرمانی باید از حجامت کمک بگیرند. چنانچه از خون درمانی استفاده نکنند احتمال دارد دچار انواع بیماری های خونی و سکته های قلبی و مغزی و ناراحتی های کبدی شوند.
منبع
کتاب پاسداشت تندرستی با پزشکی ایرانی – نوشته ریحانه معینی، نرجس گرجی
