ما ایرانی‌ها عادت جالبی داریم که در گرمای شدید هوا هم دست از نوشیدن چای و برخی دمنوش‌های گیاهی برنمی داریم. متخصصان طب سنتی معتقدند در هوای گرم تابستان بیشتر از دمنوش ها اولویت با مصرف سردنوش ها و نوشیدنی‌های ترش و شیرین است. برای اینکه بدانیم سردنوش ها و دمنوش ها در اصل چه هستند و مصرف چه نوع سردنوش ها و دمنوش هایی در تابستان مناسب ترند، این پست را از دست ندهید.
دمنوش چیست؟
- دمنوش یک اصطلاح جدید است که برای دمکرده‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- دمنوش‌ها نسبت به جوشانده‌ها عملکرد ملایم‌تر و بالطبع عوارض کمتری دارند ضمن اینکه برای مزاج ها، سنین و آب و هوای مختلف نیز سازگارتر هستند.
- عمده دمنوش‌هایی که در حال حاضر مصرف آن رایج شده مزاج گرم دارند.
- ولی چون دم کردن فرآیندی است که خروجی آن یک نوشیدنی با اجزای عملکردی نسبتا ضعیف است مزاجهای مختلف می‌توانند از دمنوش‌ها استفاده کنند.
- البته این مساله به این معنا نیست که مصرف دمنوش در افراد مختلف بدون عارضه است.
- دمنوش‌های با مزاج معتدل یا سرد مثل گل گاوزبان و چای ترش انتخاب‌های مناسب تری برای فصول گرم هستند.
سردنوش ها چه هستند؟
- بیشتر از دمنوش ها، سردنوش ها که همان شربت‌ها و افشره میوه‌ها باشند ارجحیت دارند.
- البته راه دیگر این است که از میوه‌ها دمنوش تهیه کنید؛ مثل دمنوش آلبالو یا زرشک.
انواع دمنوش ها و سردنوش های مفید تابستانه برای پیشگیری از گرمازدگی
دمنوش‌هایی برای رفع سردردهای تابستانه
- قدم اول در درمان سردردهای ناشی از گرمی هوا نوشیدنی‌ها نیستند، بوییدن ترکیبی از گلاب و سرکه یا ریختن قدری روغن بنفشه یا کدو داخل بینی پاسخ درمانی سریع‌تری ایجاد می‌کنند.
- افرادی که در هوای گرم تابستان دچار سردردهای شدید می‌شوند، به همراه نوشیدن آب فراوان سنبل‌الطیب نیز بنوشند.
- نوشیدن سنبل‌الطیب سبب کاهش سردرد و تنش‌های عصبی در هوای گرم می‌شود.
- با این حال دمنوش بنفشه، نیلوفر، عناب و سپستان از دمنوش‌های مناسب برای سردردهای ناشی از گرمی آفتاب‌اند که می‌توان بابونه را نیز به آنها افزود
- که در این بین دمنوش بنفشه و نیلوفر در رفع بی‌قراری ناشی از گرمی هوا مؤثرترند.
- خیسانده میوه‌هایی چون آلو بخارا یا طرقبه و تمرهندی که قدری شیرین شده باشند نوشیدنی‌های مناسبی برای التیام این نوع سردردها هستند.
- از منافع ماءالشعیر طبی نیز نباید غافل بود چرا که یک نوشیدنی مفید و کم عارضه است.
- یادآوری می‌شود نوشیدنی‌های سرد به جهت مزاج‌شان تأثیر بهتری در رفع علائم گرمازدگی دارند.
بیشتر بخوانید!
رفع بی‌اشتهایی با سردنوش ها
- برای رفع بی‌اشتهایی ناشی از گرما سردنوش های ترش و شیرین و خنک مثل شربت آبلیمو، شربت خاکشیر و سکنجبین و همچنین خوردن میوه‌هایی مثل هلو انتخاب‌های بهتری هستند.
- اگر اصرار به مصرف انواع دمنوش ها باشد افزودن لیموعمانی به آن ها یک راه‌حل مناسب است.
بیشتر بدانید!
