همه‌ی ما در طول زندگی خود نسبت به بعضی موضوع‌ها و امور نگرانی‌هایی را داریم اما اگر این نگرانی‌ها تبدیل به اضطراب و ترس از آن‌ها شود و افکار و رفتارهای ما را تحت کنترل خود در آورد و بر تمام زندگی ما اثر بگذارد تبدیل به نوعی اختلال به نام وسواس فکری – عملی می‌شود که نشانهای از سرطان روح محسوب می‌شود و باید هرچه سریعتر کنترل و درمان شود.
اما شاید اینجا این سوال پیش بیاید که چه کاری‌هایی باید انجام دهیم تا بتوانیم بر روی وسواس خود کنترل داشته باشیم و تا حدودی از بروز حملات وسواسی رهایی یابیم؟ پاسخ به این سوال همان چیزی است که در این پست از مجله اینترنتی طبایع به آن پرداخته خواهد شد.
وسواس از نگاه طب سنتی
- اختلال وسواس فکری : فکرهای تکراری که غالباً ناخوشایند و آزاردهنده‌اند
- اختلال وسواس عملی: کشش‌های مقاومت ناپذیر به تکرار اعمال قالبی یا تشریفاتی
- اختلال وسواس فکری – عملی: ترکیبی از دو مورد بالا
اختلال وسواس فکری – عملی
اختلال وسواس فکری-عملی، یک اختلال اضطرابی مزمن است که با اشتغال ذهنی افراطی درمورد جزئیات موضوعی و کمال طلبی همراه است، تا حدی که منجر به از دست دادن انعطاف پذیری و کارکرد اجتماعی می‌شود. در اختلال وسواس فکری_عملی افکار وسواس گونه و اضطراب آور با وسواس‌های عملی همراه می‌شود.
وسواس به چه اشکالی در افراد بروز می‌کند؟
بیماری وسواس در افراد مختلف به شکل‌های متفاوتی ظهور می‌کند:
- کسانی که دچار تصاویر تکراری در ذهن هستند. این افراد آنچه را که در یک اتفاق یا حادثه شاهد بوده‌اند مدام و تا مدت‌ها در ذهن خود مرور می‌کنند و همیشه این ترس را دارند که مبادا دوباره تکرار شود.
- افرادی که وسواس های فکری بسیاری در ذهن خود دارند. این افراد دائماً در ترس از موردی هستند که ذهنشان را به خود مشغول کرده است. مثل کسی که ترس از بیمار شدن دارد و بدون اینکه مبتلا شده باشد برای جلوگیری از آن دچار سوء مصرف دارو می‌شود.
- ابتلا به تردید‌های وسواسی نوعی دیگری از وسواس است که در آن فرد نسبت به کارها و اموری که در گذشته انجام داده است یا تصمیماتی که در مورد کارهای آینده می‌خواهد بگیرد در شک و تردید است.
- در این میان افرادی هم هستند که دچار اعمال وسواسی بی اختیار هستند. این رفتارهای غیر قابل کنترل معمولاً ناشی از وسواس شک و تردید و اجبار به چک کردن مکرر است که فرد برای خلاص شدن از آن‌ها و جلوگیری از آسیب دیدگی کارهایی را به تکرار انجام می‌دهد. مانند چک کردن دائم قفل‌ها، کلیدها، شعله های گاز و …
- افرادی که دچار وسواس آلودگی و اجبار به شستشو هستند، این افراد در شست و شوی دست و بدن و چیزهای دیگر دائما شک می‌کنند که مبادا بعد از شستن مکرر، باز هم اثری از آلودگی باقی مانده باشد.
- برخی دیگر نیز درگیر وسواس‌های جنسی یا مذهبی و اجبارهای مربوط به آن می‌باشند، این افراد دارای افکار و تکانه های واضح جنسی و یا وسواس‌هایی در مورد وضو گرفتن و نماز خواندن صحیح هستند.
دلایل بروز علائم و نشانه‌های وسواس
از جمله مهم‌ترین دلایل وسواس می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- دلایل فیزیولوژیکی: مانند کمبود سروتونین و وجود عفونت‌هایی در بدن
- دلایل محیطی و روانی: مانند استرس زیاد در زندگی و عوامل شخصیتی
- دلایل ژنتیکی: احتمال مبتلا شدن افرادی که سابقه خانوادگی وسواس دارند بسیار بیشتر است.
