پیشگیری و درمان اختلالات خواب در پزشکی جدید

اختلالات خواب شامل زیاد یا کم خوابیدن، بیداری ناگهانی از خواب، نرسیدن به مرحله خواب عمیق و سخت خوابیدن است. این اختلالات می‌تواند ناشی از بیماری‌های ذهنی  مثل استرس، اضطراب و همچنین بیماری‌های تنفسی مثل خرناس یا نوعی بیماری پیری باشد. خواب دارای دو مرحله متفاوت است که مرحله اول خواب همراه با رویا بوده که مغز در آن در حال فعالیت است و مرحله دوم خواب آسایش بیشتر است. همواره خواب بین این دو مرحله متغیر است و هر ۹۰ دقیقه یک بار انتقال پیدا می‌کند که اگر این چرخه به هم بخورد باعث اختلالات متعدد خواب می‌گردد.

راه های درمان اختلالات خواب در پزشکی مدرن چیست؟

برای افرادی که مدت زمان زیادی است که با اختلالات خواب درگیر هستند، می‌توان گفت که هیچ درمان سریعی برای درمان اختلال خواب وجود ندارد. اما گزینه‌های زیاد موثری هستند که می‌توانند برای درمان بی‌خوابی مفید باشند. درمان‌های مبتنی بر دارو می‌تواند برای برخی افراد در ابتدا مفید باشد اما برای درمان قطعی بی‌خوابی و در طولانی مدت اثرگذار نیستند. متخصصین درمان بی‌خوابی برای افرادی که اختلال خواب شدیدی بر اثر سوء مصرف مواد مخدر و یا افسردگی دارند، عامل اصلی ایجاد مشکلات خواب افراد را ریشه‌یابی و به درمان هر بیمار به صورت جداگانه می‌پردازند، زیرا درمان عامل اصلی ایجاد بی‌خوابی در افراد متفاوت بوده و درمان جداگانه و منحصر به هر شخص بسیار موثرتر خواهد بود.

درمان دارویی رایج‌ترین روش برای رفع انواع بی‌خوابی به شمار می‌آید. هرچند برای درمان انواع اختلالات خواب داروی معینی تجویز می‌شود. اما به طور معمول ترکیبی از درمان دارویی و روش‌های دیگر برای غلبه بر اختلال‌های خواب به کار برده می‌شود.

داروهای زیر برای درمان اختلال های خواب تجویز می‌شود:

• داروهای خواب‌آور
• داروهای مخصوص درمان عارضه اصلی‌ای که باعث بروز اختلال خواب شده است.
• مکمل‌های ملاتونین
• داروهای سرماخوردگی یا آلرژی

پرخاشگری ناشی از کیفیت نامناسب خواب غالباً منجر به بروز اختلال خواب می‌شود. تعدیل خشم با مصرف دارو می‌تواند کیفیت خواب را بهبود دهد. داروهای مختلفی که برای بیماران دچار اختلال خواب تجویز می‌شود، خشم و پرخاشگری را کاهش می‌دهد. از جمله داروهایی که برای کاهش خشم تجویز می‌شود، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

بنزودیازپین‌ها

• بنزودیازپین‌ها پرخاشگری یا آشفتگی حاد مربوط به اختلالات خواب را درمان می‌کنند، اما واکنش‌های گیج‌کننده‌ای را نیز ایجاد می‌کنند. چون احتمال سوءمصرف بنزودیازپین‌ها وجود دارد، این داروها را نباید به صورت مداوم بدون نظارت پزشک مصرف کرد.

داروهای ضد روان‌پریشی

• مصرف دوز بالای این داروها احساس آرامش عمیقی را ایجاد می‌کند. پزشکان داروهای ضد روان‌پریشی را برای کاهش پرخاشگری و پریشانی بیماران تجویز می‌کنند. مصرف این داروها باعث کنترل حرکت‌های مکرر غیرارادی و بدون هدف هنگام خواب همراه است.

داروهای ضدافسردگی

• این داروها اضطراب، تحریک‌پذیری و هیجاناتی را که منجر به آشفتگی و پریشانی ذهن بیماران می‌شود، کاهش می‌دهند.

