بررسی بیماری هاشیموتو از منظر مزاج شناسی

در قسمت های قبلی با عنوان ” معرفی بیماری هاشیموتو و علل و علائم آن”  و همچنین ” روش های درمانی بیماری هاشیموتو با طب سنتی و طب نوین” به معرفی بیماری تیروئیدیت خود ایمنی یا همان هاشیموتو و علل و علائم و همچنین درمان آن به کمک طب سنتی و نوین پرداختیم. در این قسمت می خواهیم این بیماری را از منظر مزاج شناسی مورد برسی قرار دهیم.

طب ایرانی یک مکتب علمی گسترده و ریشه دار بر اساس  مزاج و اخلاط چهارگانه (خون، صفرا، بلغم و سودا) است که از پزشکان و دانشمندان بزرگی مانند رازی و ابوعلی سینا به یادگار مانده است. خون (گرم و تر)، صفرا (گرم و خشک)، بلغم (سرد و تر) و سودا (سرد و خشک) است.

تغییر در مزاج و کیفیت و کمیت این اخلاط، پایه ایجاد بیماری از دیدگاه طـب ایرانی است و اصلاح مزاج اصل مهم درمان را تشکیل می دهد. در بدن یک انسان سالم اخلاط چهارگانه بـه طور متعادل و متناسب وجود دارد. در اثر عوامل مختلف ممکن یکی از این چهار خلـط بر دیگران غلبه کند کـه علائم غلبه آن خلط در فرد دیده می شود. سستی و بیحالی، رنگپریدگی، آزار دیـدن از سـرما، ضعف حافظه، افزایش وزن، افزایش آب دهان و عدم تشنگی ، از مهمترین علایم غلبه خلط بلغم در بدن هستند.

در بررسی این بیماری (هاشیموتو) از منظر مزاج شناسی در طب سنتی علائم آن بسیار شبیه بـه علایـم غلبه بلغـم  است. به خصوص ریزش خلـط پشـت حلـق کـه د ر طـب ایرانی نزله نام دارد، می تواند باعـث تجمـع بیشـتر مـواد زائد در ناحیه تیروئید شود.

در طب سنتی تیروئید پرکار را علائم غلبه مزاج گرم و خشک در بدن و در مقابل تیروئید کم کار را علائم غلبه مزاج سرد و تر در بدن معرفی می کند. بنابراین می توان گفت که مزاج های گرم و خشک استعداد بیشتری برای ابتلا به پرکاری تیروئید یا نوع حادتر یا شدیدتر آن دارند البته این به این معنا نیست که سایر مزاج ها به این بیماری دچار نمی شوند و در مقابل در سرد مزاجان احتمال ابتلا به کم کاری تیروئید از بقیه مزاج ها بیشتر و یا این که در این افراد، علائم کم کاری تیروئید بارزتر یا شدید تر خواهد بود.

حال به طور اجمالی به مزاج های مختلف و دلیل ابتلای هر یک از آن ها به بیماری هاشیموتو خواهیم پرداخت:

غلبه صفرا

در افراد با مزاج گرم و خشک و یا با غلبه صفرا چون گرمی و صفرا به سمت بالای بدن حرکت می کند، احتمال بروز التهاب در ناحیه بالا تنه (سر، گردن، چشم ها، پوست صورت، بالای قفسه سینه) از جمله تیرویید، افزایش می یابد که می تواند به صورت حاد و ناگهانی باعث التهاب این عضو شده، ضمن ایجاد درد و داغی در ناحیه (جلو و پایین گردن)، با ریزش یکباره و در مقادیر زیاد هورمون های تیروئید در خون، علائم پرکاری شدید و ناگهانی تیروئید و سپس، کم کار شدن آن را ایجاد نماید.

همچنین غلبه این خلط و رسوب آن در تیروئید ممکن است با تحریک تیروئید باعث حمله سیستم ایمنی به تیروئید و بروز تیروئید خود ایمنی مانند همین بیماری هاشیموتو شود.

زمانیکه که تیروئید بر اثر افزایش خلط صفرا در بدن تحریک می شود شخص ممکن است دچار علائم حرارت و داغی، تب، سرخی صورت، گرگرفتکی و درد در ناحیه جلوی گردن شود.