نوشیدنی مناسب برای رفع عطش و کم آبی بدن
- دمنوش‌ها اگر خاصیت افزایش ادرار و تعریق نداشته باشند همچون عناب و سپستان یا بنفشه برای جایگزینی مایعات از دست رفته بدن مناسبند.
- البته شربت آلبالو، شربت‌های حاوی دانه‌های موسیلاژدار مثل شربت خاکشیر و تخم شربتی و افشره میوه‌ها مثل آب طالبی و هندوانه هم ازجمله سردنوش‌هایی برای رفع تشنگی و کم آبی بدن هستند.
معرفی چند شربت و سردنوش مفید برای رفع عطش
1) شربت عرق بیدمشک
- از راحت‌ترین روش‌های درمان عطش مصرف شربت‌های سنتی و خنک است.
- خاکشیر و تخم شربتی ازجمله شربت‌هایی است که در هوای گرم کاربرد زیادی دارد.
- در این بین، عرق بیدمشک خواصی مانند رفع عطش، آرام‌بخش و تقویت قلب دارد،
- پس حتماً در فصل گرم با عرق بیدمشک شربتی خوش‌طعم تهیه‌کرده و بنوشید و از خواص فوق‌العاده این عرق بهره‌مند شوید.
2) شربت تمبر هندی
روش تهیه اول
- اگر در این فصل نیاز به نوشیدن شربتی داشتید که بتواند عطش شما را رفع کند؛ پیشنهاد ما شربت تمبر هندی مخلوط با عسل است.
- برای تهیه این شربت، باید تمبر هندی را خیس کرده، بعد آن را صاف کنید و با عسل ترکیب نمایید و مقداری آب به مواد اضافه کرده و میل کنید.
- این نوشیدنی برای افرادی که به خوراکی‌های ترش‌مزه علاقه دارند، انتخاب مناسبی است.
روش تهیه دوم
تمرهندی تازه را در آبجوش خیسانده سپس آن را جوشانده تا یک سوم آب تبخیر گردد. با شکر به قوام برسانید. و مانند شربت عناب مصرف نمایید.
3) سردنوش عناب
- یک مشت عناب چنگال زده و دوازده ساعت در آب قرار دهید.
- سپس آن ها را بجوشانید تا بپزد. از دستمال صاف کتید و مجددا بجوشانیدتا نصف شود.
- بعد با یک و نیم برابر شکر بجوشانید تا قوام مناسب پیدا کند. هربار استفاده نصف استکان شربت با نصف آب خنک مخلوط کرده میل نمایید.
4) سردنوش سکنجبین و خیار
- یکی از پرخاصیت‌ترین و خوش‌طعم‌ترین شربت‌های سنتی در گرمای تابستان، سردنوش سکنجبین و خیار است.
- برای تهیه این نوشیدنی سکنجبین، خیار، لیموترش و عرق نعناع نیاز است.
- در ابتدا لیموترش‌ها را حلقه‌حلقه می‌کنیم و به همراه آب و مقداری عرق نعنا داخل مخلوط‌کن می‌ریزیم .
- بعد خیارها را رنده کرده و به ترکیب اضافه کنید،
- برای شیرین کردن شربتمان از سکنجبین استفاده می‌کنیم و به‌اندازه کافی سکنجبین به مخلوط اضافه می‌کنیم.
5) سردنوش نعناع و عسل
- این شربت یک معجزه و یک رفع عطش کننده قوی است.
- برای تهیه این شربت ابتدا باید شکر و آب را به نسبت دو به یک بجوشانید و مقداری عرق نعناع و آبلیمو به مخلوط اضافه کنید.
- این شربت را به‌صورت خنک مصرف کرده تا از عطش تان در طول روز جلوگیری نماید.
6) نوشیدنی زردآلو با عسل
- زردآلوی تازه را با عسل و آب مخلوط کنید و یک شربت بسیار عالی تهیه کرده و از نوشیدن آن لذت ببرید.
- این نوشیدنی برای رفع عطش و سنگینی معده مناسب است.
- البته شما می‌توانید میوه‌های مختلف با آب مخلوط کرده و بنوشید.
