آجیل‌ها و مغزهای گیاهی از پرمصرف‌ترین خوراکی‌ها خصوصاً در ایام عید به حساب می‌آیند. آجیل‌ها غنی از مواد معدنی هستند و مصرف آنها برای رفع کمبود مواد معدنی بدن توصیه می‌گردد. از دیدگاه طب سنتی تمام انواع آجیل‌ها برای بدن مفید هستند اما هر کدام برای مشکل خاصی تجویز می‌شود. در این پست خواص و مزاج و تدابیر هر کدام به طور مجزا بررسی می‌گردد.
دیدگاه طب سنتی در مورد آجیل های عید نوروز
- شیرینی، شکلات، آجیل، نقل و…، خوراکی‌هایی که در مهمانی‌ها، گل‌سرسبد مجلس هستند و کمتر کسی می‌تواند از خوردن آنها صرف نظر کند.
- شیرینی و شکلات با وجود خوشمزه بودن، کار چندانی را برای بدن انجام نمی‌دهند.
- در نقطه مقابل آجیل‌ها، حسابی برای بدن مفید هستند و از خوردن آنها در ایام نوروز، می‌توان نفع برد البته بهتر است که افراد مصرف آجیل‌های پرخاصیت را تنها به ایام نوروز، محدود نکنند.
خواص کلی آجیل ها
- آجیل‌ها مانند بادام، گردو، فندق و پسته و نظایر آن منبع غنی پروتئین‌ها و ویتامین‌ها و دیگر مواد لازم برای بدن انسان مثل املاح معدنی هستند.
- مغزها مخصوصاً بادام، فندق و پسته حاوی 20 نوع پروتئین هستند. با استفاده معقول از آنها نیازهای بدن ما مرتفع می‌شود و دچار کمبود نخواهیم شد. آجیل‌ها انرژی زیادی را در بدن انسان تولید می‌کنند.
خواص و مزاج آجیل ها (به تفکیک)
1) پسته
- پسته، یکی از آجیل‌های پرطرفدار است که طبعی گرم و خشک دارد.
- برخی از افراد معتقدند که طبع پسته با توجه به نوع آن تعیین می‌شود ولی به‌طور کلی، نسبتا گرم و تر است.
خواص
پسته خواص بسیار زیادی دارد که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تقویت قوای جنسی
- مقوی معده
- خون‌ساز
- خوشبوکننده دهان
- تقویت مغز و ذهن
- آرامش‌دهنده اعصاب
- ضد تپش قلب
- ضدخفقان
- کمک به درمان سنگ کیسه صفرا
- مفید برای درمان کبد چرب
- پاک‌کننده کبد از اخلاط و فضول زائد و غیرطبیعی
- قلیل‌الغذا است و خوردن آن مولد خون صالح است
- چاق‌کننده افراد لاغر
- بهبوددهنده سرفه‌های رطوبی بلغمی
مفید برای:
- مبتلایان به بیماری‌های زخم معده و روده می‌توانند از مصرف پسته نفع ببرند.
- افرادی که به دلیل ابتلا به بیماری، کلیه‌هایشان کوچک شده، می‌توانند برای رفع مشکل خود از پسته استفاده کنند.
- اگر در دوران بارداری و شیردهی هستید برای حفظ سلامت خود و جنین، مصرف منظم پسته را فراموش نکنید.
مضر برای:
- مبتلایان به نقرس یا بیماران کلیوی باید از مصرف پسته بپرهیزند.
- مصرف پسته برای افراد گرم مزاج مضر است زیرا طبیعت پسته، گرم و خشک است.
- مصرف پسته برای افراد دچار ضعف و نارسایی کبد مضر است.
- مصرف پسته برای افراد مبتلا به حساسیت، مناسب نیست.
- مصرف پسته به دلیل داشتن چربی بالا و هضم دشوار برای کسانی که معده‌ای ضعیف دارند مضر است.
- مصرف پسته برای افراد دارای تری‌گلیسیرید بالا مضر است.
- افراد مبتلا به دیابت و نقرس و ناراحتی کلیه نیز بهتر است از مصرف پسته خودداری کنند.