داروهای تثبیت کننده خلق

• این داروها برای کنترل پرخاشگری بیماران مبتلا به عارضه‌های روانی مختلفی مانند دمانس، اختلال شخصیت مرزی، اختلال دوقطبی و اسکیزوفرنی تجویز می‌شود.

مصرف داروهای ضد روان‌پریشی توصیه استاندارد برای بیمارانی است که رفتارهای پرخاشگرانه از خود بروز می‌دهند. چنانچه بیمار دچار اختلال‌های خواب نیز باشد، ممکن است داروهای ضد روان‌پریشی درمان مناسبی برای اختلال خاص بیمار نباشد.

مشاوره برای درمان

داروهای خواب‌آور درمانی قطعی برای رفع مشکل اختلال خواب نیستند و علائم اصلی را برطرف نمی‌کنند. به همین دلیل بسیاری از بیماران به دنبال منابع دیگری برای درمان هستند که یکی از موثرترین آن‌ها مشاوره است. مصرف دارو مشکل را برای مدتی کوتاه برطرف می‌کند، اما می‌تواند اختلال خواب را در درازمدت تشدید کند. به علاوه بیمارانی که داروی خواب‌آور مصرف می‌کنند، وقتی تحمل بدنشان نسبت به اثر دارو افزایش می‌یابد، نتیجه مطلوبی از دارو نمی‌گیرند و به آن وابسته می‌شوند. حتی اگر درمان اختلال خواب تشخیص داده شده، مستلزم تجویز دارو باشد، چنانچه مشاوره در کنار مصرف دارو انجام شود و بیمار تغییرات مفیدی را در سبک زندگی‌اش ایجاد کند، نتیجه بهتری از این درمان ترکیبی به دست خواهد آمد.

رفتار درمانی شناختی (CBT)

بسیاری از مشکلات بی‌خوابی پیامد الگوهای رفتاری خاصی هستند که عواقب اجتماعی و هیجانی متعددی مانند اضطراب، افسردگی، اعتیاد و عارضه‌های دیگر را به دنبال دارند. رفتار درمانی شناختی (CBT)، مدیریت اختلال خواب مختلف را به بیماران آموزش می‌دهد. رفتاردرمانی شناختی به بیمار کمک می‌کند که رفتارش را قبل از خواب تغییر دهد و افکاری را که او را شب‌ها بیدار نگه می‌دارد، متوقف کند.

رفتار درمانی شناختی بر ارتقای مهارت‌های آرامش بدن و بهبود آن دسته از عادت‌های سبک زندگی تاکید دارد که بر الگوهای خواب اثر می‌گذارند. رفتار درمانی شناختی روشی موثر برای درمان علائم و مشکلات اصلی مولد اختلالات خواب است و در نهایت به بیمار کمک می‌کند تا آیین خواب سالمی را برای خود ایجاد کند.

درمان اختلالات خواب و عارضه های همزمان

بسیاری از بیمارانی که درصدد درمان اختلال خواب برمی‌آیند همزمان با عارضه‌های دیگری مانند سوءمصرف مواد، افسردگی و داروهای خواب‌آور نیز دست و پنجه نرم می‌کنند. این گروه از بیماران به سرعت متوجه می‌شوند که خوددرمانی فقط اختلال خوابشان را تشدید می‌کند. شناسایی علت اصلی بروز این اختلال‌ها و ایجاد توانایی و مهارت‌های لازم در بیماران برای غلبه بر مشکلاتشان، موثرترین روش برای درمان این گروه از بیماران است.

بیماران دچار انواع اختلالات خواب غالباً در مصرف داروهای خواب‌آور و داروهای تجویزی زیاده‌روی می‌کنند. مصرف مداوم این داروها به شدت وابستگی ایجاد می‌کند. چنانچه بیمار در دام اعتیاد به این داروها گرفتار شود، اختلال سوءمصرف دارو و اختلال خواب باید همزمان درمان شود. اعتیاد به قرص خواب مشکلات خواب شدیدتری را به وجود می‌آورد و اثر هر گونه درمانی را که فقط متمرکز بر بهبود خواب باشد، از بین می‌برد.