سرطان دومین عامل مرگ و میر در دنیاست. درمان انواع سرطان‌ها بسیار پیچیده بوده و کشف داروهای جدید ضدسرطان و رژیم غذایی مناسب با اثر بخشی بالا، سمیت کم که به صورت انتخابی بر سلول‌ها تاثیر گذاشته و ارزان باشند، از دغدغه‌های جوامع دارویی دنیاست. اما به هر حال، افراد دچار سرطان و افرادی که تحت شیمی درمانی هستند می‌توانند با تدابیر غذایی مناسب، هم روند بهبودی را بهتر طی کنند و هم عوارض درمان‌ها را کم کنند، بنابراین ما در این پست، به بررسی تدابیر غذایی و بایدها و نبایدهای آن در افراد مبتلا به سرطان پرداخته‌ایم.
سرطان در طب سنتی ایران
سرطان در منابع طب سنتی ایران؛ در مبحث «اورام» یعنی ورم‌ها موردبحث قرار گرفته و به اقسام «ورم صلب» و «آماس سرد» طبقه‌بندی می‌شود.
از دیدگاه طب سنتی ایران موادغذایی پس از ورود به بدن و طی چهار مرحله هضم، به چهار نوع مایع روان (خلط) تبدیل می‌شوند که هر کدام در بدن نقش ویژه‌ای داشته و برای حفظ حالت سلامت و تعادل بدن، لازم می‌باشند. این چهار خلط عبارتند از: سودا، بلغم، دم و صفرا.
هر کدام از این اخلاط دارای یک نوع طبیعی و چند نوع غیرطبیعی می‌باشند. عوامل و شرایط مختلفی می‌توانند با تأثیر بر روند ایجاد اخلاط و یا تأثیر بر اخلاط، پس از تولید آن‌ها، باعث ایجاد اخلاط غیرطبیعی گردند. وجود و تجمع اخلاط غیر طبیعی باعث بروز بیماری خواهد شد.
در طب سنّتی ایران، سرطان نوعی ورم سرد بوده که بیشتر به تجمع سودای غیرطبیعی نسبت داده می‌شود. در برخی موارد ورم‌های بلغمی را نیز، می‌توان معادل بدخیمی در نظر گرفت. ورم سرد، ورمی است كه از خلط‌های سردمزاج بدن به وجود آید.
انواع ورم سرد
انواع ورم سرد عبارتند از:
- ورم بلغمی
- ورم سوداوی
- ورم بادی
سبب شناسی سرطان در منابع طب سنتی ایران
سبب شناسی سرطان در منابع محتلف طب سنتی ایران، بدین شرح میباشد:
- غلبه خلط سوداوی، بسیاری خلط، بدی قوام خلط
- آمادگی عضو مبتلا، ضعف قوه هاضمه عضو مبتلا و ضعف قوه دافعه آن
- تغییر اخلاط اربعه به سمت سودا به خصوص سودای سوخته
- مصرف زیاد موادغذایی سودازا از قبیل پیاز، بادنجان، گوشت گاو، عدس، گوشت جانوران وحشی، شراب سیاه غلیظ و ادویه گرم،
- تبدیل برخی برخی بیماری‌ها به سرطان مانند: بیماری پستان و مسامیر در صورت عدم و ایحاد زخم‌های بدخیم در اثر بعضی از انواع زالو.
اصول درمان سرطان در طب سنتی
درمان بیماری‌ها در طب سنتی ایران، از یک اصول کلی پیروی مینماید که برای درمان سرطان نیز، این اصول رعایت می‌گردد؛ بدین ترتیب که ابتدا تصحیح تغذیه صورت گرفته ، سپس درمان دارویی انجام می‌شود و در نهایت اقدامات عملی مانند فصد و جراحی صورت خواهد گرفت، البته با تشخیص و ضرورت پزشک.
رژیم غذایی مناسب در بیماری سرطان
طبق آموزه‌های طب ایرانی، افراد مبتلا به سرطان، با این تغییرات در رژیم غذایی و تغذیه روزانه، می‌توانند از ابتلاء مجدد به سرطان یا عود و متاستاز آن بکاهند. مصرف این غذاها باید به شدت محدود شود و در صورت مصرف، حتماً از مصلحات آن‌ها استفاده گردد.
نبایدهای تغذیه‌ای در سرطان
- غذاهای سرد و خشکی زا، قابض، ترش، شور، تند و غلیظ که سبب تولید خون غلیظ می‌شوند مانند عدس، کلم، گوشت گاو و گوساله، بادنجان، گوشت نمک سود (سوسیس و کالباس)، پنیر کهنه، سیر و پیاز خام،
- غذاهای خیلی گرم یا خیلی سرد
- چای سبز، سرخ کردنی‌ها، نسکافه، شکلات، شورها، ترشی‌ها و قارچ و پنیر پیتزا، انبه و خرما،
- غذاهای صفرازا مثل پرچرب‌ها، شیرینی‌جات و ادویه‌ها
- مصرف سیر، گریپ فروت، جین سینگ و ماری ججوانا با داروهای شیمی درمانی تداخل دارند و باید از مصرف آن‌ها خودداری گردد.
