36 خاصیت گیاه دارویی و معجزه گر غافث

معرفی گیاه غافث

گیاه دارویی غافث با نام علمی Agrimonia eupatoria گیاهیست از تیره گلسرخیان که علاوه بر زیبایی در طب سنتی برای آن خواص زیادی به خصوص برای کبد آورده شده است. این گیاه را با نام های دیگری همچون اوباطریوس، مشکانیه، طرهامال، اوفاطریون، تریامان، اکرسومنه، قاصیص اوتی، قزل پاپراق، قیزل پیراق، علف گلودرد، شوکه منتنه، تیغ بدبو، جگردارو، غافت و دوای جگر نیز می شناسند.

ریخت شناسی گیاه غافث

غافث گیاهی است علفی، پایا، چند ساله، دارای ساقه‌ ای راست که پوشیده از کرک است و تا ارتفاع بین 30 تا 100 سانتی متر رشد می کند. برگ‌های سبز رنگ آن کرک دار، مرکب و هر برگ دارای پنج تا نه برگچه ی دندانه دار و بیضی است، که در فاصله بین آن ها برگچه های کوچکی دیده می‌ شود که نامنظم هستند.

گل‌های غافث کوچک، تجمیعی و در انتهای ساقه‌ها به رنگ زرد به صورت سنبله ظاهر می‌شوند. گل های این گیاه به صورت نر و ماده رشد می کند و برای انجام لقاح این گل ها باید عمل گرده افشانی به صورت طبیعی به وسیله وزش باد یا انتقال از طریق حشرات یا به صورت مصنوعی با تکان دادن بوته ها انجام شود. میوه آن پوشیده از خار کج به شکل قلاب است که خود را به حیوانات و انسان هایی که از کنارشان رد می شوند متصل می کنند و اینگونه گیاه مادر خود را گسترش می دهند.

خاستگاه گیاه غافث

این گیاه عموما در کوهستان ها، جنگل ها و جاهای سایه دار و سردسیر نیمکره  شمالی رشد می کند. گیاه غافث در قسمت وسیعی از خاک اروپا در مرغزارهای کم آب، چراگاه ها، و نقاط تنک جنگلی می روید و گیاهی شناخته شده‌است.

همچنین در آسیا بخصوص در هند و ایران انتشار دارد. در هند در کشمیر و دامنه های معتدل هیمالیا و در ایران در شمال ایران در گیلان، رودبار، هرزویل، عمارلو، رامسر، گرگان، مازندران در دشت نظیر دره هراز، در آذربایجان در شمال غربی اردبیل، در اطراف تهران در کرج در حبله رود، در کرمانشاه، در تفرش، در خراسان در دره اترک و بین شیروان و بجنورد و در کوه های بختیاری می روید.

شیوه کشت و تکثیر گیاه غافث

بذر غافث را می توانید به صورت کشت بهاره در مناطق سردسیر و کشت پاییزه در مناطق گرمسیری انجام دهید. برای کاشت بذر غافث ابتدا زمین مورد کشت را آماده کنید و کود و مواد آلی را اضافه کنید. برای سرعت دادن به جوانه زدن بذر، قبل از کاشت ابتدا بذرها را به مدت 24 ساعت در آب ولرم خیس کنید و سپس در عمق 1 سانتی متر بکارید و آبیاری کنید. سطح خاک را باید تا زمان جوانه زنی مرطوب نگه دارید. بذر غافث خیلی زود جوانه‌ می زند و جوانه زنی این گیاه معمولا یک تا دو هفته طول می‌ کشد. دمای مناسب برای رشد غافث بین 15 تا 25 درجه سانتیگراد است.

غافث در انواع خاک‌ ها رشد می‌ کند. خاک غنی با مواد آلی با PH خنثی و قلیایی و همچنین خاک سبک را برای رشد می‌ پسندد. خاک باید مرطوب و از زه کشی مناسبی برخوردار باشد. غافث به آبیاری کمی نیاز دارد و محل کاشت این گیاه باید طوری باشد که حتی المقدور روزانه چند ساعت در معرض نور کامل خورشید قرار بگیرد.

ترکیبات شیمیایی گیاه غافث

مواد مؤثره آن محتوی تانن ها، اسید سیلیسیک، مواد لاستیکی، یک فیتوسترول، عصاره‌های تلخ، اسانس های روغنی و بتاکاریوفیلن  است.

بتاکاریوفیلن بالاترین درصد ترکیب‌ها در اسانس‌ برگ و گل این گیاه را تشکیل داده است. این ماده به‌طور وسیع برای ‌معطر کردن‌ مواد آرایشی، صابون و مواد بهداشتی کاربرد دارد.

طبع گیاه غافث

طبیعت گیاه غافث گرم و خشک می‌باشد.

