آندومتریوز به معنی رشد بافت داخلی رحم در جایی بیرون رحم است که امروزه اکثر بانوان درگیر این موضوع هستند، در ادامه با ما همراه باشید تا بیشتر در مورد این بیماری بدانیم.
آندومتریوز را بیشتر بشناسیم…
بافت آندومتریال یا همان بافت مخاط رحم شامل گلبول‌های خون، غده و بافت‌های همبند است که درون رحم رشد پیدا می‌کند. این بافت به طور طبیعی داخل حفره رحمی قرار می‌گیرد و با هر دوره قاعدگی ریزش می‌کند و از بدن خارج می‌شود، زمانی که این بافت وارد قسمت‌های دیگر بدن مثل لگن، تخمدان، گره‌های لنفاوی، لوله فالوپ و دیگر قسمت‌های بدن شود، دیگر با هر قاعدگی ریزش و خروجی ندارد و درنتیجه این بافت ضخیم‌تر شده و در آن ناحیه التهاب، خونریزی و یا چسبندگی ایجاد می‌کند که با تحریک اعصاب قسمت مربوطه درد را ایجاد می‌کند. اگر این بافت وارد لوله‌های رحمی بشود می‌تواند لوله رحمی را مسدود و از بارداری جلوگیری کند. وارد شدن این بافت اندومتریوز در تخمدان باعث ایجاد کیست شکلاتی اندومتریوما که قهوه‌ای رنگ است و با ورود به عضله رحم باعث ایجاد کیست اندومتریوزیس می‌گردد.
این بیماری وراثتی است که ژن‌ها به فرزند منتقل می‌شود و ممکن است که از همان کودکی وجود داشته باشد اما علائم آن بروز پیدا نکند و نهفته باشد تا زمانی که به سن باروری یا اولین قاعدگی برسد، بعد از اولین قاعدگی یا در سن باروری این علائم به صورت خفیف یعنی تخمک‌گذاری ضعیف یا شدید یعنی درد زیاد با اولین قاعدگی بروز پیدا کند.
چه افرادی بیشتر مستعد ابتلا به آندومتریوز هستند؟
افرادی بیشتر مستعد این بیماری هستند، که:
- دچار بلوغ زودهنگام شده باشند.
- دوره قاعدگی کوتاه (زودتر از ۲۷ روز) دارند.
- وزن کمتر از BMI دارند.
- یائسگی زودهنگام یا دیرهنگام داشته‌اند.
- الکل مصرف می‌کنند.
- در معرض استروژن زیادی قرار دارند.
- هرگز زایمان نداشته‌اند.
- زمینه وراثتی داشته باشند.
علل بروز اندومتریوز چیست؟
علت دقیق این بیماری هنوز نه در طب نوین و نه در طب سنتی به دست نیامده است.
طب نوین
- برگشت خون قاعدگی به داخل حفره شکمی و ورود به لگن از طریق لوله رحمی
- اختلال مزمن وابسته به استروژن
- کاشته شدن بافت اندومتر از طریق جراحی‌ها در مناطق دیگر بدن مانند زایمان طبیعی یا سزارین
- و یا به صورت وراثتی منتقل شده باشد.
طب سنتی
اندومتریوز در طب سنتی ایران نام خاصی ندارد. اما ذیل مبحث اورام رحم به برخی از علائم آن در اورام گرم و سرد رحمی اشاره شده است که به نظر میرسد با این بیماری قابل تطبیق باشد.
اما این نظر نیز مطرح است که بیماری آندومتریوز، کیست‌های شکلاتی و آندومتربوما و هموراژیک، ماهیت گرم دارند، از جنس اخلاطی هستند که سوختن و تبدیل به سودا شده‌اند، یک سودای غیرطبیعی نه سودای طبیعی که در بدن همه هست و لازم است که باشد.
پس ماهیت بیماری گرمی است نه این که مزاج گرم دارد و صرفاً ناشی از خوردن گرمی است، چرا که گرمیجات هم درجه متفاوتی دارند و برخی از گرمیجات با درجه بالای گرمی مانند سیر و زنجبیل و …غذاهای گرم تولید کننده خلط سنگین مانند بادمجان می‌تواند آن را تشدید کند و بهتر است محدود مصرف گردد.