تمایل یافتن چهره شخص یا سفیدی چشم‌ها به سمت رنگ زرد، نشستن باره زردرنگ بر روی زبان، تلخی دهان مخصوصاً صبح (و افزایش تلخی دهان با خوردن یکی از غذاهای ذکر شده)، خشکی مخاط‌ها (دهان، بینی و چشم) خشکی و زبری زبان، تشنگی زیاد (برای جبران حرارت و خشکی زیاد)، کم اشتهایی، حالت تهوع، بی‌خوابی و سبک شدن خواب، دلشوره و اضطراب، بعضی از انواع  گزگز و سوزن سوزن شدن دست و پا، خشکی پوست، چروکیدگی پوست به دلیل خشکی بدن، گودرفتگی زیر چشم، رنگ و بوی تند ترشحات (عرق، ادرار و…) و لاغری تدریجی؛ هر یک می توانند بر افزایش صفرا دلالت کنند.

این افراد باید از مصرف تمام خوردنی‌ها و نوشیدنی‌هایی که خلط صفرای زیاد تولید کرده و یا مزاج گرم و خشک دارند، پرهیز کنند. این مواد عبارتند از ادویه‌جات تند مانند فلفل و زنجبیل، سبزیجات تند مانند سیر، پیاز، ترخون و شاهی، نمک زیاد، مواد بو داده شده و تفت داده شده، مغزها مانند گردو، فندق و بادام‌زمینی، غذاهای سرخ کرده، شیرینی‌جاتی چون خرما وعسل، گوشت قرمز مخصوصاً گوشت‌های لطیف مانند گوشت بره، جوجه، بلدرچین، کبک و یا شتر که زود هضم می‌شوند. زیاده‌روی در مصرف این مواد باعث افزایش خلط صفرا و بروز علائم مربوطه می‌شود.

استفاده ازمواد یا غذاهای رو به ترش، شربت سکنجبین (سرکه و شکر یا عسل که در آب ریخته شده و حرارت دیده)، آبغوره، تمرهندی ترش و ملس، سبزیجاتی مثل کاهو، خیار، کدو، گشنیز، اسفناج، میوه‌‌های ترش آبدار مثل مرکبات، گوجه سبز، آلبالو، شاه‌توت، تمشک، سیب ترش، نارنگی، نارنج، هندوانه و از گوشت‌ها، گوشت‌های سفید و غذاهای حاوی ماش و جو برای این افراد مفید است.

مالیدن روغن های با ماهیت (طبع) خنک همچون روغن بنفشه، کدو، خرفه، کاهو و امثال این ها به ناحیه تیروئید هم مفید می باشند و باعث کاهش حرارت و التهاب عضو (از طریق کاهش گردش خون و تنگ کردن ورودی های عضو) می شوند.

و در نهایت اقداماتی همچون حجامت یا خونگیری  و زالودرمانی می توانند به روند درمان و پاکسازی بدن کمک شایانی نمایند.

غلبه بلغم

افراد با مزاج های سرد و تر که در بدن خود مواد با طبع سرد و رطوبت های زائد بیشتری دارند نیز ممکن است دچار کم کاری تیروئید شوند. همچنین کاهش ترشح هورمون تیروئید در بدن می تواند خود باعث افزایش سردی و رطوبت در بدن شخص شود.

ندول های کیستیک در قسمت تیروئید که پر از مایع هستند معمولا بر اثر فزونی و تجمیع رطوبت های زائد در بدن ایجاد می شوند. بلغم های غیر طبیعی غلیظ و سنگین، وقتی در اعضا از جمله تیروئید تجمع و رسوب می کنند، تولید توده های متراکم و سفتی می نمایند که ندول تیروئید یا فیبروم رحم از مصادیق آن می باشند.

