در این مطلب قصد داریم طرز تهیه 8 خوراکی خوشمزه و سالم از لحاظ طب سنتی همراه با برخی از خواص آنها را بیان کنیم. این خوراکی ها را می توان به راحتی در منزل درست کرد و جایگزین مشابه های صنعتی کرد.
1. فالوده هندوانه سکنجبین
مواد لازم: (برای ۳ نفر)
۱. هندوانه: ۳ کاسه، هسته گرفته
۲. سکنجبین: به میزان لازم
دستور تهیه:
هندوانه هسته گرفته خنک را رنده کنید یا در دستگاه مخلوط کن، بزنید.
سپس به ازای هرکاسه، ۲-۳ قاشق غذاخوری شربت سکنجبین بیفزایید و نوش‌جان بفرمایید.
پیمانه سکنجبین به میزان شیرینی هندوانه و ذائقه شما بستگی دارد.
ملاحظات مصرف هندوانه در طب سنتی
- هندوانه را باید بین دو وعده غذایی خورد که معده نه چندان پر باشد و نه خیلی خالی.
- زیاد‌ه‌روی در خوردن هندوانه، سبب سردی بدن یا معده، ضعف گوارش، ضعف نیروی جنسی، درد مفاصل و… می‌شود.
- مصلح هندوانه در سردمزاجان، گلقند و عسل، و در گرم مزاجان سکنجبین است
خواص و مزاج هندوانه در طب سنتی این گونه بیان می‌شود:
- مزاج هندوانه سرد و تر است.
- مدرّ ادرار است و در درمان سنگ کلیه مفید است.
- هندوانه موجب تسکین تیزی صفرا و خون می‌شود.
- از تشنگی می‌کاهد.
- تولیدکننده‌ی خون رقیق و بلغم شیرین است و به همین دلیل رطوبت بدن را افزایش می‌دهد.
- مصرف هندوانه با سکنجبین برای رفع یرقان و صفرای سوخته، مفید است.
- مصرف هندوانه با شیر خشت برای تب و دفع خلط مفید است.
- مربای پوست هندوانه با عسل و شکر جهت وسواس، درد سینه، ضعف معده و تقویت هاضمه مفید است.
2. بستنی موزی عسلی خانگی
مواد لازم: (برای ۱ نفر)
۱. موز رسیده: ۱ عدد
۲. عسل: ۱ قاشق غذا خوری، سرخالی
دستور تهیه:
موز رسیده را به همراه عسل، با گوشت‌کوب برقی یا غذاساز مخلوط کنید و یک ساعت درون فریزر بگذارید تا یخ بزند. سپس پوره را دوباره با گوشت‌کوب برقی بزنید تا ماده یکدستی شبیه خامه درست شود. اکنون دوباره در فریزر قرار دهید و پس از حدود ۱ساعت خارج کنید.بستنی موزی شما آماده است. میزان عسل را می‌توانید کم، زیاد یا حتی حذف‌کنید.
می‌توانید قطعات میوه یا مغزها را به بستنی بیافزایید یا از پودر کاکائو برای دو رنگ کردن آن بهره ببرید. در روزهای گرم تابستان، می‌توانید این دسر مقوی را به‌عنوان یک ناهار سبک میل‌کنید. این دسر به علت وجود موز و عسل، یک میان‌وعده خوب، به‌ویژه برای گروه‌هایی خاص است، از جمله:
- کودکان
- سالمندان
- بانوان باردار
- مادران شیرده
- افراد کم‌توان در نیروی جنسی
بک دستور حرفه ای تر هم برای بستنی موزی خانگی هست:
مواد لازم:
- گلاب : دو قاشق غذاخوری
- عسل : یک قاشق غذاخوری
- پودر پسته : یک قاشق غذاخوری
- وانیل : یک دوم قاشق چای خوری
- پودر ثعلب : یک قاشق چای خوری
- موز : چهار عدد
برای تهیه بستنی موز ، موزها را پوست بکنید. سپس به همراه پودر ثلعب، وانیل، عسل، گلاب در مخلوط کن کاملا مخلوط کنید تا بصورت یکنواخت درآیند. مخلوط به دست آمده را در ظرف مناسبی ریخته و پودر پسته را هم با آن مخلوط نمایید سپس آن را در فریزر قرار دهید و هر ۲۰ دقیقه یکبار آن را خارج نموده به هم زده و دوباره داخل فریزر قرار دهید. این عمل را ۳ الی ۴ بار تکرار کنید تا بستنی قوام پیدا کند.