عموماً چه چیزی باعث افزایش حرارت و سوختن اخلاط می‌شود؟
- استرس، خشم
- عفونت‌های ویروسی، تب
- بیخوابیها، خستگی شدید
- ترافیک و تشویش ذهن و فکر
- برخی حرکات بدنی و ورزش‌های نامناسب خصوصاً در ایام قاعدگی، مانند ورزش‌های مسگری، دوچرخه زدن که باعث حرکت رو به عقب خون از رحم به سمت تخمدان‌ها میشه.
این بیماری، با چه علائمی همراه است؟
- درد قبل و یا حین و بعد از عادت ماهیانه
- درد مزمن لگنی
- درد هنگام مقاربت جنسی و یا کرامپ شکمی در حین رابطه زناشویی
- مشکلات روده‌ای مانند اسهال، یبوست، نفخ، مشاهده خون در مدفوع یا ادرار
- تهوع یا استفراغ
- خستگی مفرط
- عادت ماهیانه طولانی مدت و بیش از هفت روز
- خونریزی شدید قاعدگی
آیا اندومتریوز قابل درمان است؟
این بیماری درمان قطعی ندارد اما می‌توان با روش‌های سنتی آن را مدیریت کرد تا بیمار با درد کمتری زندگی را ادامه دهد.
- گزینه‌های پزشکی و جراحی برای کمک به کاهش علائم و مدیریت عوارض احتمالی موجود است.
- پزشک شما ممکن است ابتدا معالجات محافظه کارانه را امتحان کند.
- در صورت عدم بهبود وضعیت ممکن است آنها عمل جراحی را توصیه کنند.
- همه نسبت به این گزینه‌های درمانی واکنش متفاوتی نشان می‌دهند.
- پزشک به شما کمک می‌کند تا یکی از بهترین موارد را برای درمان‌تان پیدا کنید.
- ممکن است پیدا کردن گزینه‌های تشخیص و درمان مناسب در اوایل بیماری خسته کننده و اذیت کننده باشد.
- به دلیل مشکلات باروری، درد و ترس از عدم تسکین، این بیماری از نظر روحی می‌تواند مشکل باشد. بهتر است تلاش کنید اطلاعات خود را در مورد این بیماری بالا ببرید و یک گروه پشتیبانی پیدا کنید.
بیمار باید بعد از تشخیص این بیماری توسط پزشک متخصص طب سنتی، زیر نظر پزشک درمان را شروع کند.
نحوه تشخیص بیماری
روش‌هایی که در طب مدرن برای تشخیص این بیماری در نظر گرفته شده؛
۱) سونوگرافی
در این روش خود اندومتریوز تشخیص داده نمی‌شود و فقط می‌توان کیست تخمدان را تشخیص داد.
۲) آزمایش خون و اندازه‌گیری CA125
۳) لاپاروسکوپی
دقیق‌ترین روش تشخیص این بیماری می‌باشد که برای بعضی از خانم‌ها نمی‌توان انجام داد که این مسئله را باید پزشک متخصص تشخیص دهد.
تدابیر طب سنتی برای کاهش علائم و بهبودی اندومتریوز
بهتر است بدانید به غیر از درمانهای رایج برای کنترل شرایط، از گزینه طب سنتی هم برای کمک به بهبود اندومتریوز میتوانید استفاده کنید. گزینه‌های کمک کننده شامل موارد زیر است:
۱) داروهای ضد درد
خوشبختانه برای کنترل درد اندومتریوز طب سنتی و مکمل کمک شایانی می‌کند.
- دمنوش بابونه روزی سه بار هر بار یک قاشق غذاخوری از سه روز قبل از قاعدگی تا روز سوم می‌تواند درد را تا حد زیادی کاهش دهد.
- طب سوزنی هم در این زمینه کمک کننده است. جهت استفاده از خدمات طب سوزنی به متخصص طب سوزنی و مکمل مراجعه کنید.
کنترل درد اندومتریوز در طب سنتی ایران
- چهار قاشق غذاخوری از مخلوط گل بابونه، گل سرخ، گل ختمی و گل پنیرک را در یک و نیم لیوان آب جوشانده و پس از ده دقیقه جوشیدن صاف کرده و دو بار در هفته هر بار بیست دقیقه در آب آن بنشیند. میتوانید به ترکیب فوق یک قاشق غذاخوری تخم کتان یا یک قاشق غذاخوری تخم شنبلیله و ناخنک اضافه کنید.
- زیر شکم خود را با روغن زنجبیل روغن‌مالی کنید. این کار را از سه روز قبل روز قبل قاعدگی تا روز سوم خونریزی یک تا سه بار در روز انجام دهید.