مصلح پسته
- برای رفع گرمی و خشکی پسته، می‌توان پسته را همراه با سرکه، انار ترش و یا برگه زردآلوی ترش مصرف نمود.
2) بادام
بادام، با طبع گرم و تر، یکی دیگر از آجیل‌های خوشمزه محسوب می‌شود.
خواص
- بازکننده مجاری ادراری (آن دسته از افرادی که به سنگ کلیه مبتلا هستند، می‌توانند از بادام کمک بگیرند).
- رفع مشکلات لثه و دندان و گلو
- کمک به درمان یبوست
- بهبود ضعف بینایی
- تقویت اعصاب (افراد عصبی باید مصرف بادام را به صورت مستمر در برنامه غذایی خود داشته باشند.)
- تقویت حافظه و اعصاب ( برای تقویت حافظه و اعصاب، می‌توان 10 عدد بادام را با یک قاشق عسل و آب در مخلوط‌کن ریخته و بعد از ترکیب شدن، میل کرد)
- تقویت‌کننده جنسی
- چاق‌کننده افراد لاغر
مفید برای :
- آن دسته از خانم‌های باردار که به میزان کافی از بادام استفاده می‌کنند، نوزادان آرام‌تری خواهند داشت که به نسبت سایر نوزادان کمتر بی‌قراری و گریه می‌کنند.
مضر برای:
- افراد چاق باید مصرف بادام را محدود کنند و در مصرف آن زیاده‌روی نکنند چون چاقی آنها به‌واسطه مصرف بیش از اندازه بادام، تشدید خواهد شد.
- افراد مبتلا به نقرس، برای خوردن بادام با محدودیت مواجه هستند و تا زمانی که با پزشک متخصص طب‌سنتی مشورت نکردند، نباید از بادام استفاده کنند چون با مصرف آن ممکن است دچار مشکل شوند.
- بادام سنگین و دیرهضم بوده و مصرف مداوم آن برای معده‌های سرد و مرطوب مضر است.
مصلح
- در معده سرد و تر، به دلیل دیر هضم بودن، مصلح آن، مصطکی است.
- به دلیل تهییج صفرا ← با شکر خورده شود.
- از دیگر مصلحات آن می‌توان به عسل و ربوب ترش نیز اشاره کرد.
3) بادام هندی
- بادام هندی گرم و خشک است و چون خیلی زود فاسد می‌شود بنابراین باید در یخچال نگهداری شود.
- بادام هندی طعم مطبوعش را در دمای اتاق از دست می‌دهد.
خواص
- مفید برای حفظ سلامت قلب و عروق، لثه و دندان‌ها
- از بین برنده گرسنگی
- مفید برای افرادی که قصد کاهش وزن دارند(به عنوان میان‌وعده)
- کنترل‌کننده سطح قند خون
- فاقد کلسترول
- انرژی‌زا
- کاهش میزان بالای تری گلیسیرید
- ایجاد خواب منظم در زنان یائسه
مفید برای:
- برای مادران باردار، چون ترک خوردگی‌های شکم را کاهش می‌دهد.
- مقادیر بالای منیزیم و آهن موجود در بادام هندی برای پیشگیری از ابتلای بانوان باردار به بیماری قلبی مفید بوده و مانع از کم خونی آنها خواهد شد.
- به خاطر داشتن مقادیر کمی قند و کلسترول، از بهترین آجیل‌ها برای افراد دیابتی می‌باشد.
- بادام هندی باعث کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع دوم می‌شود.
مضر برای:
- افرادی که مشکلات کلیوی درمان نشده دارند.
- افرادی که کلیه‌ها و یا کیسه صفرای‌شان را در آورده‌اند.
- افرادی که دچار حساسیت‌های پوستی هستند.
- نوع شور آن، برای افراد دارای فشار خون بالا و البته کودکان محدودیت مصرف دارد.
- افرادی که دچار ناراحتی‌های دستگاه گوارش (تهوع، اسهال، گرفتگی شکمی و استفراغ) هستند.
مصلح
مصطکی، عسل، ربوب ترش
4) بادام زمینی
بادام زمینی دارای مزاج گرم و تر است.