طبع موز در طب سنتی
طبع موز در طب سنتی گرم و تر است.
خواص موز و طبع آن در طب سنتی
در خصوص خواص موز در طب سنتی این گونه آمده است که:
- موز به شرط آنکه کاملاً رسیده، نرم و شیرین باشد خواص زیادی دارد.
- موزهای وارداتی که کال وارد شده و با مواد شیمیایی ظاهر مناسبی پیدا می‌کنند بسیار مضرند.
- موزهای کال و سبز رنگ نیز دیرهضم بوده، معده را ضعیف کرده و خون را غلیظ می‌کنند.
- موز سالم و طبیعی غذاییت زیادی دارد و چاق کننده است.
- موز سبب تقویت قوای جسمی و جنسی می‌شود.
- جایگزین خوبی برای وعده غذایی محسوب می‌شود (در وعده صبحانه حتماً باید با عسل مصرف شود)، مخصوصاً کسانی که به وعده غذای کامل معمول دسترسی ندارند یا از برنامه‌های لاغری و گیاهخواری پیروی می‌کنند.
- موز، مفرح و نشاط آور است.
- برطرف کننده ضعف کلیه بوده و برای تقویت کلیه‌ها مناسب است. در واقع از مهم‌ترین خواص موز برای کلیه این است که سبب کارایی بهتر کلیه‌ها می‌شود.
- موز برای افراد با مزاج سرد و خشک که از خوردنی‌های گرم و تر بسیار نفع می‌برند، مناسب است.
- موز تولید مایعات جنسی را زیاد کرده و محرک میل جنسی است.
- موز یکی از بهترین میوه‌های فصل پاییز است و افراد با مزاج‌های سرد از این میوه که مزاج گرم دارد و موجب تولید حرارت در بدن می‌شود، نفع می‌برند.
- برای افراد گرم و خشک و ساکنین مناطق گرم و خشک مفید است (به شرط قوت هاضمه)
3. پنکیک سیب
مواد لازم:
۱. آرد: ۴ قاشق غذاخوری
۲. روغن: ۱ قاشق غذاخوری
۳. تخم‌مرغ: ۲ عدد
۴. شکر: ۲ قاشق غذاخوری
۵. دارچین: نصف قاشق چایخوری
۶. سیب رنده‌شده: ۱ قاشق غذاخوری
۷. آب: ۷ قاشق غذاخوری
دستور پخت:
تخم مرغ را با شکر هم بزنید تا خوب با هم مخلوط شوند و سپس روغن را بیافزایید. آرد و دارچین را که پیش‌تر سه بار با هم الک کرده‌اید، کم‌کم به این ترکیب بیافزایید و از یک طرف هم بزنید تا خوب مخلوط و یکدست شود و در پایان سیب رنده شده را بیافزایید و بعد از این‌مرحله با توجه به میزان آبدار بودن سیب، آب را در پایان مخلوط کنید.
اکنون مخلوط شما آماده پختن است. یک ظرف نچسب را روی گاز داغ کنید و یک ملاقه از این ترکیب را بدون روغن درون ظرف داغ بریزید و پس از اینکه حباب‌هایی در آن ظاهرشد، زود با کفگیر برگردانید تا روی دیگر پنکیک بپزد و سپس پنکیک را از ظرف داغ خارج کنید. می‌توانید پنکیک را با عسل، مربا، ارده_شیره یا هرترکیب دیگری به عنوان صبحانه یا عصرانه میل کنید.
این ترکیب یکی از سالم‌ترین دستورهای تهیه پنکیک است که با طبیعی‌ترین مواد، بدون بکینگ پودر و وانیل تهیه‌شده و برای دوست داران پنکیک که به دنبال ترکیب‌های ساده و سالم هستند، قابل توصیه است.
- پنکیک با ترکیب گفته شده، طبیعت معتدل مایل به گرم دارد و یک خوراک مناسب پاییزی برای همه افراد، به ویژه صاحبان مزاج سرد و خشک است.
- این پنکیک سیب با توجه به حضور تخم‌مرغ، می‌تواند گزینه خوبی برای رژیم‌های کاهش وزن یا تثبیت وزن باشد چون به مدت بیشتری فرد را سیر نگه می‌دارد.
- پنکیک را علاوه بر موارد گفته شده، می‌توانید با پوره، کمپوت یا مربای سیب، مربا یا حتی رب یا دانه‌های انار میل‌کنید تا آثار طبی آن تقویت شود.