- دم‌کرده یک قاشق مرباخوری بابونه و یک قاشق مرباخوری زنجبیل (یک بند انگشت زنجبیل تازه) روزی سه بار از سه روز قبل از قاعدگی تا سه روز بعد از شروع خونریزی.
در صورتی که درد با درمانهای فوق بهبود نیافت با متخصص طب ایرانی مشورت کنید.
۲) ورزش و روش‌های درمانی جایگزین
ورزش ممکن است به مدیریت اندومتریوز نیز کمک کند. دلیل این امر است که ورزش می‌تواند سطح استروژن را کاهش داده و هورمون‌های «ایجاد کننده احساس خوب» مانند دوپامین، سروتونین، اندورفین و اکسیتوسین را آزاد کند.
علاوه بر روش‌های مرسوم درمان، درمانهای جایگزین ممکن است برای زنان مبتلا به آندومتریوز بسیار مفید باشد.
به عنوان مثال، تکنیکهای آرامش بخش و آرام ممکن است مفید باشند از جمله:
- مراقبه
- یوگا
- طب سوزنی / هومیوپات
- ماساژ و روغن مالی
انجام این ورزش‌های تفریحی مانند پیاده‌روی و یوگا و… که ضربان قلب را بالا و تعریق را افزایش دهند،
توجه توجه: بانوان مبتلا، از انجام حرکات کششی شکم، ورزش‌های شدید و سنگین ناحیه لگن، کاراته و ورزش‌های رزمی، پیاده روی تند و طولانی خودداری کنند.
۳)خواب شبانه کافی
۴) برخورداری از آب و هوای مناسب و سالم
۵) پرهیز از استرس و افکار بد و منفی
۶) برقراری لینت طبع و رفع یبوست که از طریق مصرف به اندازه فیبر در رژیم غذایی امکان پذیر است.
۷) برخورداری از یک رژیم غذایی سالم
مواد غذایی مفید
- غذاهای سبک و کم حجم مانند جوجه کباب، حریره بادام، زرده تخم مرغ عسلی
- استفاده از میان وعده مناسب مانند انجیر، مویز، بادام پوست گرفته.
- توصیه به مصرف مداوم شیر تازه گاو
- مداومت به مصرف غذاهای آبکی مانند سوپ، آش و نخودآب و آبگوشت بدون چربی
- جایگزین کردن غذاهای آبپز و بخارپز
- کاهش مصرف مواد غذایی گرم و خشک مانند اکثر ادویه جات از جمله فلفل
- استفاده از سبزیجات دارای برگ تیره، کلم بروکلی، کاهو، اسفناج، خرفه، چغندر در رژیم غذایی
مواد غذایی مضر
افراد مبتلا به اندومتریوز به صلاح است که از مواد غذایی زیر استفاده نکرده یا به ندرت استفاده کنند:
- محدود کردن مصرف غذاهای سودازا و صنعتی، گوشت قرمز( اگر همراه با سماق باشد کمی تعدیل مزاج ایجاد می‌شود.)، مصرف غذاهایی با ادویه‌های تند مثل فلفل و دارای چربی بالا هستند.
- غذاهای تولید کننده خلط سنگین مانند گوشت گاو، گوساله، تن ماهی، بادنجان،قارچ، ماکارونی، کشک، فست فودها و …
- قهوه، نسکافه، کافئین، الکل
- چیزهای خیلی شور، خیلی تند، خیلی تلخ
- یخ و بستنی (مضعف رحم و تخمدان)
- گوشت غاز و اردک و خرما و ارده، کنجد و گردو
- مواد غذایی حاوی گلوت: یک مطالعه شامل ۲۰۷ زن مبتلا به آندومتریوز نشان داد که ۷۵ درصد از آنها بعد از حذف گلوتن از رژیم غذایی، کاهش درد داشتند.
- غذاهای چرب و سرخ کردنیها
حرف پایانی
- با به کار بردن توانایی طب نوین در تشخیص دقیق و درمان آندومتریوز می‌توان از ظرفیت‌های طب سنتی هم در درمان علل زمینه‌ساز بروز آندومتریوز استفاده کرد.
- الگوی تلفیقی دو طب نوین و سنتی در تشخیص و درمان آندومتریوز در تحقیقات بالینی برای ارتقا سلامت زنان پیشنهاد می‌گردد.
منبع: تیم محتوایی طبایع ( با سپاس از دکتر الهام اختری و دکتر سمیه ذاکری و دکتر مهدیه حاجی منفرد)