احساس سنگینی (مخصوصاً چشم‌ها و سر) و پف‌آلودگی، احساس سردی در بدن (برخلاف دموی‌ها)، عرق کردن سرد و زیاد و خیس بودن سطح بدن، عرق کردن کف دست، روشن (سفید مهتابی) شدن پوست، عدم تشنگی یا احساس تشنگی کاذب (گاهی به صورت کاذب آب می‌خورند و شرایط‌شان بدتر می‌شود)، افزایش ترشحات بدن (آبریزش دهان، آبریزش بینی، اشک ریزش)، غلیط شدن آب دهان، سستی بدن و آویزان شدن عضلات و بافت پوست و زیر پوستی، خواب‌آلودگی زیاد و سخت از خواب بیدار شدن (مخصوصاً در مکان‌های رطوبتی مانند شمال کشور به ویژه در فصول سرد سال یا در اتاق‌های سرد و رطوبتی مانند زیر‌زمین)، افت حافظه، منگی و گیجی، دیریاد گرفتن مطالب و کندفهمی، عدم هضم مناسب غذاها و نفخ معده (به دلیل حالت سردی، ضعف و رطوبت معده)، رفلاکس و ترش کردن (به دلیل شل شدن دریچه تحتانی مری)، حالت رقیق و آبکی داشتن دفعیات بدن ( تکرر ادرار یا اسهال بلغمی) از علائم غلبه ی بلغم در بدن هستند.

غلبه سودا

خلط سودا، شامل مجموعه موادی سنگین وزن، درشت مولکول و رسوب دهنده است که می تواند در همه بافت های مخصوصا نرم بدن از جمله غده تیروئید رسوب کند و با یا بدون ایجاد توده، در عملکرد تیروئید اختلالاتی همچون کم کاری یا پرکاری ایجاد نماید که معمولا احتمال بروز کم کاری بیشتر است.

همچنین رسوب خلط سودا در تیروئید نیز مانند خلط صفرا می تواند با تحریک این عضو و نیز حساس کردن سیستم ایمنی، منجر به بروز بیماری های خود ایمنی تیروئیدی مانند هاشیموتو شود.

ندول های تیروئیدی که معمولا توده های سفت داخل تیروئید هستند و مشکل شایعی در بین مبتلایان می باشند می توانند بر اثر رسوب سودا در تیروئید رخ دهند.

بر اساس طب رایج ندول ها یا گره هایی که در اسکن تیروئید ثبت میشود به سه دسته تقسیم می شوند:

ندول سرد ندول هایی هستند که در آن ها هیچ ماده رادیو آکتیوی جذب نمی شود و فعالیت هورمونی ندارد.

ندول داغ، ندول هایی هستند که تمام ماده تزریقی جذب آن میشود و ندول موجود اجازه جذب به سایر قسمت های تیروئید را نمی دهد .

ندول گرم ندول هایی هستند که فعالیت هورمونی دارند و در آنها جذب ماده رادیو آکتیو بیشتر از سایر قسمت های غده بوده ولی سایر قسمت های تیروئید نیز جذب دارند.

برای تشخیص نوع ندول از روش اشعه ایکس یا رادیولوژی استفاده می‌شود. البته در کنار این روش باید از نمونه‌برداری یا بیوپسی هم استفاده شود تا پزشک بتواند به نتایج دقیق‌تری دست پیدا کند.

بیشتر ندول‌ها سرد هستند و معمولا اغلب ندول ها، چه گرم، داغ و یا سرد خوش‌خیم هستند.

بر اساس مبانی و مفاهیم طب سنتی ایرانی می توان به طور عقلی اینگونه استدلال کرد که ندول های سرد معمولا بر اثر رسوب سودا در غده تیروئید و ندول های گرم به دنبال تحریک توسط خلط صفرا و یا نوعی خاص از سودای غیر طبیعی که مخلوط با صفرای غیر طبیعی است یا سودای تولید شده بدنبال تغییر ماهیت صفرا (صفرای سوخته) ایجاد می شوند.

به طور معمول علت شایع تر بروز سرطان تیروئید، رسوب سودای غیر طبیعی برای مدت طولانی در ناحیه تیروئید می باشد. ندول هایی که سرطانی (بدخیم) هستند، بسته به نوع و میزان پیشرفتشان در بدن،  نیازمند شیمی درمانی، رادیوتراپی (اشعه درمانی) و یا جراحی و برداشتن کامل و یا بخشی از تیروئید بوده، باید تا آخر عمر از داروهای حاوی هورمون تیروئید استفاده کنند.

