دیابت بارداری چیست؟
دیابت بارداری نوعی از دیابت که علت آن نوعی هورمون ترشح شده باداری است. که باعث می شود انسولین موجود در خون از بین برود و میزان قند در خون بالا برود که باعث بروز مشکل هم برای مادر و هم برای فرزند می گردد. عواملی که زمینه ساز ایجاد این خطر می گردد سن بیش از ۲۵ سال برای بارداری، چاقی، دیابت زمینه ای. همچنین تولد فرزند با وزن بیش از ۴ کیلوگرم، سابقه تولد نوزاد مرده و سایر عوامل دیگر می تواند در آن دخیل باشد. روش های درمانی این بیماری برنامه غذایی مناسب، ورزش، درصورت نیاز تزریق انسولین، پایش مرتب قند خون که باید زیر نظر پزشک بررسی گردد.
چگونه از دیابت بارداری از نظر پزشکی جدید پیشگیری کنیم؟
با تغییر سبک زندگی، انجام فعالیت فیزیکی و رژیم غذایی صحیح می‌توانیم از بروز بیماری دیابت بارداری پیشگیری کنیم یا آن را به تعویق بیندازیم.
- سبک زندگی تان را تغییر دهید.
- وعده‌های غذایی را در ساعات مقرر مصرف نمایید.
- تحرک روزانه داشته باشید و از بی تحرکی خود داری نمایید.
- استرس و اضطراب خود ار کاهش دهید و روحیه ای شاد داشته باشید.
- رژیم غذایی درست مصرف کنید.
- در صورت ابتلا به دیابت بارداری، به متخصص تغذیه مراجعه کنید تا رژیم غذایی مخصوص برایتان تهیه کند. در دوران بارداری میزان وزن گیری باید متناسب با شاخص توده بدنی تان (BODY MASS INDEX) باشد.
- پزشک با توجه به قد و وزنتان، وضعیت شما را می سنجد و میزان وزن گیری در بارداری و رژیم غذایی شما را پیشنهاد می کند.
هم چنین توصیه های زیر نیز در بهبود این مشکل به شما کمک می کند:
- مصرف چربی و روغن (به خصوص چربی های اشباع شده) را کاهش دهید.
- چربی های اشباع نشده‌ای که از منابع گیاهی و ماهی به دست می آیند مانند روغن زیتون، روغن مغزها و روغن آووکادو، سالم ترین نوع چربی هستند.
- سعی کنید اسیدهای چرب امگا ۳ بیشتر مصرف کنید، زیرا در رفع التهاب و کمک به سلامت مغز و قلب بسیار مؤثر است.
- ماهی سالمون و ماهی تون منابع خوبی از اسیدهای چرب امگا ۳ هستند.
- البته میزان مصرف ماهی در بارداری متفاوت است، نباید بیش از ۳۴۰ گرم در هفته از ماهی استفاده نمایید.
- به جای سرخ کردن مواد غذایی آنها را کباب کنید، بپزید یا در کمی روغن داغ تفت بدهید.
- سعی کنید غذاها را به صورت آب پز استفاده کنید.
- تا جایی که برایتان مقدور است از مصرف غذاهای سرخ شده و فست فود، غذاهای شور و غذاهای کنسرو شده بپرهیزید.
- مصرف قند، برنج، ماکارونی، شیرینی، کیک، شکلات و نوشابه را کم کنید، به جای آن ها از آب میوه های سالم و طبیعی استفاده کنید.
- از سبزیجات و میوه‌های تازه استفاده کنید، اکثر سبزیجات کربوهیدرات و قند کم دارند. بنابراین اگر می توانید دو سبزی را با وعده اصلی خود انتخاب کنید.
- همچنین می توانید از غذای ترکیب با سبزی مانند کرفس استفاده کنید.
- نخود یا سبزیجات برگ دار گزینه های خوبی برای جایگزینی با ذرت هستند.
- به جای نان سفید و لواش، نان یا گندم کامل (سبوس‌دار) ، غلات فیبردار و کم شکر را در صبحانه استفاده کنید.
- مصرف جو و نان جو را در سبد غذایی روزانه خود قرار دهید. جو دو سر خرد شده با تیغه یا جو دو سر حلقه شده نیز مفید است.
- هنگام مصرف سالاد از سس کمتری استفاده کنید. برای روی سالاد، سبزی های طبخ شده و ظرف پاستا از روغن زیتون استفاده کنید.
ورزش
ورزش مناسب پیاده روی تند روزانه به مدت ۳۰ دقیقه در صورت نداشتن منع بارداری می تواند گزینه خوبی در درمان و پیشگیری از دیابت بارداری باشد. ورزش کردن کمک زیادی به کم کردن وزن شما می کند و در پایین نگه داشتن وزن اهمیت خاصی دارد. همچنین ورزش منظم حتی اگر به قصد کم کردن وزن نباشد، می تواند حساسیت بدن در مقابل هورمون انسولین را بهبود ببخشد. برای ورزش کردن مجبور نیستید که عضو فعال یک باشگاه ورزشی شوید یا رژیم‌های غذایی سخت و خسته کننده مخصوص ورزشکاران را داشته باشید. یکی از ساده ترین راه‌ها برای شروع ورزش کردن آن است که روزانه به مدت ۳۰ دقیقه پیاده روی کنید.