**توجه کنید قبل از مصرف گیاهان دارویی و داروهای گیاهی حتما با پزشک متخصص طب سنتی مشورت کنید**

خواص گیاه غافث

1. درمان التهاب گلو و دهان. جوشانده‌ی آن به صورت دهان‌شویه و غرغره، منقبض کننده مخاط دهان و گلو و رفع کننده آنژین و ورم لوزه‌ها است.
2. درمان کننده اسهال.
3. رفع احتباس صفرا.
4. رفع یرقان.
5. درمان بیماری‌های کبد.
6. خواص ضدویروسی و ضد میکروبی دارد.
7. خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارد.
8. افزایش دهنده سوخت و ساز بدن.
9. دفع کننده سنگ‌های صفراوی‌ و مثانه و کلیه.
10. مهار کننده ویروس هپاتیت نوع ب.
11. بند آورنده خونریزی.
12. افزایش دهنده شیر مادران.
13. درمان مشکلات پوستی اعم از اگزما و پسوریازیس.
14. ریشه آن قابض و ادرارآور است.
15. ضد التهاب مثانه و مفید برای بی‌اختیاری ادرار مخصوصا شب ادراری کودکان.
16. دفع کننده اخلاط خونی.
17. بازکننده گرفتگی صدا.
18. ضد روماتیسم و رفع کننده التهاب مفاصل.
19. افزاینده ترشح صفرا.
20. برطرف کننده ترشحات زنانگی.
21. شیافی که از عصاره‌ی این گیاه تهیه شده باشد، قاعده آور است.
22. تقویت کننده قلب.
23. بازکننده انسداد مجاری کبد و طحال.
24. برگ های آن به عنوان داروی ضدکرم شکم استفاده می شوند.
25. برطرف کننده ضعف معده.
26. کاهنده قند خون.
27. رفع کننده حالات خستگی.
28. دفع کننده خون از ادرار.
29. درمان آلبومینوری (پیدا شدن آلبومین در ادرار).
30. کاهنده التهاب بواسیر.
31. به صورت شستشو التیام‌بخش زخم‌های سطحی و جراحات، جرب و خارش می‌باشد.
32. برای تسکین و آرام کردن ناراحتی رحم نافع است.
33. التیام کننده زخم های داخلی.
34. از ریشه آن برای معالجه سل استفاده می شود.
35. رشد گلبول های قرمز را تسریع و افزایش می دهد.
36. از جوشانده آن به عنوان حشره کش می توان استفاده کرد.

