بسیار جالب و تحسین برانگیز است وقتی متوجه می‌شویم حکیمان در هزاران سال پیش برخی از بیماری‌های مغز، اعصاب و بیماری‌های روانی را تشخیص داده و مداوا می‌کردند. آن‌ها همچنین به سلامت روان بیماران و تقویت روحی آنان جهت بهبودی توجه داشتند. همچنین پی برده بودند که منشأ برخی از بیماری‌های جسمی، بیماری روح و روان است.
حکیم زکریای رازی پی برده بود که درمان بسیاری از بیماری‌های جسمی، به وسیله روان ممکن است. حکایت جالبی نیز دراین زمینه وجود دارد:
درمان امیر توسط حکیم رازی به وسیله خشم
(( امیر منصوربن نوح‌بن نصر سامانی بیماری مزمنی گرفته بود که پزشکان از درمان آن ناتوان شدند. این بیماری، قدرت حرکت را از منصور سامانی گرفته بود، او فرستاده‌ای را برای آوردن محمدبن زکریای رازی به بالین خود، راهی کرد.
رازی از سوار شدن در کشتی و گذشتن از رود جیحون برای رسیدن به دربار امیر منصوربن نوح خودداری کرد و خطرات سفر را عذر آورد. فرستاده امیر به دربار سامانیان رفت و دیگر بار برای بازگرداندن رازی بازگشت. این بار، رازی کتاب منصوری را که در همان فاصله نوشته بود، به فرستاده امیر داد و گفت: «من، این کتابم. با این کتاب، مقصود شما حاصل خواهد شد، دیگر نیازی به من نیست».
امیر سامانی باز قانع نشد و هدایای فراوانی فرستاد و به فرستادگان گفت که اگر نیامد دست و پای او را ببندند و در کشتی بیندازند و از رود بگذرانند؛ فرستادگان نیز چنین کردند.
وقتی رازی به بخارا رسید، درمان امیر را آغاز کرد اما معالجه به‌کندی پیش رفت. روزی به امیر گفت: «فردا شیوه درمان دیگری را به کار خواهم بست».
روز بعد، امیر را به گرمابه برد و اسب و قاطری را نیز بیرون گرمابه آماده نگاه داشت و خدمتکاری را به نگهبانی آن دو حیوان گماشت. سپس همه اطرافیان امیر را از گرمابه بیرون کرد و امیر را در گرمابه نشاند و شربتی که اثر دارویی داشت به او نوشاند و سپس رو در روی امیر ایستاد و چند دشنام به او داد و گفت: «تو دستور دادی که دست و پای مرا ببندند و در کشتی بیندازند؟ اگر جانت را نگیرم، پس زکریا نیستم».
امیر که نمی‌توانست حرکت کند، خشمگین شد و بر اثر خشم، نیم‌خیز شد، سپس رازی خنجر کشید و امیر را تهدید کرد؛ منصور نیز از خشم و ترس برخاست و ایستاد تا بگریزد؛ محمدبن زکریا وقتی چنین دید، از گرمابه بیرون آمد و بر اسب سوار شد و همراه خادم خود که بر قاطر نشسته بود، به‌تاخت دور شدند.
غروب همان روز از جیحون گذشتند و به آن سوی رود رسیدند و تا شهر مرو تاختند و هیچ جا توقف نکردند؛ سپس در نامه‌ای به امیر سامانی نوشت: «چون درمان امیر به‌روش‌های معمولی طولانی می‌شد، این راه را در پیش گرفتم و شاه را به خشم آوردم تا بر اثر حرارتی که در تن او پدید آمد توانست برپا ایستد»
بیماری های اعصاب و روان در طب سنتی
بیماری‌های اعصاب و روان که توسط حکیمان تشخیص داده و مداوا شده‌اند را می‌توان به دو دسته تقسیم نمود:
اختلال در ساختمان مغز شامل: انواع سردرد / انواع سرسام مانند سرسام سرد و گرم /انواع صرع / سکته مغزی / تشنج / التهاب مغز و …
اختلال در عملکرد مغز شامل: اختلالات خواب / بیهوشی / حماقت / انواع مالیخولیا / شب ادراری / فلج / وسواس و …
بخش های اصلی مغز و کنش های آن
مغز سه بخش اصلی دارد 1) پرده‌های مغز 2) مخ 3) کاوک(بطن‌ها)
انواع کنش‌های مغز عبارت‌اند از:
- کنش‌های حسی مانند دیداری، شنیداری و …
- کنش‌های سیاسی مانند سادآوری، تفکر، تصور، وهم و …
- کنش‌های جنبشی که به وسیله ماهیچه‌ها ایجاد حرکت می‌کنند.
در پست‌های بعدی سعی داریم تا به بررسی بیماری‌ها و روش درمان آن‌ها در طب سنتی بپردازیم.
منبع: پیشگیری و درمان بیماری های اعصاب و روان و طب سنتی
