پیشگیری و درمان پارکینسون در پزشکی جدید

پارکینسون چیست؟

پارکینسون در واقع لرزش در تمام طول روز می باشد که بیشتر در دوران پیری مشاهده می گردد. که در اثر از بین رفتن ترشح ماده ای به نام دوپامین در مغز می باشد که موجب لرزش، سفتی و کند شدن عضلات می گردد.

علت اصلی بروز این بیماری هنوز معلوم نیست ولی عواملی مثل ژنتیک، عوامل محیطی، پیری، جهش ژنتیکی، جنسیت، برخی از سموم، برخی داروها و آسیب رسیدن به مغز می توانند در آن تاثیر گذار می باشند. این بیماری درمان قطعی نداشته و تا حدودی با درمان های دارویی و گیاهی می توان آن را بهبود داد و باید با رعایت برخی مسائل مثل دوری کردن از سیگار و دخانیات از ابتلاء به آن پیشگیری کرد.

شناخت و پیشگیری عوامل پارکینسون در پزشکی جدید چیست؟

عوامل بروز

• عوامل پزشکی و دارویی
• طرز زندگی و عادات  اجتماعی غلط
• آلودگی ها و عوامل سمی  محیطی
• عوامل ژنتیکی

علل بروز

• کشیدن سیگار
• مصرف کافیین
• مصرف الکل
• عدم فعالیت ورزشی

سایر عوامل

اگر برنامه ای برای کنترل این علائم وجود نداشته باشد  با گذشت زمان و به تدریج  علایم بدتر خواهند شد.

علائم دیگری نیز ممکن است در اثر مشکلاتی که سلول ها ی مغزی و اعصاب با کنترل عضلات دارند، ایجاد شوند. این علائم عبارت اند از :

• کاهش حالات در چهره از جمله لبخند یا اخم. کاهش پلک زدن.
• دشواری در انجام حرکات ظریف مانند بستن بند کفش و یا بستن دکمه های پیراهن.
• دشواری در نوشتن با دست (دست خط فرد ریز تر خواهد شد).
• دشواری در ایجاد تعادل و حفظ حالت مناسب بدن و همچنین افزایش احتمال زمین خوردن.
• حرف زدن فرد ممکن است کند و خسته کننده و یکنواخت شود.
• بلعیدن می تواند برای فرد دشوار شده و بزاق در دهان تجمع یابد.
• خستگی و احساس درد.
• درد کف پا

تعداد زیادی از علائم دیگر نیز در برخی از موارد و معمولا با تشدید بیماری به وجود می آیند. این علائم شامل موارد زیر می باشند :

• یبوست.
• مشکلات مربوط به مثانه و بعضا بی اختیاری.
• توهم (دیدن، شنیدن و یا بوییدن چیز هایی که واقعا وجود ندارند).
• عرق کردن.
• دشواری های جنسیتی.
• مشکلات مربوط به حس بویایی.
• مشکلات مربوط به خواب.
• کاهش وزن.
• درد.
• افسردگی.
• اضطراب.
• دشواری در کنترل انگیزه ها. برای مثال، خوردن، خریدن کردن و یا قمار اجباری. (این عارضه را می تواند به یک سری از دارو ها ارجاع داد. در زیر، بخش “چه دارو هایی برای درمان پارکینسون استفاده می شوند؟” را مشاهده کنید.)

ویژگی های افراد مبتلا

بیماری پارکینسون معمولا درسن  بالای 60 سال بروز می کند  و با بالا رفتن سن شیوع آن نیز افزایش می یابد. حدود 5 نفر از هر 1000 نفر در سن 60 تا 70 سالگی و حدود 40 نفر از هر 1000 نفر در سن 80 تا 90 سالگی به بیماری پارکینسون مبتلا می باشند. این بیماری زنان و مردان را تحت تاثیر قرار می دهد ولی نسبت  مردان به زنان2 به 1 است. و با بالا رفتن سن شیوع آن در مردان باز هم  بالا تر می رود.

بروز این بیماری در افراد زیرسن 60 سال کمتر دیده می شود. و از هر 20 نفر مبتلا به پارکینسون 1 نفر در سن پایین تر لز 60 سالگی پارکینسون گرفته است که تحت عنوان  young onset parkinson disease یا پارکینسون با شروع در جوانی شناخته می شود. در بیمارانی که اختلال در حس بویایی دارند بیماری پارکینسون شیوع بیشتری دارد. بیماری پارکینسون معمولا وراثتی نبوده و می تواند هر کسی را مبتلا کند. با این حال عوامل ژنتیکی (وراثتی) می توانند در ایجاد پارکینسون در افراد زیر 60 سال  تاثیر گذار باشند.