خواص
- کاهش بیماری‌های قلبی (روزی 8 عدد)
- کنترل وزن
- تثبیت سطح قند خون
- افزایش متابولیک بدن
- منبع غنی از چربی‌های سالم، پروتئین و فیبر
- کربوهیدرات کم
- حاوی آنتی‌اکسیدان
- کمک به کاهش وزن
- درمان و تسکین درد معده، سرفه‌های خشک و تقویت مغز
مفید برای
- افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی، بیماری آلزایمر و عفونت
- افراد دچار افسردگی
- افراد دارای دیابت
مضر برای
- افراد مبتلا به آلرژی و حساسیت
- برای افراد مبتلا به کلسترول خون بالا ( به دلیل داشتن چربی اشباع)
- افراد مبتلا به فشار خون بالا (نوع شور آن)
- افراد چاق (به دلیل چربی و کالری بالا)
- افراد مبتلا به سنگ صفرا (در حالی که متناقض با این بیانیه، مطالعاتی صورت گرفته است که نشان می‌دهند مصرف کره بادام زمینی در حد اعتدال در واقع خطر را سنگ صفرا را تا 25 درصد کاهش می‌دهد. این به این دلیل است که بادام زمینی ها توانایی کاهش کلسترول را دارند)
مصلح
مصطکی و عسل
5) گردو
- گردو نیز یکی از مغزهای آجیلی با طبع گرم و خشک است.
- اما به گفته درمانگران طب سنتی، مصرف بیش از اندازه گردو عوارض جانبی زیادی به همراه دارد (ترک لب، زخم شدن دهان، خارش و قرمزی پوست).
- بنابراین به مردم توصیه می‌شود با برنامه‌ریزی و مدیریت در طول ایام نوروز و دیگر روزهای سال به خوردن حداکثر 2 عدد گردو در طول روز اکتفا کنند تا از خواص آن بهره ببرند.
خواص
- تاثیر زیاد در تسکین و درمان ریفلاکس معده (روزانه 2 عدد گردو)
- درمان سنگ کلیه
- درمان بیماری‌های ریوی و تنفسی
- پیشگیری از ابتلا به سنگ کیسه صفرا
مفید برای:
- افراد دیابتی می‌توانند بدون نگرانی بابت افزایش وزن، گردو بخورند.
- مصرف گردو در افراد سرد مزاج در فصول سرد و در اقلیم های سردسیر می‌تواند بسیار مفید باشد.
مضر برای:
- افراد دارای حساسیت
- افراد چاق و دارای اضافه وزن (البته در صورت مصرف زیاد و بدون کنترل)
- گردو در نتیجه آلرژیک بودنش، در رده «غیر ایمن» موادغذایی برای زنان باردار و شیرده قرار دارد.
- افراد مبتلا به آسم
- افراد گرم مزاج
مصلح گردو
انار ترش، سکنجبین، خشخاش، ترشی‌های طبیعی
6) فندق
- یکی از آجیل‌های نوروزی، فندق است که طبع آن گرم و خشک است.
- البته باید به این نکته توجه داشت که فندق بو داده که مدت زیادی در مغازه مانده باشد، خواص چندانی ندارد و برای بهره بردن از خواص فندق، باید آن را به شکل بو نداده و ترجیحا تازه مصرف کرد.
خواص
- تقویت مغز و بهبود عملکرد مغز
- دارا بودن مقادیر قابل توجهی از مس، فسفر و ید
- گزینه‌ای مناسب برای افراد مبتلا به مشکلات تیروئید
- کمک به درمان زخم معده
- مقوی روده‌ها و معده است و دفع‌کننده سموم بدن
- از بین برنده عفونت
- تصفیه‌کننده خون
- مانع از چاقی
- ترکیب فندق بوداده با انیسون، بهترین دارو برای درمان سوزش ادرار و افزایش میزان باروری در مردان
- همراه با انجیر و عسل به هنگام خوردن صبحانه باعث دفع سموم بدن می‌شود.
مفید برای:
- فندق به‌دلیل دارا بودن مقادیر قابل توجهی از مس، فسفر و ید، برای آن دسته از افرادی که به مشکلات تیروئید مبتلا هستند، گزینه بسیار خوبی به حساب می‌آید.