خواص و مزاج سیب شیرین
در طب سنتی، در خصوص خواص و مزاج سیب شیرین این گونه آمده است که :
- مزاج سیب شیرین گرم و تر است.
- خوردن و بوئیدن سیب نشاط آور بوده و سبب تقویت اعضای اصلی و حیاتی بدن شامل کبد و قلب و مغز می‌شود.
- وسواس ناشی از سودا را درمان می‌کند.
- هم دهان و دندان و هم معده و سیستم گوارش را از وجود ذرات باقیمانده غذا پاک می‌کند،
- سیب خوشبو کننده معده و دهان نیز هست.
- خوردن سیب پیش از غذا موجب پاکسازی معده و برانگیختن اشتها می‌شود.
- چون توان جویدن و هضم کردن در مواقع بیماری کم می‌شود، برای راحتی بیمار و نیل سریع‌تر به اثرات درمانی، معمولاً به جای خود میوه، آب یا کمپوت (پخته) سیب توصیه می‌گردد.
- مصرف سحرگاهی سیب و آب سیب، موجب می‌شود که فرد در طول روزه‌داری از عطش، التهاب معده، کاهش تمرکز و بی‌حوصلگی دور باشد.
- سیب میخوش خلط صالح تولید می‌کند، برطرف کننده تشنگی و حالت تهوع و اسهال صفراوی می‌باشد و در سایر موارد مانند سیب ترش است.
4. نان برنجی
مواد لازم:
۱. آرد برنج: ۲۵۰ گرم، الک شده
۲. پودر قند: ۹۰ گرم، الک شده
۳. زرده تخم مرغ: ۱ عدد
۴. سفیده تخم مرغ: ۰/۵ عدد
۵. کره یا روغن حیوانی: ۱۰۰ گرم
۶. پودر هل: ۰/۵ قاشق چایخوری
۷. گلاب: ۳-۶ قاشق‌غذاخوری
۸. تخم خرفه و زعفران: به میزان دلخواه
دستور پخت:
پودر قند را به همراه کره یا روغن حیوانی، حدود ۳ دقیقه هم بزنید تا سبک شود و با زرده تخم‌مرغ، هل و گلاب مخلوط کنید. سفیده تخم‌مرغ را در ظرفی جدا ۳-۵ دقیقه از یک طرف تند هم بزنید تا پف کند و از ظرف جدا نشود و با مخلوط بالا ترکیب کنید. سپس کم‌کم آرد برنج را بریزید تا مخلوط شوند و در پایان مواد را با دست ورز دهید. در صورت تمایل، مواد را نصف کنید و به نیمی از آن، زعفران دم‌کرده بیفزایید.
اجازه دهید خمیر ۲ ساعت در دمای محیط استراحت کند و سپس آن را به شکل گلوله‌های کوچک، در دستتان گرد کنید. آنها را با مُهر نان برنجی یا حتی دست، صاف‌کنید و کمی تخم خرفه روی آن بپاشید و روی کاغذ روغنی قراردهید.
برای پخت نان برنجی به دو روش می‌توانید عمل‌کنید:
۱. نان برنجی‌ها را در فر که از ۲۰ دقیقه پیش، با حرارت ۱۸۰-۲۰۰ درجه سانتیگراد گرم کرده‌اید، قرار دهید و حدود ۲۰ دقیقه بسته به نوع فر، زمان‌دهید تا پخته‌شوند.
۲. کف یک قابلمه که در آن کامل بسته می‌شود، کاسه‌ای بگذارید تا وقتی سینی نان برنجی را درونش قرار می‌دهید، از کف ظرف فاصله داشته باشد. قابلمه را ۲۰ دقیقه روی شعله متوسط گاز بگذارید تا فضایش مانند فر گرم شود. بعد سینی نان برنجی‌ها را روی کاسه بگذارید تا طی ۲۰ دقیقه با حرارت متوسط، پخته‌شوند.
برای اطمینان از حرارت، دقت کنید که پس از حدود ۱۰دقیقه، زیر نان برنجی‌ها کمی تغییر رنگ می‌دهد. پس از سرد شدن، نان برنجی‌ها آماده است تا نوش جان کنید. برای بهترشدن کیفیت خمیر، می‌توانید آن را ۳بار از چرخ گوشت رد کنید. برای استفاده از انواع کره یا روغن حیوانی، دوغ کره را حتماً جداکنید.
نان برنجی، شیرینی محلی و سوغات کرمانشاه و چند شهر دیگر ایران است که شهرت خاصی در میان ایرانیان دارد و می‌تواند ساده یا زعفرانی باشد.