تمایل رنگ پوست به سمت تیره، ایجاد لک‌های قهوه‌ای پوست، چروکیدگی و بی‌طراوتی و مات شدن رنگ پوست، گرفتگی عضلات (مخصوصاً‌ عضله پشت ساق پا  یا انگشتان که ممکن است این اتفاق‌ها درخواب رخ دهند)، فکر و خیال‌های زیاد، کیفیت بد خواب، دیدن خواب های آشفته و بد، تیره‌تر شدن رنگ ترشحات بدن مانند عرق یا ادرار (به دلیل دفع سودای اضافی از بدن)، ایجاد اشتهای کاذب، غلیظ و تیره‌تر بودن خون، افزایش موهای زائد، لاغر شدن، افزایش مشکلات روحی روانی شامل نا امیدی، گوشه‌گیری، انزوا، بد دلی، شکاکیت و بدگمانی از علائم افزایش خلط سودا در بدن هستند.

این افراد باید از خوردنی ها یا اقدامات مولد سودا پرهیز کنند و اگر به مصرف زیاد این مواد عادت دارد، باید کم‌کم این عادات غلط خود را کنار بگذارد  لذا با پرهیز، بسیاری از مشکلات آنها برطرف می‌شود.

تمام غذاهای مانده، غذاهای کنسروی و فست‌فودها مانند سوسیس و کالباس ( که به نوعی غذاهای مانده به حساب می‌آیند)، غذاهای زودپز شده و خوب نپخته، گوشت‌های نگهداری شده در فریزر برای مدت طولانی، گوشت گاو و گوشت حیوانات مسن، ماهی‌های شور یا دودی (هرچه غذا یا ماده غذایی بماند، هضم آن سخت‌تر می‌شود و مواد زائد و سودای بیشتری تولید می‌کند)، انواع سس‌ها، غذاها و مواد حاوی افزودنی، بعضی از تنقلات مانند چیپس‌ها و پاستیل‌ها، ‌مصرف زیاد قهوه و چای پررنگ، گیاهانی مانند بادمجان، کلم، گل کلم، قارچ، گوجه‌فرنگی، لوبیا سبز، ذرت، عدس، میوه‌های ترش و کلا مصرف ترشی‌جات و سرکه، مصرف زیاد یخ و آب یخ، مصرف زیاد ماست و دوغ ترش، پنیر شور و مانده و کشک خلط سودا تولید می کنند.

غم و اندوه زیاد، فکر و خیال دائم، بی تحرکی و انزوا همگی زمینه ساز افزایش تولید و تجمع سودا در بدن می باشند.

اشخاص سوداوی یا با غلبه سودا، باید از غذاهای با طبع گرم و تر (ضد سردی و خشکی) بیشتر استفاده کنند: مانند آبگوشت، کباب، گوشت گوسفندی، کبک و بلدرچین، دل (در مصرف جگر و قلوه زیاده‌روی نکنند، زیرا بیشتر اثر دارویی دارند)، ‌تخم‌مرغ آبپز و عسلی (گاهی به صورت نیمرو)، گندم و محصولات آن مانند نان، بلغور گندم، آش شله قلم کار و حلیم (خونساز هستند و سردی و خشکی را برطرف می‌کنند)، نخود و غذاهای حاوی آن (مثل خوراک سبزیجات حاوی نخود و یا نخودآب)، نان سنگگ با مختصری کره یا روغن حیوانی، مواد شیرین مانند شیره خرما و انگور، نبات، عسل، مرباهای خانگی، میوه‌های شیرین، کشمش، انگور، به،‌ سیب، خربزه، انجیر تازه، توت تازه، توت خشک، سبزیجاتی مانند ریحان و ترخون، تنقلات مانند بادام و بادام زمینی، فندق، فرنی بادام، حریره بادام و افزودنی‌هایی مانند هل، دارچین و زنجبیل باعث می‌شود بدن این افراد گرم شود و رطوبت پیدا کند و سودای زیاد، کم‌کم مصرف و یا دفع شود.

