ضعف جسمی و بدنی یک عارضه عمومی است که نه تنها در حین روزه داری بلکه تحت شرایط خاص نیز ممکن است رخ دهد، اما در ماه رمضان عوامل متعددی هستند که بر شدت این ضعف می افزایند و روزه را برای روزه داران دشوار می‌سازند، با این‌وجود می‌توان راه‌هایی را برای کاهش ضعف بدنی در این ایام به‌کار بست تا به بدن نیز صدمه کمتری وارد شود.
عواملی که سبب ضعف روزه دار می‌شوند
1. تغذیه
الف) نوع تغذیه
اشتباه اکثر روزه داران در انتخاب نوع تغذیه در وعده سحری می‌باشد، اگر مواد غذایی مصرفی فاقد کیفیت لازمه باشند، یعنی غذاییت چندانی نداشته و قوت کافی را به بدن نرسانند (مانند گوشت ماهی، دوغ، ماست یا شیر) ضعف در طول روزه داری را منجر می‌شوند. از جمله مواد غذایی نامناسب و فاقد ارزش غذایی که بر شدت ضعف روزه دار می‌افزایند، می‌توان موارد زیر را نام برد:
- مصرف روغن نباتی جامد و مایع
- مصرف گوشت‌های سرد مزاج (مرغ های پرورشی، ماهی و گاو)
- مصرف برنج
- مصرف سالاد، میوه، ماست یا شیر
ب) سوء هضم یا اختلال در هضم غذا
مسئله اصلی در خصوص ضعف روزه داری، بحث هضم غذاست، به گونه‌ای که حتی اگر مناسب‌ترین و باکیفیت‌ترین غذا نیز مصرف شود اما به درستی هضم نگردد، چیزی عاید بدن نمی‌شود. پس فرآیند هضم غذای مصرفی حتماً باید به درستی انجام گیرد. مواردی که هضم را در طول روزه داری ناقص یا باطل می‌کنند، عبارتند از:
- خواب بلافاصله بعداز سحری
خوابیدن بلافاصله بعد از سحری، مشکلات سوء هضم را در پی داشته به طوری که گویا فرد در وعده سحر چیزی مصرف نکرده باشد.
- پرخوری در وعده سحر
یکی دیگر از دلایل احساس ضعف و گرسنگی بیش از حد در طول روز، پرخوری سحر است، در واقع، افراد از ترس گرسنگی، اقدام به پرخوری می‌کنند و این مسأله باعث ترشح بیش از حد هورمون های کاهش دهنده قند خون و احساس ضعف و گرسنگی می‌شود.
- مصرف دوغ، ماست و سالاد همراه وعده غذایی سحر
مصرف این دسته از مواد همراه با غذا در مقیاس و حجم بالا، باعث ایجاد خلط فاسد و در نتیجه سوء هضم و مشکلات گوارشی می‌گردد.
2. خواب زیاد در طول روز
زیاد خوابیدن در طول روز، نه تنها کمکی به کم شدن ضعف روزه دار نخواهد کرد بلکه آن را تشدید خواهد نمود، چرا که خواب زیاد در طول روز سبب می‌گردد که مواد ضروری بدن یا اصطلاحاً رطوبت اصلی بدن مصرف شود، در واقع حرارتی که در داخل بدن متوجه هضم در حین خواب می‌شود از مواد اصلی و رطوبت بدن استفاده می‌کند و به دنبال خود سبب ایجاد ضعف می‌گردد.
3. افزایش حرارت بدن/سوء مزاج گرم
پیامدی که سوء مزاج گرم به دنبال دارد، تحلیل رفتن قوای بدنی است، یعنی از عوارض زیاد مصرف گرمیجات، به جز افزایش حرارت بدن و تشنگی، ضعف بدنی را نیز می‌توان نام برد.
