ترک و شیار روی زبان یا زبان شیاردار از منظر طب نوین یک وضعیت خوش خیم روی سطح زبان است که در بدو تولد یا در طول زندگی ایجاد می‌شود. این شیارها می‌توانند یک عدد یا بیشتر با عمق و طول متفاوت باشند، علت خاصی برای آن‌ها یافت نشده اما ما می‌خواهیم این موضوع را از منظر طب سنتی بررسی نماییم، با ما همراه باشید.
اثراتی که بر روی زبان دیده می‌شود، ناشی از چیست؟
زبان عضوی ماهیچه‌ای است که با یک ساختار فوق العاده متحرک در کف دهان قرار دارد. بررسی منابع طبی قدیمی نشان می‌دهد، به طور کلی اثراتی که بر زبان دیده می‌شود، بیشتر ناشی از سه عضو مغز، معده و کبد است. آسیب در این ارگان‌ها موجب تغییر در رنگ، طعم، شکل و میزان رطوبت زبان می‌شود.
حکمای طب سنتی ایران نیز بر این موضوع تاکید داشته‌اند که از خصوصیات زبان میتوان به مزاج برخی از اعضاء از جمله شریان و وریدهای بدن و دستگاه گوارش پی برد و به کرات در شرح علائم مزاج‌ها، سوء مزاج‌های مختلف بدن بر دقت در تغییرات خصوصیات زبان تأکید نموده‌اند. در بعضی از اشخاص که دارای مزاج گرم هستند این عارضه بیشتر از سایر اشخاص مشاهده می‌شود. در برخی مواقع علت ترک خوردن زبان، تب‌های طولانی در بیماری‌های وخیم است. یکی دیگر از دلایل ترک زبان می‌تواند کمبود ویتامین‌های گروه B در بدن باشد.
ترک و شیار روی زبان یا زبان شیار دار
ترک و شیار روی زبان که با عناوین دیگری همچون زبان شیاردار ، شقاق زبان و … شناخته می‌شود، نوعی اختلال و در واقع ترک‌ها یا خطوطی است که در میانه زبان یا کناره‌‌ها به سمت مرکز زبان پدیدار می شوند و به طور معمول بدون ناراحتی می‌باشند.
ترک ها یا خطوطی که در میانه زبان یا به سمت مرکز زبان پدیدار می شوند، اما به نوک زبان نمی رسند ممکن است نشان دهنده مشکلاتی در زمینه گوارش باشند. وجود جای دندان در کناره های زبان ممکن است نشان دهنده ضعف طحال باشد که می تواند به شکل گیری نفخ و گاز نیز منجر شود. حرارات بالای کبد و کارکرد ناصحیح کبد ناشی از سردی دستگاه گوارش نیز ممکن است باعث ایجاد ترک در زبان گردد.
علل ایجاد ترک و شیار روی زبان
علت‌های مطرح شده در طب سنتی و طب نوین با یکدیگر متفاوت می‌باشد:
از منظر طب نوین
پزشکان طب نوین علت دقیقی را برای ترک و شیار روی زبان ذکر نکرده‌اند اما ممکن است که ژنتیکی باشد و گاهی اوقات به دلایل زیر اتفاق افتد:
- سوء تغذیه.
- افزایش حساسیت به مواد خاص.
- گراماتالوز دهانی.
- سندروم ملکرسون روزنتال.
- سندروم دان.
- به دلیل زبان جغرافیایی.
- یا پسوریازیس مخصوصاً پسوریازیس پوسچولار.
زبان جغرافیایی: یک وضعیت التهابی بدون آسیب است که روی سطح زبان تاثیر می‌گذارد، در زبان جغرافیایی بعضی از دانه های سفید و صورتی روی زبان وجود ندارد و تکه های یکدست و قرمز روی زبان دیده می‌شود که گوشه های آن ها به سمت بالا رفته است و معمولاً مشکلی برای سلامتی فرد ایجاد نخواهد کرد.
از منظر طب سنتی
شیار و ترک زبان از منظر طب سنتی دو علت عمده دارد و نشان دهنده سوء مزاجی در سر یا معده می‌باشد:
- خشکی مفرط در دِماغ (مغز): جهت تشخیص قطعی خشکی مغز، سایر نشانه‌ها و دیگر آثار خشکی مغز نیز بررسی می‌گردد.