ورزش و تحرکات ملایم، منظم و مفرح، کمک شایانی به ترقیق و دفع سودا می نمایند چون گردش خون را در بدن و بافت ها افزایش می دهند. شادی متعادل، رفت و آمد با دوستان و عزیزان، خواب منظم و سر شب، هوای تمیز همه و همه در جلوگیری از افزایش سودا و نیز کمک به دفع آن موثرند.

غلبه دم

غلبه خلط دم با ایجاد حالت امتلاء (پری بدن از مواد)، می تواند باعث چاقی بدن و یا بزرگ شدن و تورم اعضا از جمله غده تیروئید شود.

احساس خمودگی و سنگینی به ویژه در سر و اندام‌ها همراه با حرارت و برافروختگی، خمیازه کشیدن زیاد، کش و قوس دادن به بدن، خواب‌آلودگی و کسالت، حافظه ضعیف، خستگی‌های بی‌علت (با وجود خوردن غذاهای خوب)، احساس طعم شیرینی در دهان به ویژه در صبح‌ها، متمایل شدن رنگ و رو به سمت سرخی، جوش و دمل چرکی، خونریزی از جوش‌ها (نشانه غلبه خون در بدن است)، خون دماغ شدن با کوچک‌ترین تحریک، خونریزی از لثه، عادت ماهانه زیاد در خانم‌ها، خارش پوست و داغ ، گرم، سرخ و رطوبتی شدن پوست.

این افراد باید از مصرف غذاهای مولد دم و یا مواردی که دارای مزاج گرم و تر هستند پرهیز  کرده و در مصرف آنها زیاده‌روی ننمایند.

غذاهایی که غذای اصلی انسان به حساب می‌آیند (غذای مطلق)، مانند گندم و  فرآورده های آن مثل نان‌ها، برنج، حبوباتی مثل نخود، طعم‌های شیرین و میوه‌هایی مانند انجیر و انگور و نیز مخصوصا گوشت‌های قرمز (مثل گوشت گوسفند و گوساله) جگر، دل، قلوه، تخم‌مرغ، مواد غذایی چرب (مثل کره و خامه) و مغزها (مثل بادام و گردو) نیز مقدار زیادی خلط دم تولید می‌کنند.

زیاده‌روی در مصرف این غذاها باعث افزایش غیر طبیعی خلط دم در بدن می‌شود. امروزه به دلیل مصرف مقدار زیادی غذا و کاهش فعالیت بدنی (عدم تناسب بین ورود مواد غذایی با مصرف آن ها توسط بدن)، خلط دم در بدن افزایش می‌یابد و شخص دچار امتلاء می‌شود.

روزه‌داری و گرسنگی کشیدن، یکی از روش‌های درمانی برای این اشخاص است، بنابراین کاهش چشمگیر حجم و غذائیت غذا برای مدتی محدود  مثلا دو تا چهار هفته مفید است و این افراد باید در این مدت از غذاهایی استفاده کنند که فقط شکم را سیر می‌کنند، ولی منجر به افزایش حجم بدن نمی‌شوند (غذاهای شکم پر کن).

استفاده از انواع آش‌ها و سوپ‌های ساده  دارای کمی برنج و لپه و مقدار بیشتری سبزی تازه که می‌توانند حاوی یکی از ملین‌هایی مانند آلو،  تمرهندی، آب زرشک یا عصاره سماق (که نیم ساعت آخر پخت باید اضافه شوند) باشند، در این افراد مفید است و مصرف آن به کاهش خلط دم اضافی در بدن کمک می‌کند. به این غذاها اصطلاحاً مُزَوَّرِه (از ریشه تزویر و به معنی گول زدن) گفته می‌شود، یعنی فرد غذا می‌خورد اما چیزی به اعضا و بدن او اضافه نمی‌شود.