- مغز فندق به این دلیل که نشاسته کمی دارد بهترین نوع آجیل برای افراد مبتلا به دیابت است.
- این دانه روغنی به‌دلیل داشتن فسفر موجب تقویت مغز شده و عملکرد آن را به ویژه برای دانش‌آموزان و دانشجویان بالا می‌برد.
- در صورتی که فردی به افت فشار خون مبتلا باشد، می‌تواند با خوردن 10 عدد مغز فندق برای بهبود وضعیت خود اقدام کند.
مضر برای:
- بیماران مبتلا به فشارخون نباید در مصرف فندق زیاده‌روی کنند چرا که این مغز پرطرفدار فشارخون را بالا می‌برد.
- در سرد مزاجان باعث نفخ و ضرر به معده می‌شود.
مصلح
مصلح آن برای سرد مزاج‌ها ماءالعسل و در گرم مزاج‌ها سکنجبین و جلاب می‌باشد.
7) کشمش
- یکی از خوراکی‌هایی که برخی از افراد از آن به‌عنوان آجیل استفاده می‌کنند، کشمش است که طبعی گرم و تر دارد.
- کشمش انواع مختلفی دارد که از دیدگاه طب‌سنتی، انتخاب نوع آن مهم است.
- برای بهره بردن از خاصیت تقویت مغز کشمش، مصرف آن را نباید محدود به ایام نوروز کرد و مصرف مستمر آن، به افراد توصیه می‌شود.
- کشمش سبز که بافت گوشتی داشته باشد، پرخاصیت‌ترین کشمش از دیدگاه طب‌سنتی به حساب می‌آید.
- این میوه خشک‌شده با وجودی که شیرین و چسبناک است، باعث خرابی دندان نمی‌شود و حتی برای سلامت دندان و لثه هم مفید است.
خواص
- تقویت مغز
- کمک به چاق شدن افراد لاغر
- تقویت تاندون‌ها و به‌طور کلی بدن
- از بین برنده صفراوی اضافی
- رفع خستگی و رفع بوی بد دهان
- کمک به خوش‌خلق شدن
- مقوی کبد و تقویت‌کننده سرد مزاجان
- کمک به درمان دمل (کشمش را با زعفران و تخم مرغ ترکیب و به شکل خمیر درآورده و روی محل دمل بگذارید)
مفید برای:
- یک خوراکی مقوی برای افراد لاغر که قصد چاق شدن دارند، به حساب می‌آید.
- برای افرادی که دوران نقاهت بیماری را پشت سر گذاشتند.
- افرادی که معمولا رنگ پوست صورت آنها کدر است و تپش قلب دارند ( 40 عدد کشمش را در یک لیوان گلاب بریزند و آن را به مدت 24 ساعت کنار بگذارند و در صبح اول وقت، گلاب را نوشیده و کشمش‌ها را نیز در طی روز بخورند).
- آن دسته از افرادی که دائما عصبانی می‌شوند.
- افراد ورزشکار می‌توانند برای تقویت بدن خود از آن استفاده کنند.
مضر برای:
- افراد چاق و دارای اضافه وزن
- افرادی که به انگور و محصولات انگور آلرژی دارند.
- افرادی که دارای ناراحتی کلیه هستند.
- چون کشمش، لخته‌شدن خون را می‌کند. این ممکن است سبب خونریزی بیشتری در طول و بعد از جراحی شود. حداقل 2 هفته قبل از عمل جراحی از انگور و محصولات آن استفاده نکنید.
مصلح کشمش
برای گرم مزاج مضر و مصلح آن سکنجبین و میوه‌های ترش و خشخاش است و برای کلیه نیز ضرر دارد و مصلح آن عناب است.
8) تخمه کدو
تخمه کدو نیز یکی از اجزاء آجبل عید با مزاج تخم کدو سرد و تر است.
خواص
- تعدیل حرارت بدن و تسکین خلط‌های گرم و آسیب‌رسان
- تاثیر در چاقی و افزایش وزن افراد با مزاج گرم و خشک
- رطوبت‌بخش و رافع خشونت سینه
- بهبود سرفه‌های گرم
- بهبود تشنگی و تب‌های گرم مفید
- بهبود زخم روده و مثانه
- بهبود عفونت و ورم مجاری
- کاهش مشکلات پروستات تا حدود زیاد.