دلایل و علت ها

باور اینکه در بیماری  پارکینسون، به طور عمده، قسمت کوچکی از مغز به نام توده ی سیاه (substantia Nigra) تحت تاثیر قرار می گیرد بسیار دشوار است. اختلال در این نقطه کوچک مغز قادراست اختلالات وسیع حرکتی را برای بیمار بوجود آورد. این ناحیه پیام های عصبی را از مغز به درون نخاع می فرستد تا بدن به وسیله ی آن ها، ماهیچه ها را کنترل کند. این پیام ها در بین سلول های مغزی، اعصاب و ماهیچه ها توسط مواد شیمیایی به نام انتقال دهنده های عصبی، انتقال پیدا می کنند. دوپامین، انتقال دهنده ی اصلی بدن است که توسط سلول های مغزی در توده ی سیاه ساخته می شود.

اگرفردی  به بیماری پارکینسون مبتلا شود، تعدادی از سلول های توده ی سیاه آسیب دیده و می میرند. علت دقیق این امر هنوز به درستی معلوم نیست. با گذشت زمان، تعداد بیشتری از این سلول ها آسیب دیده و خواهند مرد. با آسیب دیدن این سلول ها، مقدار دوپامین تولید شده کاهش می یابد. کاهش تعداد سلول ها به همراه کاهش میزان دوپامین در سلول های این بخش از مغز، می تواند باعث کند و غیر طبیعی شدن پیام های عصبی فرستاده شده به سمت ماهیچه ها گردد.

علائم و نشانه ها

اختلال در ماده سیاه و اختلال در تولید دوپامین سلول های مغزی، منجر به سه علامت اصلی در پارکینسون می گردد :

• کند شدن حرکت(Bradykinesia) : برای مثال، راه رفتن و یا بلند شدن از روی یک صندلی می توانند دشوار تر شوند. هنگامی که این علامت برای اولین بار ظاهر می شود، ممکن است فرد به اشتباه فکر کند که فقط “پیر شده است”. تشخیص بیماری پارکینسون بدون ظهور علائم دیگر آن ممکن نیست. با مرور زمان، فرد دچار یک الگوی حرکتی می شود که در آن با حالت موج گونه و بی قرار راه رفته و شروع، پایان و یا تغییر جهت در طول راه رفتن برای او دشوار خواهد شد.
• خشکی و سفتی اندامها (سفت شدن عضلات دستها و پاها  limb rigidity) : عضلات فرد ممکن است بی قرار شوند. همچنین به هنگام راه رفتن، دست های شما به مقدار طبیعی جلو و عقب نخواهند رفت.
• لرزیدن (رعشه Tremor) : این علامت بسیار شایع است ولی در همه ی موارد رخ نخواهد داد. این عامل معمولا انگشتان و کل دست را تحت تاثیر قرار می دهد ولی می تواند در دیگر نقاط بدن نیز ظاهر شود و به هنگام استراحت فرد، راحت تر می توان آن را تشخیص داد. این علامت بیماری می تواند به هنگام احساساتی یا مضطرب شدن فرد، تشدید شده و به هنگام انجام برخی از کار ها مانند برداشتن یک جسم، کاهش یابد.
• اختلال در راه رفتن و تعادل وضعیتی (Gait and Balance problems) :تعادل وضعیی ممکن است در پارکینسون باشد یا نباشد و جزئ علایم اصلی نیست.

درمان این بیماری در پزشکی جدید چگونه است؟

درمان پارکینسون بصورت دائمی برای بیماری پارکینسون وجود ندارد و هیچگونه روشی نمیتواند در جلوگیری از پیشرفت آن تاثیری داشته باشد. با این حال، روش هایی برای کاهش علائم بیماری وجود دارند که در زیر به آن ها می پردازیم :

• در ابتدا، ممکن است با خفیف بودن علائم، فرد به هیچ گونه درمانی احتیاج نداشته باشد. یک متخصص می تواند به راحتی و به منظور زیر نظر گرفتن بیماری و نظارت بر پیشرفت آن، بیمار را تحت نظر بگیرد.
• زمانی که علائم بیماری مشکل ساز می شوند، معمولا استفاده از دارو های کاهش دهنده ی این علائم شروع خواهد شد.
• با پیشرفت بیماری، روش هایی مانند فیزیو تراپی، کار درمانی و گفتار درمانی می توانند کارآمد باشند.
• تکنیک های خاص مانند الکترو تراپی، فراصوت و تحریک مغناطیسی مغز نیز می توانند برای کاهش علائم بیماری کارساز باشند.
• در موارد شدید، جراحی نیز می تواند یکی از گزینه ها باشد.