در طب سنتی از این غذاها برای رژیم‌های لاغری استفاده می‌شود که فقط شخص را سیر می‌کنند، و خلط دم قابل توجهی نیز تولید نمی‌کنند. استفاده از مواد با طعم‌های ترش ماننده غوره، آبغوره، آبلیمو و خورش‌های سبزی مانند خورش کدو، بامیه، قورمه‌سبزی، آلو‌اسفناج (سرخ نشده) که کمی ترش شده باشند (با غوره، لیمو، زرشک، آب آلبالو، آلوبخارا، تمرهندی و…) و سالاد و لبنیات (در حد متعادل)، آب میوه‌های ترش مانند آب آلبالو، آب زرشک و ترشی‌جات خانگی که خیلی تند نباشند نیز برای این افراد مفید است.

پس از رعایت سبک زندگی، اقداماتی همچون خونگیری ها شامل فصد و حجامت، در کاهش میزان دم اضافی بسیار کمک کننده می باشند.

در طب سنتی ایرانی اولین قدم در درمان شناسایی و رفع علت بیماری می باشد. اصلاح مزاج در اولین قدم باعث رفع عامل بیماری زا که همان اخلاط زائد می باشند خواهد شد. رعایت اصولی که به رفع غلبه اخلاط کمک می کند نقش بسیار مهمی در درمان بیماری ایفا میکند.

کاهش سودا به کوچک شدن ندول ها کمک می کنند. رعایت تدابیر کاهنده خلط بلغم به کوچک شدن و یا از بین رفتن کامل ندول های کیستیک می انجامد.

درصورت کاهش غلبه صفرا دربدن و تحریکات و التهاب غده تیروئید نیز رو به بهبود خواهد رفت. و در نهایت رعایت تدابیر کاهش خلط دم در کوچک شدن غده تیروئید و بازگشت تیروئید به اندازه واقعی خود موثر است.

درمان ها در طب سنتی ایرانی شخصی هستند و هر شخص با توجه به مزاج و یا غلبه احتمالی اخلاط نیازمند نسخه ای شخصی می باشد. زمانی که مزاج شخص متعادل شد می توان از درمان های موضعی نیز بهره گرفت.

از آن جا که این بیماری بیشتر و حادتر سراغ افراد بلغمی می رود یا به عبارت دیگر این بیماری به غلبه خلط بلغم بیشتر شبیه است در ادامه به درمان غلبه بلغم به کمک طب سنتی خواهیم پرداخت.

روند درمانی این بیماری (هاشیموتو) در طـب ایرانی، اصلاح مزاج با رویکرد اصلاح سبک زندگی، گرما بخشیدن به بدن، تقویت دستگاه گوارش، اصلاح وضعیت دفع و خارج کردن مـواد زا ئد و بلغم تجمع یافته در بـدن از طریـق اصلاح سبک زندگی، تجویز داروهای خوراکی و تدابیر موضعی است.

از سوی دیگر از آنجایی که در طب ایرانی درمان باید بر ضد مزاج بیماری باشد، لذا در این بیماران با غلبه بلغم (سـردی و تری) باید از داروها و روش هایی که گرمابخش و تحلیل برنـده و دفع کننده رطوبت اضافی هستند، استفاده کرد.

البته بایـد ابتـدا خلط اضافی را آماده دفع کرد و بعد به خارج کـردن آن از بـدن پرداخت. نکته مهم دیگر اینکه هضم غذا توسط دستگاه گوارش انجام شده و اخلاط چهارگانه در معده و کبد تولیـد مـی شـوند، لذا برای تولید اخلاط خوب و مفید در بدن باید عملکرد این دو
عضو طبیعی باشد.

از این رو بـرای درمان این بیماران با توجه به علائم سـو ءهاضـمه، بایـد اصـلاح دسـتگاه گوارش نیز مد نظر قرار گیرد.اگر بیمـار دچار یبوست باشد، دفع مواد زاید از بـدن بـه درسـتی انجام نمی گیرد. لذا از دیدگاه طب ایرانی این مسـأ له نیـز بـرای کمک به پیشرفت روند درمان باید مورد اصلاح قـرار گیـرد.

اصلاح تدابیر خوردن و نوشیدن باعث مـی شـود کـه غـذای خورده شده، هضم بهتری یابد و مواد زائد کمتری از آن در بدن تشــکیل شــود.