در پرخونی، بیماری‌های دموی، آکنه التهابی، اگزما، پسوریازیس و آفت دهان، خوردن شیرینی‌ها زیان‌آور است. کم زیان ترین شیرینی در این شرایط، نان برنجی با دانه‌های خرفه است. نان برنجی، برای پاکسازی معده و دستگاه گوارش و رفع دردهای شکمی ناشی از مشکلات گوارشی، بسیارسودمند است.
خرفه طبیعت کمی سرد دارد و منبع غنی امگا ۳ و منبع خوبی از ویتامین‌های آ و ث، منیزیم، مس و پتاسیم است. در مطالعات مختلف، آثار تقویت سیستم ایمنی، آثار ضد سرطان به ویژه سرطان ریه و خواص آنتی اکسیدانی خرفه ثابت شده است.
خرفه خام، به‌خاطر داشتن اگزالات، در مبتلایان سنگ‌های ادراری، احتیاط مصرف دارد.
5. فالوده سیب
دستور تهیه:
ابتدا یک عدد سیب رسیدۀ شیرین را بدون پوست رنده کنید و سپس:
اگر می‌خواهید خوراکی با مزاج گرم و تر داشته باشید (خونسازی و آرام‌بخشی)، یک قاشق غذا خوری گلاب یا عرق بهار نارنج، اندکی زعفران و درصورت تمایل کمی عسل بیفزایید.
اگر می‌خواهید مزاج فالوده‌تان، اندکی خنک‌تر شود (رفع عطش و خشکی)، کمی تخم خرفه بیفزایید.
بهتر است این فالوده، حدود دو ساعت پس‌از غذا میل‌شود.
خواص فالوده سیب:
- خون‌ساز و انرژی‌زا
- افزاینده شیر و منی
- کاهنده تشنگی در ماه رمضان (پس‌از افطار) و عطش در صاحبان معده یا کبد گرم
- مقوی قلب، مفرح و آرام‌بخش
- مقوی معده و رافع ریفلاکس
- مقوی کبد و تولیدکننده خون خوب
- مناسب برای کودکان در سنین رشد
- مفید برای جایگزینی وعده‌های غذایی در رژیم‌های کاهش وزن
- ضد اضطراب و افسردگی
- گرم و تر کردن بدن با تولید خلط خون. به‌ویژه در افراد دچار کم‌خونی ساده، خشکی و سردی مزاج، لاغری و ضعف عمومی و کمبود تودۀ عضلانی
6. شربت نشاط
مواد لازم:
۱. شکر: ۴ پیمانه
۲. آب: ۲ پیمانه
۳. تخم ریحان: ۲ قاشق غذا خوری، خشک
۴. گلاب: ۳ قاشق غذا خوری
۵. زعفران: یک چهارم قاشق چایخوری
دستور تهیه:
زعفران را با یک تکه یخ، ۲۰ دقیقه روی کتری آب‌جوش دم‌کنید تا بهتر رنگ بدهد.
تخم ریحان (یا تخم شربتی) را در کاسه بزرگی با آب گرم خیس کنید و اجازه دهید خوب لعاب بیندازد.
شکر و آب را درون قابلمه بریزید، روی حرارت متوسط قرار دهید و ۲۰-۳۰ دقیقه بجوشانید تا شربت به قوام دلخواه برسد و از روی حرارت بردارید. اکنون زعفران، گلاب و تخم ریحان را بیافزایید و هم بزنید و بگذارید شربت خنک شود.
پس از سرد شدن، می‌توانید شربت را با ۳-۴ برابر آب، رقیق‌کرده، نوش‌جان کنید.
تخم ریحان و زعفران، هردو مقوی قلب و مغز هستند.
این شربت، مقوی دهانه و بافت معده نیز است و در درازمدت موجب بهبود گوارش و کاهش ریفلاکس یا ترش کردن می‌شود.
بررسی خواص و مزاج تخم ریحان در طب سنتی
- مزاج آن معتدل است.
- شربت لعابدار آن برای بهبود سرفه‌های خشک و نرمی گلو و حنجره توصیه می‌شود.
- شربت تخم ریحان همچنین برای خنکی، لینت مزاج و بهبود وضعیت گوارش مناسب است.
- برای رفع التهاب مجاری ادرار، مصرف تخم ریحان توصیه می‌شود.
- تخم ریحان مقوی قلب و مغز (دل و دِماغ) است.
- مقوی دهانه و بافت معده است و در دراز مدت موجب بهبود گوارش و کاهش برگشت غذا به مری یا ترش‌کردن می‌شود.