اختلالات وابسته به وسواس
- اختلال بدریخت انگاری (اشتغال ذهنی با نقص تخیلی در ظاهر و چهره)
- اختلال ذخیره سازی و احتکار (جمع آوری موارد فاقد ارزش با تصور اینکه شاید روزی به کار آید)
- اختلال کندن مو یا جویدن ناخن
- اختلال آسیب زدن به پوست (وسواس پوست کنی، خراشیدن، کندن و زخم کردن پوست به صورت تکراری و اجباری)
راهکارها و توصیه‌های طب سنتی
برای کنترل و مدیرایت وسواس، می‌توان به انجام راهکارهای زیر اقدام نمود، اما باید توجه داشته باشید که بهبود شرایط، اول ازهمه وابسته به اراده شما و ممارست در تمرین است.
- روزانه ورزش همراه با تعریق داشته باشید.
- مدیتیشن، یوگا و تمرینات ذهنی انجام دهید تا به روش‌های مختلف،بی خیالی را تمرین کنید.
- از غذاهای سودا زا و سرد پرهیز شود.
- از رفتارها و محیط‌های سودا زا (محیط‌های دارای امواج الکترومغناطیسی و آب و هوای خشک و رفتارهایی چون دیر خوابیدن،کارهای فکری خسته کننده، کارهای سخت جسمانی و غم، غصه و استرس) پرهیز شود.
- هیچ وقت تنها نباشید حتی موقع خواب.
- نگذارید فکرتان از افکار مثبت یا حل مسائل علمی و حفظیات خالی باشد؛ در غیر این صورت شیطان برای شما برنامه خواهد داشت.
- از دم نوش اسطوخودوس و سنبل الطیب روزانه استفاده کنید.
- هر شب قبل از خواب ملاج سر را با روغن بادام شیرین ماساژ بدید. تمرین کنید که هر کاری را یک بار انجام دهید و در صورت تکرار برای خود جریمه قرار دهید.
- بادرنجبویه و سنبل الطیب و بهار نارنج را با هم ترکیب و دم کنید و روزی سه استکان میل کنید.
- شب‌ها پنج دقیقه گلاب خالص یا میوه به را بو کنید.
- فضای اتاق را گلاب اسپری کنید.
- هر روز صبح ناشتا یک عدد سیب شیرین میل کنید.
- خوردن جوشانده‌ی بنفشه با گل ختمی برای رفع وسواس مفید است.
- محیط خانه را آرام ساخته و از شرایط پرتنش خانوادگی دوری کنید.
- وسواس بدلیل غلبه سودا است، به مدت چهل روز، دو عدد انار ملس بخورید، که باعث دفع سودا شده و شخص بیمار می‌تواند پس از این درمان به درستی فکر کرده و بر وسواس بی مورد خود غلبه نماید.
توجه : آنچه که در بالا گفته شد عوامل کاهش دهنده و پیشگیری کننده هستند؛چرا که وسواس بیماری ای است که با خود درمانی از بین نمی‌رود و برای درمان باید به متخصص (روانشناس بالینی و یا روانپزشک) مراجعه کرد.
نتیجه گیری نهایی
وسواس علل مختلفی دارد که برای درمان باید در هر فرد علل شناسایی و متناسب با همان علل، درمان صورت پذیرد.
برای بهبود روند درمان نیز بهتر است با مشورت با پزشک از درمان‌های التقاطی یعنی طب سنتی و اسلامی، روان پزشک حاذق و روان شناس بالینی استفاده شود. انجام تمرین‌های خودیاری که آن‌ها تجویز می‌کنند، بسیار مهم است.
در درمان دارویی باید دارو به طور منظم خورده شود. نباید در تأثیر داروها عجول باشید ولی اثرات را مرتب به روان پزشک گزارش دهید تا او متناسب حال شما داروها را تغییر دهد یا دُز آن‌ها را کم و زیاد کند و یا برای کم شدن عوارض توصیه هایی به شما عرضه بدارد.
مراقب باشید گرفتار شایعاتی که می‌گویند داروهای روان پزشکی اعتیاد آورند و نباید خورده شوند، قرار نگیرید. متخصص با آگاهی کامل، با احتیاط و به صورت مقطعی داروها را تجویز می‌کند.
