40 خاصیت سعد کوفی در طب سنتی

معرفی سعد کوفی

گیاه سعد کوفی با نام علمی Cyperus esculentus را با نام های دیگری مانند جگن، سعد، سعد سلطانی، اویار سلام زرد، صباح الخیر، مشک زمین و حب الزلم می شناسند. در آذربایجان نیز به آن « تپلاق» یا « توبولاق» و در تنکابن مازندران  به آن « استکور» می گویند. به یونانی به آن  Kypeiros که به معنای گیاه باتلاقی است می گویند و اسم گیاه که به لاتین Cyperus گفته می شود از ریشۀ یونانی آن گرفته شده است.

سعد کوفی گیاهیست از تیره گندمیان که بیش از 200 گونه از آن در جهان یافت می شود. این گیاه دارای ریشه و غده زیرزمینی می باشد. در بعضی گونه‌های این گیاه غده یا ریشه متورم، معطر و در برخی گونه‌ها شیرین و خوردنی است و مصرف دارویی دارد.

ریخت شناسی سعد کوفی

سعد، گیاهی چند ساله به ارتفاع ۹۰-۳۰ سانتی متر است. برگ های آن باریک، دراز و علفی، به رنگ سبر تیره و هر چند برگ مانند چتر از یک نقطه خارج می شود. ساقه گیاه سه گوشه است و در اواخر تابستان گل های آن ظاهر می شود.

خاستگاه سعد کوفی

انواع گونه‌های سعد در نقاط بسیار مرطوب و باتلاقی مناطق گرم و معتدل دنیا می‌رویند و ریشه‌های آن باید همیشه در آب باشد به طوری که اغلب مردم جگن‌ها را علف‌های هرز باتلاق‌ها می‌دانند.

در ایران بهترین سعد از نظر دارویی از ریشه جگن‌هایی که در استان فارس می روید، به دست می‌آید. همچنین در اطراف تهران ، در لرستان در بیشه و اشتران کوه و خرم آباد، خوزستان، در شیراز و کازرون و در بلوچستان نیز این گیاه می روید.

طبع سعد کوفی

طبع گیاه سعد کوفی گرم و خشک  است.

ترکیبات شیمیایی سعد کوفی

سعد کوفی دارای مقادیر زیادی از فسفر، پتاسیم، منزیم، گوگرد، آهن و لیسیتین که یک چربی فسفر دار بوده است. ریشه این گیاه دارای چربی، گلیسرول، لینولنیک اسید، اولئیک اسید، میریستیک اسید و استئاریک اسید، اسانس روغنی با خاصیت آنتی بیوتیک، نشاسته، قند و مواد رزینی است.

خواص سعد کوفی

1. قاعده آور.
2. ضد کرم.
3. رفع کننده بدبویی بینی.
4. روشن کننده و جلا دهنده رنگ رخسار.
5. درمان خفقان.
6. تصفیه کننده خون.
7. درمان افتادگی رحم.
8. کمک به درمان اسهال و اسهال خونی.
9. رفع کننده سنگینی گوش.
10. تقویت کننده سیستم اعصاب مرکزی.
11. پیشگیری از آلزایمر.
12. تسکین دهنده  سر درد و میگرن.
13. درمان کننده سرگیجه.
14. مسکن و آرامبخش.
15. افزایش دهنده نیروی جنسی.
16. باز کننده عروق.
17. از بین برنده عفونت ها.
18. درمان کننده روماتیسم.
19. تقویت کننده معده.
20. درمان کننده نفخ.
21. درمان کننده سوء هاضمه.
22. درمان کننده زخم و درد معده.
23. جلوگیری کننده از بزرگ شدن معده.
24. درمان سرماخوردگی و سرفه.
25. رفع مو‌های زائد بدن با مالیدن آن به هر قسمتی از بدن که موی زائد دارد.
26. ازبین برنده بوی بد دهان.
27. جوشانده این گیاه  مدر است.
28. درمان کننده اختلالات کبدی، زردی.
29. درمان تب مالاریا.
30. گرما بخش خیلی قوی.
31. درمان کیست تخمدان.
32. کاهنده قند خون و درمان کننده دیابت.
33. کاهنده چربی خون.
34. گرم کننده مفاصل.
35. درمان آب آوردن مغز .
36. درمان کننده بی اختیاری ادرار.
37. تقویت دندان، لثه‌ها و سفت کردن لثه‌ها.
38. تقویت کننده حافظه و قوای فکری. رطوبات بلغمی در مغز را حذف کرده و بالطبع حافظه فعال می شود.
39. اسانس روغنی فراری در قست متورم ریشه این گیاه است که خاصیت آنتی بیوتیک دارد.
40. درمان ناراحتی های رحمی مانند قطع خون ریزی بی موقع عادت ماهیانه و همچنین عادت ماهیانه با خونریزی خیلی شدید.

عوارض و موارد منع مصرف سعد کوفی

• زیاده روی در مصرف سعد کوفی و خوردن مداوم این گیاه، مضر است و موجب ایجاد اختلال در خون می شود.
• همچنین باعث خشکی کلیه‌ها خواهد شد.
• اسپرم آب منی را به شدت غلیظ و سفت می کند.
• به طور کلی نوزادان، کودکان و بانوان باردار یا شیرده در مصرف گیاهان دارویی و داروهای گیاهی کاملا باید محتاط باشند و فقط در صورت تجویز پزشک متخصص طب سنتی می توانند از این گیاهان استفاده نمایند.