- البته با اضافه کردن ۲ یا ۳ فنجان عرق شاتره به این مخلوط می‌توانید شربتی تهیه کنید که باعث رفع عطش کرده و مقاومت بدن را در برابر گرما افزایش دهد.
- افرادی که در گرمای تابستان دچار سردردهای شدید می‌شوند،حتماً این نوشیدنی را تهیه کرده و امتحان کنند.
7) ماءالشعیر طبی
- وقتی این نوشیدنی، بعد از تهیه کمی سرد شد، آن را به حالت نیم گرم بنوشید.
- این نوشیدنی علاوه بر اینکه عطش شمارا رفع خواهد کرد، بلکه در خارج شدن عفونت‌ها از بدن بسیار مناسب است.
8) شربت عرق کاسنی
- عرق کاسنی باعث کم کردن دمای بدن شده و همچنین مقاومت بدن را نیز در برابر گرما افزایش می‌دهد.
- نوشیدن این عرق باعث تقویت اندام گوارشی می‌شود و عملکرد معده را بهبود می‌بخشد.
- این شربت باعث می‌شود که میزان کلسترول خون پایین بیاید.
- اگر می‌خواهید از فواید عرق کاسنی بهره‌مند شوید، این شربت را با خاکشیر و کمی سکنجبین مخلوط کرده، میل کنید.
- نوشیدن این شربت برای بیماران قلبی بسیار مؤثر است.
عوارض مصرف افراطی دمنوش ها
- برخی خانواده‌ها عادت به مصرف میزان زیادی دمنوش در طول شبانه روز دارند و اغلب نگرانند که مصرف زیاد از حد این نوشیدنی‌ها تهدیدکننده سلامت‌شان باشد.
- در پاسخ به این افراد باید خاطر نشان کرد با وجودی که دمنوش ها ترکیبات نسبتا ضعیفی هستند ولی احتمال دارد بعضی از افراد به‌دلیل زمینه مزاجی و ارثی و شرایط متعدد دیگر با مداومت مصرف دمنوش ها دچار عوارضی ناخوشایند شوند.
- این مساله زمانی جدی‌تر می‌شود که بدانیم بسیاری از دمنوش هایی که با عناوین مختلف شامل دمنوش لاغری و امثال آن به وفور به فروش می‌رسند حاوی داروهایی هستند که خالی از سمیت نبوده و می‌توانند عوارض جدی داشته باشند.
- در خوشبینانه ترین حالت اگر بگوییم دمنوش ها هیچ عارضه‌ای ندارند باید یادآور شویم که زیاده روی در مصرف بهترین و مفیدترین خوراکی ها و آشامیدنی‌ها هم می‌تواند خطرناک باشد.
بیشتر بخوانید!
بهترین روش تهیه دمنوش
- یک دمنوش گیاهی وقتی بهترین تاثیر را دارد که براساس نوع و قسمت مورد استفاده گیاه، میزان و مدت زمان دم کشیدن و مصرف آن با توجه به مزاج فرد تعیین شده باشد.
- زمان دم کشیدن بستگی به بخشی از گیاه دارد که مورد استفاده است. گل‌ها کمترین و ریشه‌ها بیشترین زمان را برای دم کشیدن نیاز دارند.
- بعضی از گیاهان اجزای فرار دارند که اگر فرآیند دم کشیدن طولانی شود مواد موثره آن ها از دست می‌رود. بهتر است گیاه در مجاورت با حرارت غیرمستقیم دم بکشد به این شیوه مواد موثر بیشتری وارد آب می‌شود.
- بهترین روش تهیه دمنوش به ظروف مناسب مورد استفاده بستگی دارد.
- قوری یا ظروف چینی و سرامیکی درداری که جدیدا باب شده ظروف مناسبی برای دم کردن هستند.
- هدف از دردار بودن ظروف تهیه دمنوش این است که مواد موثره فرار به میزان کمتری از آن خارج شوند.
منبع: نشریه جام جم، موسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان و با تشکر از همکار محترم محمدعلی زارعیان