پرهیزات برای درمان غلبه بلغم 

• پرهیز از مصرف مواد غذایی و نوشیدنی های بـا مـزاج سـرد(به خصوص سرد و تر).
• پرهیز از مصـرف نوشیدنی ها و مخلفات همراه با غذا.
• پرهیز از خواب بلافاصله بعد از غذا.
• هرغذایی که خصوصیات شبیه آب داشته باشد و بی‌رنگ، بی‌بو، بی‌طعم، آبکی، شفاف، لزج و لعابدار باشد مانند آش‌ها و سوپ‌هایی که لعاب زیادی دارند (آش جو یا برنج).
• خورش‌های لعابدار ترش حاوی سبزی های تازه و سرخ نشده.
• آب کله‌پاچه، سیرابی و شیردان.
• غذاهای فریز شده.
• غذاهایی که به صورت خام یا سرد میل می‌شوند.
• مصرف زیاد برنج بدون سبوس.
• سیب‌زمینی.
• سالادها.
• سس‌ها مخصوصا سس سفید.
• مصرف زیاد لبنیات (مثل ماست، دوغ و شیر).
• مصرف زیاد آب، میوه‌ها و سبزیجات سرد و رطوبتی مثل کاهو و خیار یا انواع مرکبات.

اصلاح سبک زندگی برای درمان غلبه بلغم

• مصرف غذاها و نوشیدنی های با مزاج گرم (به خصوص گرم و خشک) مانند اضافه کردن ادویه هایی مانند زیره و زعفـران بـه
  غذاها، نوشیدن آب و عسـل بـه جـای آب، اضـافه کـردن بـادام درختی به رژیم غذایی.
• خوب و آرام جویدن غذا.
• پیاده روی روزانه 30 دقیقه.
• ورزش های تحرکی شاد.
• مصرف به قاعده ملین ها، مسهل ها، معرق ها (افزاینده های عرق) و مدرها (افزاینده های ادرار یا خون ماهانه).
• نشستن در سونای خشک.
• روزه‌داری، گرسنگی و تشنگی نسبی (فاصله انداختن بین خوردن و نوشیدن های مکرر) برای این افراد مفید است، زیرا فرصت سوخت و ساز، جذب مواد غذایی مفید و دفع رطوبت‌های اضافه را به بدن و سیستم گوارش می‌دهد و بدن را به سمت گرمی و خشکی مطلوب می‌برد.

خوراکی های توصیه شده برای درمان غلبه بلغم

این افراد باید غذاهایی با حجم کم و انرژی بیشتر مصرف کنند مانند:

• گوشت های کبابی مانند گوشت پرندگان که سهل الضهم تر هستند از قبیل کبک و بلدرچین و جوجه و یا گوشت بره جوان) با مقدار کمی نان برشته نازک یا برنج (در مصرف برنج و نان زیاده‌روی نشود).
• دل مرغ (مثلا روزی یک سیخ تا یک هفته).
• مغز یا آجیل های بوداده مانند بادام (سرخ کردن، بو دادن، تفت دادن و سرخ کردن خوردنی ها، رطوبت این مواد را کم می کند).
• انجیر، کشمش، مویز، توت خشک.
• نبات.
• عسل.
• شیرینی‌های طبیعی مانند شیره خرما و انگور (روزی یک قاشق) و مرباهای خانگی.
• غذاهای کمی شور و نمکی و حاوی ادویه مانند فلفل، دارچین، زیره، زعفران و هل.
• سبزی خوردن ها با طبع گرم مانند ترخون، تره، نعنا، کمی مرزه و جعفری.
• میوه‌های شیرین مانند سیب رسیده شیرین، گلابی، انبه و موز.
• گلقند عسلی 1 قاشق غذاخوری + عرق رازیانه (نصف لیوان داغ شده) صبح ناشتا.
• گلقند عسلی گل سرخ + عسل + گلاب + قرص بلغم (قرص بلغم از سیاهدانه، آویشن، زنیان و مصطکی تشکیل شده است)+سیاهدانه + آویشن +زنیان + مصطکی + حب افتیمونی (حب افتیمونی از پوست هلیله کابلی، بلیله، آمله و افتیمون تشکیل شده است. افتیمون خاصیت مسهلی دارد، یبوست را برطرف کرده و مواد زائد از جمله سودا و بلغم اضافی را از بدن دفع می کند) + هلیله کابلی + بلیله + آمله + افتیمون + گلقند عسلی + عرق رازیانه.
• قرص بلغم روزی 3 عدد بعد از غذا.
• حب افتیمونی یک عدد بعد از غذا.