دارو درمانی

کارآمد ترین روش درمانی برای بیماری پارکینسون، استفاده از لوودوپا می باشد. این ماده در مغز انسان به دوپامین تبدیل می شود ولی به علت عوارض جانبی ناخوشایند این ماده در اثر مصرف طولانی مدت (پاسخ کم تر به هر دوز، گرفتگی های دردناک و حرکات غیر اختیاری)، استفاده از آن تا زمانی که اختلالات حرکتی شدید شوند به تعویق می افتد.

لوودوپا معمولا همراه با ماده ی دیگری به نام کاربی دوپا تجویز می شود که می تواند از تخریب لوودوپا قبل از رسیدن به مغز جلوگیری کند. تجویز همزمان این دو دارو می تواند دوز مصرفی لوودوپا را نیز کاهش دهد و درنتیجه منجر به کاهش عوارض جانبی ناشی از آن گردد.

در مراحل اولیه ی بیماری پارکینسون، موادی که مانند دوپامین عمل می کنند (آگونیست های دوپامین) و همچنین موادی که از تخریب دوپامین جلوگیری می کنند (مهار کننده های مونو آمین اکسیداز تیپ ب یا MOA-B) می توانند در از بین بردن علائم حرکتی بیماری بسیار تاثیر گذار باشند. عوارض جانبی ناخوشایند ناشی از این مواد می توانند بسیار شایع باشند. از جمله این عوارض می توان به موارد رو به رو اشاره کرد : تورم ناشی از تجمع مایعات در بافت های بدن، خواب آلودگی، یبوست، سرگیجه، توهم و حالت تهوع.

فیزیو تراپی کاردرمانی و ورزش درمانی

هدف:

• افزایش قدرت، استقامت، تحرک و کنترل
• بهبود انعطاف پذیری، راه رفتن و تعادل بدن
• درمان خشک شدن (عدم توانایی حرکت) و جلوگیری از زمین خوردن
• طراحی یک برنامه ی تمرینی روزانه به منظور حفظ تحرک فرد

متخصصین طب فیزیکی و توانبخشی  در کنار تیم توانبخشی مجرب می توانند برای شما تمریناتی را تجویز کرده و یک برنامه ی کاردرمانی ،فیزیوتراپی و ورزش درمانی  مخصوص خود شما طراحی کنند. با انجام این تمرینات در خانه می توانید مشکلات تحرکی خود را بهبود بخشیده و آثار ناشی از مشکلات احتمالی در آینده را  از علائم پارکینسون از بین برده و یا آن ها را کاهش دهید.برنامه توانبخشی جامع و کامل اجازه نخواهد داد بیماری پارکینسون شما را آزرده کند

تحریک مغناطیسی مغز

تحریک مغناطیسی مغز (TMS) یک روش غیر تهاجمی برای تحریک کردن مغز می باشد. یک سیم پیچ پوشیده شده با پلاستیک، مانند یک قاشق بزرگ بر روی سر قرار داده می شود. سپس هر پالس TMS یک میدان مغناطیسی ایجاد می کند که سطح مغز را در زیر سیم پیچ تحریک خواهد کرد. از آن جایی که این روش از میدان مغناطیسی استفاده می کند، فرد احساس درد نخواهد کرد.

هنگامی که از تحریک مغناطیسی مغز برای درمان بیماری پارکینسون استفاده می شود، پزشک متخصص بر روی هر بخشی از مغز که قصد تحریک آن را دارد، پالس هایی را ایجاد می کند. اعمال همزمان چندین پالس مغناطیسی، تحریک تکرار شونده مغناطیسی مغز (rTMS) گفته می شود. یک دوره ی درمانی عادی با rTMS عبارت است از جلسات روزانه (5 روز در هفته) که به مدت 2 تا 4 هفته زمان خواهند برد. هر جلسه حدود 1 ساعت زمان برده که عملیات تحریکی مغز، 30 تا 45 دقیقه از آن را اشغال خواهد کرد.

استفاده از امواج اولتراساند  با کمک دستگاه MRI 

در این روش با کمک MRI  محل دقیق هسته و جسم سیاه مشخص شده و با تاباندن امواج اولتراسوند مشکل بیمار پارکینسون مرتفع می گردد این روش در بیمارانیکه لرزش زیاد دارند بسیار موثر است.

جراحی

در افراد دارای علائم حرکتی پیشرفته و غیر قابل کنترل، جراحی می تواند یک گزینه ی درمانی مناسب باشد. در تحریک عمیق مغز یا Deep Brain Stimulation، جراح الکترود هایی را در مغز کار می گذارد که بخش های درگیر در حرکت را در مغز تحریک می کنند. در این روش مولد  تحریک الکتریکی در قفسه سینه قرار می گیرد و از طریق یک سیم به هسته مغز وصل می شود و تحریک الکتریکی از مولد به مغز منتقل می گردد. در نوع دیگری از جراحی، مناطق خاصی از مغز که باعث علائم بیماری پارکینسون می شوند را از بین می برند.