روش های استفاده از سعد کوفی

از سعد کوفی به شکل های جوشانده، بخور، پودر  و روغن استفاده می شود. قسمت مورد استفاده گیاه دارویی سعد، غده‌های زیرزمینی آن است.

• اگر از جوشاندۀ آن به صورت قطره در گوش چکانیده شود برای رفع سنگینی شنوایی مفید است .
• در حدیثی از حضرت علی (ع) در باره این گیاه آمده است: کسی که کمی زعفران خالص و کمی سعد کوفی را با مقداری عسل مخلوط کند و روزانه دو مثقال از آن را بنوشد آنقدر حافظه اش قوی خواهد شد که بیم آن می رود که ساحر شود .
• اگر گرد آن را داخل صابون کنند صابون بسیار معطر و خوشبو می شود.
• پاشیدن گرد سعد روی زخم های کهنه برای رویانیدن گوشت مفید است.
•  جوشانده ساده آن ضدکرم شکم و قاعده آور است. تا چهار روز و هر بار پنج گرم خورده شود عادت ماهانه قفل شده باز می شود.
• جوشانده ریشه آن را برای اسهال خونی می خورند.
• برای درمان افتادگی رحم، شستشوی مهبل با جوشانده صاف کرده بذر ترشک+مازو هرکدام ۲۰ گرم + سعد کوفی۱۰گرم + زاج سفید توصیه می شود.
• سعد کوفی را آسیاب کنید سپس الک کنید و تمام اطراف دندان لق شده را آغشته به پودر سعد کوفی کنیدبگذارید بماند تا دندان محکم شود.
• معجون حافظه با ترکیب کندر خوراکی + فلفل سفید + سنای مکی + سعد کوفی و کندر خوراکی هر روز  یک قاشق چایخوری.
• ترکیب تقویت حافظه. کندر خوراکی و مقل ارزق و یا سعد کوفی به روش ترکیبی به اندازه یک الی سه نخود.
• پودر شده آن را می توان برای مسواک زدن به کار برد و همچنین دهانشویه آن هم می تواند کاربرد داشته باشد.
• سعدخشک و یا جوشاندۀ آن را برای رفع درد معده می خورند.
• از پودر گیاه جهت شستشوی دهان جهت تقویت دندان و لثه ها می توان استفاده کرد.
• اگر ۳۰ گرم سعد را در ۴۵۰ گرم سرکه رقیق جوشانیده باشند، خوردن آن به تدریج ظرف ۴-۳ روز که هر بار ۳۰ گرم خورده شود، برای دفع اقسام کرم روده مانند کرم کدو مفید است . اسراف در خوردن و یا خوردن آن به طور مداوم مضّر است و موجب ایجاد اختلال درخون می شود.
• دود اسفند با کندر  با سعد کوفی در فضای خانه بسیار بسیار در بیدار کردن مغز سکته ای موثر است.
• پوست باقلای خشک، سعد کوفی، اوره ارمنستان (که در عربی بورگ گفته می‌شود یک پودر سفید رنگ است) و اوشق را به اندازه مساوی آسیاب و ترکیب کنید و با مقداری سرکه بصورت خمیر درآورده و جای موهای زائد بمالید تا سبب از بین رفتن موهای ریز شود و اگر ابتدا با نخ موها کنده شود، استفاده از این خمیر سبب جلوگیری از رویش مجدد مو می شود.
• گیاه سعد را در آب بسایید، سپس در ظرف سفالی بر آتش بگذارید تا آب آن جذب شود. هر روز (ناشتا) از آن بخورید که برای تقویت معده و رفع سوزش دهانه معده که در اثر بدهضمی غذا ایجاد شده و رفع بدبویی دهان مفید است.
• هر روز ۴ تا ۱۰ گرم از کوبیده آن خورده شود.
• در قدیم به فردی که تیر خورده بود با سعد کوفی و موم سیاه زنبور عسل یک خمیری درست می کردند و روی محل اصابت تیر می گذاشتند و آن خمیر تیر را از عمق بدن بیرون می کشید و به سطح می آورد و تیر را بیرون می کشیدند و بر روی محل زخم پانسمان عسل قرار می دادند.
• اگر عرق آن را به نوار بهداشتی بزنید، رطوبات اطراف رحم و واژن را خشک می کند و عفونت دهانه رحم را از بین می برد و واژن را تنگ می کند.
• بخور گیاه سعد کوفی می‌تواند در ضدعفونی کردن سینوس‌ها و اطراف بینی موثر باشد. استفاده از این بخور به صورت منظم می‌تواند به پاکسازی مجاری تنفسی کمک کرده و از عفونت‌های مرتبط با سینوس‌ها و بینی پیشگیری کند..
• برای درمان بی اختیاری ادرار  سعد کوفی + سنبل الطیب + اسطو خودوس + کندر و بلوط کمون کرمانی  همه را کوبیده با عسل مخلوط نموده روزی ۵ گرم با کمی آب میل نمایید.

منبع: تیم تولید محتوای طبایع