- مکمل‌های حاوی سویا در بعضی از انواع سرطان منع مصرف دارد و شانس متاستاز را افزایش می‌دهد.
بایدهای تغذیه‌ای در سرطان
رژیم غذایی بیماران دچار سرطان و تحت شیمی درمانی باید از لحاظ مزاج گرمی و سردی معتدل و از لحاظ تری و خشکی معتدل رو به تر یعنی رطوبت بخش باشند، چرا که داروهای سرطان و شیمی درمانی کمی مزاج را به سمت خشکی می‌برند. این غذاها شامل:
- غذاهایی با طعم ملس یعنی ترش و شیرین و همچنین کم شیرین و کم ادویه یا کم طعم.
- نخوداب (نخود و کمی گوشت پخته شده و به آن کمی زعفران و دارچین اضافه شود)
- سوپ سبزیجات با مقدار کمی گوشت مرغ
- هویج پلو
- حریره بادام، شیربرنج، فرنی (هنگام تب و عفونت شیر نخورند)
- خوراک مرغ و هویج و آلو و کدو خورشتی
- تاس کباب با هویج، به و آلو
- شیره انگور یک قاشق مرباخوری روزانه
- چهار مغز (به علت گرمی زیاد با شیر مصرف نشود)
- آبگوشت ساده شیشه‌ای
- نارگیل و کنجد بوداده (کنجد در سرطان‌های سینه وابسته به استروژن نباید مصرف شود)
- اسفیدباجات (آش‌های سبک کم حبوبات) برای رفع یبوست
- زرده تخم مرغ نیم برشت (عسلی) که 5 دقیقه در آب در حال جوش گذاشته شود.
- سبزی یونجه
- گوشت کبک و بلدرچین با روغن بادام شیرین
- استفاده از آلو یا رب انار به عنوان چاشنی غذا
- میوه‌های مناسب مانند سیب، گلابی، انگور، انار یا پرتقال شیرین جنوب و از مصرف میوه‌های ترش و کال پرهیز شود.
خوراکی‌های مفید جهت کاهش عوارض درمانی و رادیوتراپی
جهت کاهش عوارض درمانی و رادیوتراپی می‌توان از خوراکی‌های زیر به صورت متعادل و در هنگامی که مشکل سراغ شما می‌آید، بهره بگیرید:
سوزش ادرار: ختمی، پنیرک، بنفشه، بارهنگ، خرفه، اسفرزه، تخم خیار، به دانه، ماء الشعیرطبی
خشکی و زخم دهان: بابونه، ختمی، پنیرک، مورد، بارهنگ، خرفه، میوه نسترن
نوروپاتی (گزگز) کف دست و پا: ماساژ با روغن بادام تلخ و طب سوزنی
احساس گرمای بدن: عرق کاسنی و شاهتره، بید، خرفه، عناب، مریم گلی و سنبل الطیب
ضعف و بی حالی: عسل موم دار زیرزبانی، شربت جلاب، بادام درختی، انجیر، سبزی یا عرق یونجه
تهوع و استفراغ: زنجبیل یک گرم در روز، رایحه درمانی با عصاره نعناع و عصاره زنجبیل و بابونه، یک قاشق مربای خوری مربای به یا مربای آمله بدون شهد بعد از غذا، سکنجبین به، آب انار و نعناع دم کرده، ریحان، بادام شور تف داده.
بی اشتهایی: مقویات معده مانند آب انار یا مکیدن یک قاشق مرباخوری رب انار میخوش، مصرف نعناع همراه غذا، زرشک
حرف پایانی…
توصیه‌های تغذیه‌ای به بیماران سرطانی متفاوت هستند زیرا برای بازيابی توان خود و پايداری در برابر تأثیراتی که از سرطان و درمانش می‌گیرید، طراحی شده‌اند. وقتی سالم هستید خوردن غذا در حد دریافت مواد غذایی که نیاز دارید چندان اهمیتی ندارد و مشکلی ایجاد نمی‌کند. اما وقتی تحت درمان هستید این امر به گرفتاری تبدیل می‌شود به‌خصوص زمانی‌که دچار عوارض جانبی می‌شوید یا حالتان خوب نیست؛ پس:
یک رژیم غذایی سالم تدارک ببينيد
رژیم غذایی سالم برای اینکه بدن یک فرد مبتلا به سرطان به بهترین شکل کار کند حیاتی است. (این موضوع برای بیماران سرطانی اهمیت بیش‌تری دارد).
- اگر پيشاپيش برنامه غذایی سالمی داشته‌اید این امر به شما کمک می‌کند نیروی خود را حفظ کنید،
- از متلاشی شدن بافت‌های بدن جلوگیری کنید، بافت‌ها را بازسازی کنید و قدرت دفاعی خود را در برابر عفونت‌ها حفظ كنيد.
- افرادی که درست و اصولی می‌خورند بهتر از پس عوارض جانبی برمی‌آیند. گاهی حتی تحمل میزان بیش‌تری از هر درمان را داريد.
- از امتحان کردن غذاها و طعم‌های تازه نترسید. برخی از چیز‌هایی که پيش از اين دوست نداشته‌اید گاهی در حين درمان به دهانتان مزه می‌كند.
مثه حس گندم هزار ساله باش
واسه این سیاهی، سیاه چاله باش