**توجه کنید قبل از مصرف گیاهان دارویی و داروهای گیاهی حتما با پزشک متخصص طب سنتی مشورت کنید**

طرز استفاده از گیاه غافث

• درمان التهاب گلو و دهان: با استعمال خارجی جوشانده سرشاخه گلدار گیاه در رفع التهاب چرکین گلو و همچنین التهاب دهان موثر است.
• درمان اسهال: جوشانده این گیاه اثر قتبض داشته و برای از بین بردن اسهال می توان از آن استفاده نمود.
• دفع سنگهای صفراوی و درمان احتباس صفرا: مهمترین خاصیت گیاه غافث دفع سنگهای صفراوی و تاثیر بر روی ترشح صفرا است که با مصرف جوشانده گیاه به شکل خوراکی ظاهر می شود.
• معمولاً به صورت دم کرده، جوشانده و یا عصاره استفاده می‌کنند و در طب سنتی برای درمان بیماری‌ها نحوه و مقدار مصرف را پزشک تشخیص داده و تجویز می‌کند.
• دکتر شلیمر می نویسد که این گیاه در موارد انسداد مجاری کبد و طحال مفید است و شیافی که با عصاره آن تهیه شود، شدیدا قاعده آور است. در فرانسه دم کره ای از گیاهان زیر تهیه می کنند: سرشاخه گلدار و برگ خشک غافث 50 گرم، ریوند 25 گرم، ریشه اونونیس 25 گرم، و سرشاخه گلدار فراسیون ابیض 25 گرم. اینها را تهیه کرده و هر بار یک قاش قهوه خوری از مخلوط خرد کرده آنها را در یک پیمانه (200 گرم آب جوش 15 دقیقه دم می کنند و یک پیمانه صبح ناشتا و یک پیمانه عصر می خورند.
• قاعده آور و ترشحات زنانه: 5 گرم از این گیاه را در 200 سی سی آب جوش 10 دقیقه دم کرده روزی 3 فنجان بنوشند و یا از شیاف این گیاه استفاده کنند.
• ضدکرم می باشد: 5 گرم در 200 سی سی آب جوش 10 دقیقه دم کرده یک فنجان شب و یک فنجان هم صبح ناشتا بنوشند.
• برای التیام زخم ها 100 گرم در یک لیتر آب 5 دقیقه جوشانده یک ساعت دم کرده زخم ها را بشویند.
• برای جلوگیری از خونریزی و خونروی از دمکرده این گیاه روزی 3 فنجان بنوشند.
• برای درمان خون در ادرار 5 گرم از این گیاه را در 200 سی سی آب جوش 10 دقیقه دم کرده روزی 3 فنجان بنوشند.
• برای درمان بی اختیاری ادرار 5 گرم غافث را در 200 سی سی آب جوش دم کرده یک فنجان عصر و یک فنجان شب بنوشند.
• برای درمان نفخ شکم و ضعف معده 6 گرم غافث را در 300 سی سی آب جوش دم کرده نیم ساعت بعد از غذا یک فنجان بنوشند.
• برای درمان سنگ کلیه 6 گرم غافث را در 300 سی سی آب جوش دم کرده روزی 3 فنجان بنوشند.
• برای درمان بیماری کبدی مانند قولنج کبد از دمکرده این گیاه روزی 3 فنجان بنوشند.
• برای درمان یرقان 5 گرم در 200 سی سی آب جوش دم کرده صبح و عصر یک فنجان به مدت 14 روز بنوشند.
• برای نارسایی ترشح صفرا و دفع سنگ های صفراوی از جوشانده این گیاه مصرف گردد.
• برای از بین بردن ورم لوزتین، ورم مخاط گلو و بازشدن صدا با جوشانده این گیاه غرغره شود.
• جهت رفع استسقاء 5 گرم برگ سرشاخه های این گیاه را در 200 سی سی آب جوش دم کرده بنوشند.
• جهت بازشدن دمل ها ضماد این گیاه را همراه با پیه بز استفاده می کنند.
• جهت معالجه داءالثعلب با دمکرده غافث و افسنتین بشویند.
• جهت درمان آب آوردن انساج 5 گرم از این گیاه را در 200 سی سی آب جوش دم کرده روزی یک فنجان بنوشند.
• جهت درمان آب آوردن مروارید با دمکرده این گیاه چشم را بشویند.
• جهت تقویت حافظه از دمکرده این گیاه استفاده می گردد.
• برای رفع حالات خستگی از دمکرده این گیاه روزی 3 فنجان بنوشند.
• جهت درمان اسهال 5 گرم غافث را در 200 سی سی آب جوشانده روزی 3 فنجان بنوشند.
• جهت درمان پیچ خوردگی عضلات و دررفتگی ها 100 گرم از این گیاه را در یک لیتر آب جوشانده تا به یک سوم برسد سپس صاف نموده ماساژ دهند.
• جهت درمان بیماری جرب عصاره این گیاه را گرفته به نسبت مساوی سرکه اضافه نموده کمی نمک داخل آن ریخته سپس پارچه ای را خیس نموده روی جرب می گذارند.
• جهت درمان زخم های واریس 200 گرم برگ های خشک این گیاه را در 2 لیتر آب 5 دقیقه جوشانده یک ساعت دم کرده زخم ها را پانسمان کنند.
• شیرافزا می باشد.
• دمکرده ریشه این گیاه برای درمان سل مفید است.
• دمکرده این گیاه افزایش دهنده رشد گلبول های قرمز است.
• دمکرده این گیاه ضد کرم می باشد.
• جهت تقویت قلب مؤثر می باشد.
• جهت رفع اخلاط خونی از دمکرده این گیاه می توان استفاده کرد. ۱-۲ قاشق چایخوری (۳-۵ گرم) از گیاه را به یک فنجان آب اضافه کنید و سپس ۵ تا ۱۰ دقیقه بجوشانید. بعد صاف کنید و در صورت تمایل با یک قاشق مرباخوری عسل و یا یک قاشق مرباخوری پودر استویا شیرین کنید و میل نمایید.

عوارض و موارد منع مصرف گیاه غافث

• خانم‌ های باردار و شیرده باید از مصرف این گیاه اجتناب کنند یا در صورت لزوم تحت نظر پزشک متخصص طب سنتی مصرف نمایند. از طرف دیگر مصرف آن در دوران بارداری، به دلیل آنکه ممکن است بر چرخه قاعدگی تاثیر گذارد، ممنوع است.
• غافث با داروهای ضد فشار خون و همچنین داروهای فشار خون و  ضد انعقاد خون تداخل دارویی دارد.
• در صورتیکه عمل جراحی در پیش دارید از این گیاه استفاده نکنید.
• در صورت مصرف مقادیر زیاد این گیاه به علت وجود ترکیبات تانن دار، باعث اختلالات گوارشی و یبوست می گردد.

منابع: کتاب خواص گیاهان داروئی (محمدجواد هوشیار) و تیم تولید محتوای طبایع