4. هر رفتار و هر فعلی که سبب تحلیل قوای بدن شود
انجام کارهای ذیل در طول روزه داری می‌توانند سب تحلیل رفتن قوای بدنی و در نتیجه ضعف بدنی شوند:
- انجام کارهای سنگین و طاقت فرسا
- انجام کارهایی که قدرت فکری و ذهنی زیادی را طلب می‌کنند
- حمام سنگین
- ورزش سنگین
پیشگیری از ضعف روزه داری
جهت کم کردن ضعف روزه و در نتیجه بهره مندی هر چه بیشتر از برکات این ماه مبارک، اقدامات زیر را به کار ببندید:
- اجتناب از پر خوری سحر
- مصرف مواد غذایی با ارزش تغذیه ای بالا
در طب سنتی، مصرف مواد غذایی با ارزش غذایی بالا اما در مقدار کمتر در وعده سحر توصیه می‌گردد، که از جمله این مواد غذایی می‌توان موارد زیر را نام برد:
- استفاده از انواع مغزها همراه با غذا (مانند پسته پلو)، جوانه ها، زیتون، خرما و …، به ویژه در وعده سحر.
- مصرف شربت آب انار عسل یا شربت عسلاب به همراه آب لیمو.
- برای جلوگیری از ضعف، حتماً در وعده غذایی سحر از نان سبوس دار استفاده نمایید و حتی سبوس گندم بخرید و یک یا دو قاشق غذاخوری داخل غذا ریخته و همراه نان بخورید…
- اگر شربت تخم شربتی را با عرق بادرنجبویه مخلوط و با عسل شیرین کنید و بنوشید خلق تان گشاده و ضعف و خستگی مفرط ذهنی و تنش های عصبی از بین می‌رود…
طرز تهیه شربت آب و عسل و آبلیمو
- مقدار دلخواهی عسل را در آب حل کنید (حداقل یک قاشق غذاخوری در یک لیوان آب).
- سپس مقداری آب لیموترش تازه (و نه آبلیمو) به آن اضافه کنید و پس از خنک شدن آن در یخچال (و نه خنک کردن آن با یخ) این نوشیدنی بسیار گوارا و لذیذ را به آرامی و جرعه جرعه میل نمایید.
- آب لیموترش تازه علاوه بر ایجاد طعمی بسیار دلنشین، دارای خواص دارویی فراوانی بوده ضمن جلوگیری از ترش شدن محلول آب عسل، با ایجاد تعادل نسبی در طبع نوشیدنی، باعث می‌شود که تقریباً تمامی افراد با هر مزاجی قادر به استفاده از این نوشیدنی باشند.
- خواب قیلوله: در صورت امکان از خواب قیلوله غافل نشوید. خواب قیلوله، همان خواب کوتاه و سبک قبل از اذان ظهر است. این خواب کمک زیادی به کم کردن گرسنگی و ضعف روزه دار می‌کند.
- مصرف گوشت مناسب: بهترین گوشت برای مصرف معمول، گوشت گوسفند است، افراد سردمزاج می‌توانند گوشت شتر را نیز در برنامه غذایی خود بگنجانند.
- مصرف برنج را تا حد امکان محدود کنید: یکی از شایعترین دلایل ایجاد ضعف روزه داران، مصرف برنج است. لذا سعی کنید شکم خود را با برنج پر نکنید و اگر برایتان امکان دارد برنج را همراه سبوس آن مصرف کنید، اما بهتر از همه نان سالمی مثل سنگک است.
- مصرف ماست،دوغ،شیر، سالاد و میوه را در وعده سحر محدود کنید.
- روغن سالم مصرف کنید: به جای روغن‌های جامد و مایع صنعتی، از روغن زیتون، روغن کنجد یا روغن دنبه استفاده کنید، این روغن ها درست است که دیرهضم و سنگین می‌باشند اما مصرف آن‌ها به مقدار کم، قوت بیشتری به بدن می‌بخشد.
- حمام سبک: حمام سنگین در طول روز باعث ضعف است. استحمام سبک برای رفع تشنگی مفید است اما حمام های سنگین را در فاصله بین افطار تا سحر بروید.
- مصرف مقدار مناسب نمک طبیعی: مصرف مقدار کمی از نمک کامل و مناسب (نمک معدنی یا نمک دریا) از سستی و رخوت و ضعف دائمی بدن جلوگیری می‌کند. البته فراموش نکنید شور شدن غذا و مصرف بی رویه آن نیز تشنگی بدنبال دارد.
