آفرینش انسان، به گونه ای است که نمی تواند پیوسته در فعالیت باشد و به استراحت و رفع خستگی و تجدید قوا نیاز دارد. از دیگر اصول طب اسلامی و سنتی که سبب حفظ تندرستی می شود، تدبیر خواب و بیداری و ایجاد توازن و تعادل میان آن دوست و اختلال در هر یک، بیماری های روحی و جسمی را در پی دارد.
حقیقت و ضرورت خواب
روح و جسم انسان، هنگام بیداری و فعالیت های پیوسته، به تدریج دچار تحلیل و ضعف و سستی می شود، از این رو انسان به حالتی نیاز دارد که این مشکلات را جبران کند.
- خواب، نوعی جدایی روح از بدن است؛ اما نه به گونه کامل؛ یعنی هنگام خواب، روح از بدن جدا می شود و جز شعاع گم رنگی از آن، بر بدن نمی تابد و دستگاه ادراک و شعور حسیگ ار کار می افتد و انسان از حس و حرکت باز می ماند، هر چند بخشی از فعالیت های ضروری مانند ضربان قلب، گردش خون، تنفس و … ادامه می یابند.
- از منظر قرآن، خواب پیش از آن که یک پدیده جسمانی باشد، امری روحانی (جدایی روح از جسم) است.
چگونگی و آداب خوابیدن
کسی که آداب خوابیدن را به خوبی رعایت کند، از سلامت جسمی برخوردار می شود و خواب دیدن او نیز خوب و دور از هر گونه آشفتگی است.
- بر اساس آداب اسلامی، بیدار شدن از خواب نباید ناگهانی باشد، زیرا میان بلند شدن از بستر خواب به صورت ناگهانی و مخاطرات قلبی، ارتباط وجود دارد. آدمی باید پس از بیدار شدن از خواب، با چشمتن بازگ اندکی دراز بکشد، سپس به حالت سجده در آید و آن گاه برخیزد.
- یکی از توصیه های دینی، سحرخیزی و شب زنده داری است. بیدار ماندن در این زمان، افزون بر رشد روحی و معنوی انسان، فواید بسیاری برای جسم انسان دارد.
آثار و فواید درمانی خواب طبیعی
خواب نشانه قدرت خدای والا بر همه هستی داران. و نعمتی الهی است که همه موجودات زنده، برای تجدید قوا و به دست آوردن آمادگی برای ادامه حرکت و تلاش، پیوسته به آن نیاز دارند. خواب متناسب و آرام، جسم و روح انسان را آرامش می بخشد و راز سلامتی و طول عمر و دوام نشاط است. اگر خواب نباشد، روح و جسم جانداران به سرعت پژمرده و فرسوده می شود و پیری و شکستگی به سراغ آنان می آید.
آسیب شناسی خواب نادرست
خواب طبیعی و بهنگام، آثار و برکات خوبی برای بدن و سلامتی جسمی و روحی انسان دارد، خواب زیاد و خارج از حد اعتدال، پیامدهای ناگواری در پی خواهد داشت. تواب افراطی، با احتباس حرارت غریزی، قوّت ها را می کاهد و نیروی نفسانی را کُند و کم احساس و مغز را نیز سنگین می کند.
- خواب زیاد، برای افراد سرد مزاج و رطوبتی، بیش تر مضرّ است، زیرا افزون بر افزایش رطوبت، به علّت کم شدن تحلیل موادّ و احتباس حرارت غریزی، سرما را نیز می افزاید و بیماری های ناشی از آن ها را افزایش می دهد.
- هنگام خواب، حرارت غریزی به سوی درون بدن گرایش می یابد، پس باید غذایی باشد که آن را هضم کند، وگرنه به هضم خود بدن خواهد پرداخت و پیامد آن، کاهش قوای بدنی، لاغی و ضعف و سردی بدن خواهد بود.
- چنانچه هنگام خواب، شکم ار غذاهای سنگین انباشته باشد، هضم آن دچار مشکل می شود و بدن به سردی می گراید.