درمان دیابت بارداری در پزشکی مدرن چگونه است؟
درمان دیابت حاملگی یعنی گام برداشتن در مسیر حفظ قند خون در حد نرمال و به کمک:
برنامه غذایی
با متخصص تغذیه و یا پزشکِ دیابت خود مشورت کنید تا برنامه غذایی درست و سالمی را برای شما و جنین تان پیشنهاد کند. داشتن یک برنامه غذایی صحیح می تواند قند خون شما را در حد نرمال کنترل کند. این برنامه غذایی به شما کمک می کند که چه موقع و به چه میزان مواد غذایی را در هر وعده مصرف کنید. انتخاب زمان و مقدار بسیار مهم است، بنابراین برای کنترل قند خون به شما توصیه می شود که :
- مصرف شیرینی جات را محدود کنید.
میزان غذای خود در سه وعده اصلی را کم کرده و یک تا سه میان وعده غذایی در روز را در برنامه تان بگنجانید.
فیبرهای غذایی مانند میوه ,سبزیجات , حبوبات , غلات و نان را به وعده های غذایی تان اضافه کنید.
ورزش در دیابت حاملگی
در میان ورزش ها، شنا وپیاده روی به کنترل قند خون شما کمک شایانی می نماید. با پزشک خود تماس بگیرید و از او بخواهید که بهترین نوع ورزشی را که برایتان مناسب است به شما معرفی کند. چنانچه در حال حاضر ورزش می کنید، بپرسید چه ورزشهای دیگری را نیز می توانید انجام دهید.
انسولین (در صورت نیاز)
بعضی از خانمهایی که مبتلا به دیابت حاملگی هستند، احتیاج به تزریق انسولین پیدا می کنند. بنابراین با داشتن یک برنامه غذایی درست و سالم و انجام تمرینات ورزشی در کنار آن، می توانید به نگهداری قند خود در حد نرمال کمک کنید. پزشکتان نحوه تزریق انسولین را به شما خواهد آموخت. تزریق انسولین هیچ ضرری برای شما و جنین تان ندارد زیرا نمی تواند از طریق رگهای خونی به او انتقال یابد.
مدیریت قند خون
ممکن است پزشکتان از شما بخواهد که یک دستگاه اندازه گیری قند خون تهیه کنید تا بتوانید بوسیله آن دیابت خود را به بهترین نحو کنترل کنید. نکاتی که به منظور استفاده از دستگاه می بایست بیاموزید، عبارتند از:
* نحوه استفاده از دستگاه
* چگونگی خون گیری از سر انگشتان
* مقادیرِ کنترلیِ هدف
* زمان اندازه گیری قند خون
البته ممکن است پزشکتان بنا به تشخیص خود، زمان های خاصی را برایتان تعیین نماید که در این زمان ها قند خونتان را اندازه گیری کنید:
* هنگامی که از خواب بیدار می شوید. (قند خون ناشتا)
* درست قبل از هر وعده غذایی
* یک یا دو ساعت بعد از صبحانه
* یک یا دو ساعت بعد از ناهار
* یک یا دو ساعت بعد از شام
پزشکتان به شما آموزش می دهد که چگونه آزمایش کتون را روی ادرار صبح و یا روی خونتان انجام دهید. عوارض بالا بودن کتون در خون آن است که، بدن شما برای تأمین انرژی مورد نیاز خود، به جای استفاده از غذایی که مصرف می کنید، شروع به سوزاندن چربی های بدن می نماید. و در خون تولید سم می کند. به همین جهت، برای خانم های حامله، اصلاً توصیه نمی شود که انرژی خود را از طریق مصرف چربی ها تأمین کنند. زیرا آزادسازی کتون در خون برای جنین بسیار خطرناک است .
اگر میزان کتون در بدن شما بالا است پزشکتان برای شما تجویز خواهد کرد که مقدار یا نوع غذایتان را تغییر دهید.
دیابت و جنین
دیابت حاملگی در صورتی که کنترل یا درمان نشود، می تواند اثرات زیر را روی جنین بر جای گذارد:
* چاق و درشت شدن جنین و تولد با چربی بالا, که می تواند زایمان را سخت و خطرناک سازد.
* افت قند خون بلافاصله بعد از تولد
* مشکلات تنفسی
چنانچه مبتلا به دیابت بارداری هستید, پزشکتان آزمایش هایی را روی جنین شما انجام خواهد داد:
* اندازه گیری ضربان جنین که چگونگی رشد او را مشخص می کند.
* تعداد ضربات و حرکات جنین یا تست استرس، که چگونگی فعالیت و فاصله بین حرکات او را مشخص می کند.
برای داشتن زایمانی خوب و نوزادی سالم، حتماً با پزشک خود همکاری کنید. ضمناً همواره به یاد داشته باشید که احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ در شما و جنین تان، برای سال های آینده تا پایان عمر، درصد بالایی خواهد داشت.
معمولاً خانم های مبتلا به دیابت حاملگی، هیچ نوع علائمی ندارند ولی دیابت حاملگی می تواند:
سبب افزایش فشار خون در دوران بارداری شود.
منجر به چاق شدن جنین و زایمان سزارین گردد.
نکته مثبت اینکه، دیابت حاملگی به احتمال قوی می تواند بعد از زایمان از بین برود ولی احتمال اینکه در آینده به دیابت نوع ۲ مبتلا شوید، وجود دارد. ضمناً امکان ابتلا به دیابت حاملگی در بارداری های بعدی زیاد است.
بعضی از خانمها برایشان این سوال پیش می آید که شیردهی بعد از ابتلا به دیابت حاملگی خوب است یا خیر؟
شیردهی برای تمام نوزادان، مفید تشخیص داده شده است، حتی برای نوزادانی که مادران آنها مبتلا به دیابت حاملگی بوده اند.