داروهای موضعی

روغن مالی گردن (روی ناحیه تیروئید بـا مخلوط روغن کنجد و سیاهدانه روزی 3 تا 4 بار ).

اعمال یداوی

یک ماه بعد از شروع تدابیر و داروها، زالودرمانی ناحیه تیروئید 2 مرتبه به فاصله 20 روز از یکدیگر.از دیدگاه طب ایرانی زالودرمانی برای خارج کردن مواد زائد از موضع بیمـاری تجـویز می شود و معمولا در مواقعی که حجامت در موضع امکان پذیر نیست یا بیمار توان خونگیری به شکل دیگری را ندارد، کاربرد دارد.

البته قبل از زالودرمانی باید پاکسازی اولیه بدن انجام شده باشد. در غیر اینصورت مکش ایجـاد شـده توسـط زالو باعـث کشش و تجمع بیشتر مواد زائد در موضع بیماری مـی شـود. لذا در این بیمار زالودرمانی یک ماه پـس از شـروع تدابیر و داروها توصیه شد.

در صورت درمان نشدن هاشیموتو چه اتفاقی میفتد؟

بیماری هاشیموتو اگر به موقع تشخیص داده شود و روش های درمانی چه از طریق طب نوین و چه از طریق طب سنتی به موقع اجرا شود قابل کنترل و درمان است ولی در صورتیکه دیر تشخیص داده شود یا اینکه درمان آن را آغاز نکنیم عوارض زیر را مخصوصا برای مادران باردار به دنبال خواهد داشت:

• اولین علامت برای خطرناک شدن هاشیموتو تورم تیروئید و یا خستگی و افسردگی مفرط است، و در صورت درمان نشدن این بی‌حالی ممکن است به کُمای میگزدم یا کمای میکس ادم (Myxedema Coma) که با نام های میکزدم، میگزدم یا میکزودم منجر شود که حیات بیمار را به خطر می‌اندازد. این نوع کما ممکن است به نارسایی قلبی، تشنج، کما طولانی و در موارد نادر منجر به مرگ شود.
• گواتر : بزرگ شدن غده تیروئید را گواتر می‌نامند. گواتر موجب بروز مشکلاتی در تنفس و بلع غذا می‌ گردد.
• مشکلات قلبی، مانند بزرگ شدن قلب یا نارسایی قلبی.
• مسائل مربوط به سلامت روان، از جمله افسردگی.
• تجمع مایع در اطراف ریه‌ها (پلورال افیوژن) یا قلب (پریکاردیال افیوژن).
• پف دور چشم.
• کاهش میل جنسی در زنان و مردان.
• از دست رفتن همیشگی کارکرد تیرویید.
• کاهش ضربان قلب.
• به وجود آمدن درد در نواحی مفاصل.
• بروز زخم معده.
• افزایش وزن.
• کاهش دمای بدن.
• هاشیموتو درمان‌نشده در دوران بارداری می‌تواند خطر سقط‌جنین، تولد زودرس، کمبود وزن و ناقص بودن نوزاد، اختلال تنفسی نوزاد و تولد نوزاد مرده و همچنین خونریزی غیر طبیعی بعد زایمان را افزایش دهد یا ممکن است باعث افزایش خطرناک فشارخون (به نام پره اکلامپسی)، کم خونی، پایین آمدن سطح هورمون‌ استروژن، درد عضلانی و ضعف، نارسایی احتقانی قلب و دفع غیر طبیعی پروتئین در ادرار در اواخر دوران بارداری شود. کم‌کاری تیروئید درمان‌نشده همچنین می‌تواند بر رشد و نمو بدن و رشد مغز کودک تأثیر بگذارد و کودک دچار مانند عقب ماندگی های جسمی و ذهنی، ناشنوایی و لالی شود.

منبع: تیم تولید محتوای طبایع