- تجمع اخلاط سوخته در معده یا غلبه اخلاط بیماری زا در معده و صعود بخارات حاصل از آن‌ها: به علت این که منشاء این بخارات، اخلاط مختلف در معده است، برای تشخیص اخلاط باید باید مزه و رنگ زبان و سایر علائم وجود خلط در معده بررسی شود.
برای رفع ترک و شیار روی زبان چه باید کرد؟
در طب سنتی ایران، درمان بر اساس شناخت علل و زمینه بیماری و رفع آن علل صورت می‌گیرد که منشاء این ترک‌ها و شیارها خشکی مغز و اخلاط سوخته معده عنوان گردید.
1) خشکی مغز (دماغ)
مزاج خشک مغز از طریق اعصاب بر روی زبان تاثیر می‌گذارد و به سبب جمع شدن اجزاء آن، شکافته شدن زبان پدید می‌آید و از آنجا که زبان عضوی است نرم و اسفنجی شکافته شدن به صورت عمیق اتفاق می‌افتد و عموماً مشکل از نقصان و کم شدن رطوبت حاصل شده است که زبان شکافته می‌شود و در زبان ترک و پارگی ایجاد می‌شود به حدی که فرد از غذا خوردن باز می‌ماند و با خوردن چیزهای ترش و شور، درد و ناراحتی فراوانی ایجاد می گردد.
علائم بارز
- احساس سبکی سر
- خشکی چشم و بینی
- احساس گرمی در سر
علل اصلی
- بیداری مفرط
- غم شدید
- گرسنگی مفرط
- جماع بیش از حد
- اسهال شدید
- فصد
- آبریزش بینی شدید
درمان
- توجه به علت اصلی (پرهیز یا درمان)
- رطوبت رسانی به سر و زبان با اسفرزه، لعاب به دانه، ماء الشعیر طبی، روغن بنفشه، مصرف متعادل غذاهای حاوی گندم، غذاهای حاوی پاچه، استفاده از کف خیار
زبد الخیار (کف خیار)
دو تکه خیار را به هم مالیده تا ایجاد کف و لزوجت کند، این لزوجت روی ترک زبان کشیده شود.
2) اخلاط سوخته معده
بخارات متصاعد شده باعث شکافته شدن زبان می‌شوند و با توجه به اینکه منشاء این بخارات وجود اخلاط مختلف در معده می‌باشد باید جهت تشخیص هر کدام از اخلاط مورد نظر به مزه دهان و سایر علایم وجود خلط در معده توجه نمود. در این منظر ترک و شیار روی زبان به عنوان یکی از نشانه‌های تشخیص غلبه اخلاط بیماری زا در معده نیز مطرح می گردد.
علائم
- آروغ دودناک (آروغ همراه با احساس وجود گاز یا دود گرم در گلو)
- بدمزه بودن دهان
- مزه خلط سوخته در استفراغ
درمان
- پاکسازی معده
- کمک گرفتن از روش‌هایی که ذکر شد.
- نگاه داشتن سپستان در دهان و مکیدن آن مانند آبنبات.
حرف پایانی
تجزیه و تحلیل شرایط زبان از جمله ترک و شیار روی زبان، رنگ بار زبان و … در ترکیب با مشاهدات بالینی دیگری مانند رنگ چهره، وضعیت نبض، وضعیت پوست بدن، وضعیت گوارش و … به عنوان ابزار تشخیصی نسبتاً خوبی به کار گرفته می‌شود. این کار می‌تواند به تشخیص نشانه‌های هشداردهنده درباره مشکلات سلامت بالقوه که تاکنون پدیدار نشده اند، کمک کند. اما به خاطر داشته باشید پیش از انجام هر کاری ابتدا به پزشک مراجعه کنید و مشورت های لازم را از وی دریافت کنید و یا از پرستار سالمند در منزل استفاده کنید.
منبع
- تیم تولید محتوایی طبایع
- با سپاس از دکتر زهرا سرباز حسینی
وادی
دون قرمز برروی زبان به چه دلیلی میتونه باشه
هومن کیانی مهر
خیلی استفاده کردیم.وافعامتشکرم که علمتون را برای کمک به مردم می‌گذارید واقعا خیلی بزرگید