مفید برای:
- برای درمان کم‌خونی در زنان باردار مفید است.
- در افرادی که از افسردگی رنج می‌برند اضطراب را کاهش و حالت روحی را تقویت می‌کند.
- می‌تواند به کنترل قند خون افراد مبتلا به دیابت نوع دو کمک کند.
مضر برای:
- افراد مبتلا به میگرن (موجب بدترشدن سردرد می‌شود.)
- افراد مبتلا به سوء هاضمه و ناراحتی‌های معده
- نوزادان و کودکان (خطر خفگی)
- افراد مبتلا به لینت مزاج و اسهال (مصرف زیاد آن تشدیدکننده اسهال است)
مصلح تخم کدو
عسل و گلنگبین مصلح تخم کدو هستند.
9) تخمه ژاپنی
- تخمه ژاپنی نوعی آجیل و دانه خوراکی (یا همان تخمه هندوانه) است که از هندوانه‌ای معروف به هندوانه آجیلی بدست می‌آید و مزاج آن گرم و خشک است.
- این هندوانه به علت طعم و مزه‌اش قابل خوردن نیست و به دلیل دانه‌های قرمزش کشت می‌شود تا محصول آجیل از آن بدست آید.
- این نوع تخمه، نام آن است که برخلاف تصور همه هیچ ربطی به کشور ژاپن ندارد. در واقع تخمه ژاپنی محصول بومی کشور ایران است که متعلق به روستایی از شهرستان دماوند (جابان) است.
- بنابراین نام اصلی این تخمه، تخمه جابانی است.
خواص
تخم ژاپنی در صورت مصرف متعادل خواص زیر را به همراه خواهد داشت:
- مفید در درمان کم‌خونی
- اشتهاآور است و جلوگیری از سوء جذب
- درمان التهابات
- جلوگیری از پوکی استخوان به واسطه سرشار بودن از کلسیم
- حافظ سلامت ماهیچه، تنظیم ترشح آنزیم‌ها و کمک به انتقال ریزمغذی‌ها به داخل سلول‌ها
- منبع غنی از اسیدها جرب اشباع نشده و مفید که بدن را در برابر بیماری‌های سکته قلبی و مغزی محافظت می‌کند.
مفید برای
- تخمه ژاپنی برای افرادی که با نرمی استخوان مواجه‌اند بسیار مفید است.
- آنتی‌اکسیدان‌های موجود در آن باعث شده تا از بروز انواع سرطان‌ها به ویژه سرطان پروستات در آقایان پیشگیری نماید.
- وجود مقادیر بالای آهن در آن باعث می‌شود تا مانع از بروز بیماری کم‌خونی در افراد خصوصاً زنان باردار گردد.
مضر برای
- بو دادن این تخمه می‌تواند باعث افزایش میزان چربی شود. بنابراین اگر دچار چربی خون هستید، در مصرف تخمه ژاپنی جانب احتیاط را رعایت را کنید.
- در افرادی که بیماری فشار خون دارند ممنوع است. زیرا میزان نمک این نوع تخمه بالاست.
- شور بودن تخمه ژاپنی، باعث آسیب رساندن به دندان‌ها شده و سبب تحلیل و ازبین رفتن آنها می‌شود و همچنین زمینه‌ساز تغییر رنگ دندان‌ها نیز می‌شود.
بهترین روش استفاده از چهار مغز (گردو، بادام، فندق و پسته)
- بهترین روش استفاده از چهار مغز، به صورت شیرهای گیاهی و یا به جای یک وعده غذایی اصلی (از هر کدام 5/12 گرم) همراه با کمی عسل یا خرما یا کشمش یا توت خشک و یک عدد میوه فصل (در طول یک شبانه روز) است.
- این مقدار آجیل یاد شده در مقایسه با گوشت از چهار برابر انرژی غذایی برخوردار است. حدالمقدور مغزها خام و تازه باشند. برای نگهداری از مغزها از جای خشک و خنک استفاده کنید.
بیشتر بخوانید!