- معتدل‌کننده مزاج و پادزهر برخی سموم بوده و در گذشته برای درمان سوزاک، اسهال خونی و اسهال مزمن به کار می‌رفته است.
7. بستنی خشک
مواد لازم:
۱. شیر محلی: ٣ لیوان
۲.آب: ٣ لیوان
۳. نشاسته: ١٢٠ گرم
۴. آرد برنج: ١٠٠ گرم
۵. عسل: ٣۵٠ گرم
۶. گلاب: نصف لیوان
۷. خلال پسته: به مقدار دلخواه
۸. زعفران: به مقدار دلخواه
دستور پخت:
نشاسته را در ٣ لیوان آب و آرد برنج را در ٣ لیوان شیر حل‌کرده و سپس آنها را با هم مخلوط کنید و روی حرارت ملایم قرار دهید و مرتب هم بزنید تا مانند فرنی غلیظ شود. اگر خوب هم‌نزنید، نشاسته و آرد برنج گلوله می‌شوند.
وقتی مایه جوش آمد و کمی غلیظ شد، عسل و گلاب را بیفزایید و هم بزنید تا مایه در حدی غلیظ شود که خط قاشق روی آن بماند.
مقداری از مایه را برداشته و با زعفران مخلوط کنید.
سپس بستنی خشک را در ظرفی بریزید و به مدت ١٠ ساعت در یخچال قراردهید. می‌توانید پس از سرد شدن، آن را برش دهید و با خلال پسته تزئین کنید.
بستنی خشک، به علت حضور نشاسته، آرد برنج، عسل و خلال پسته، خون‌ساز و شیرافزا و انرژی زاست. ولی کودکان و افراد کم تحرک باید در مصرف آن احتیاط کنند.
گلاب، پسته و زعفران باعث می‌شوند این خوراکی مقوی کبد و قلب و مغز، انرژی زا و نشاط آور، و ضد افسردگی و ترس باشد.
در مصرف هر خوردنی، حد میانه را نگاه‌دارید
8. کالباس خانگی
مواد لازم:
۱. سینه مرغ بدون استخوان: ۱ عدد متوسط
۲. سیر: ۳ حبه
۳. زرده تخم‌مرغ: ۱ عدد
۴. آرد ذرت: ۱ قاشق غذا خوری
۵. فلفل سیاه: ۱ قاشق مرباخوری سرخالی
۶. نمک بدون ید: ۱ قاشق چایخوری پر
۷. زنجبیل: یک پنجم قاشق مرباخوری
۸. پودر هل ساییده شده: نصف قاشق چایخوری
۹. روغن مایع: ۱ قاشق غذا خوری
۱۰. هویج پخته و مکعبی ریز شده: ۱ عدد
۱۱. قارچ پخته و مکعبی ریز شده: ۲ عدد
کالباس خانگی
دستور پخت:
ابتدا سینه مرغ را همراه با سیر ۲ بار چرخ می‌کنیم. آرد ذرت را الک کرده، فلفل سیاه، زنجبیل، هل و نمک را به آن می‌افزاییم. سپس مرغ را با مخلوط مواد خشک، کمی ورز می‌دهیم. زرده تخم_مرغ و روغن مایع را می‌افزاییم و به اندازه‌ای ورز می‌دهیم که خمیری یکدست داشته باشیم. قارچ و هویج را افزوده و به اندازه‌ای که به طور مساوی در خمیر پراکنده شود، مخلوط می‌کنیم. یک کیسه فریزر را شکافته، مواد را به‌صورت استوانه‌ای با قطر نهایتاً ۱۰ سانت روی آن گذاشته و شکلات پیچ می‌کنیم. سپس به مدت ۸۰ دقیقه بخارپز می‌کنیم. پس‌از اتمام پخت، کیسه را درمی‌آوریم و پس از کمی خنک‌شدن توی یخچال قرار می‌دهیم تا کاملا سرد شود. برای مزه بهتر کالباس، می‌توانید از کمی مرزه یا ترخون هم بهره بگیرید.
یکی از مشکلات تغذیه‌ای ما به ویژه جوانان، علاقه زیادشان به مزه خاص فست فودهایی چون سوسیس و کالباس است. کالباس خانگی معرفی شده در بالا، بو و مزه‌ای کاملا شبیه کالباس معروف دارد و اجزای آن طوری گزیده شده که ترکیبی معتدل، خوشمزه و مفید به دست می‌دهد.
