خواص و طبع خاکشیر در طب سنتی

همه ما کم و بیش درباره خواص ضدیبوست و ضدعطش خاکشی (که عموم مردم آن را به نام خاکشیر می‌شناسند) مطالبی را شنیده‌ایم و با نسخه‌های خانگی و کاربردی آن تا حدودی آشنا هستیم اما تعداد کمی از ما از دیگر خاصیت‌های این دانه‌های ریز و سرخ‌رنگ باخبریم. دانه‌هایی که نه‌تنها برای درمان برخی بیماری‌ها کاربرد دارند بلکه می‌توانند کیفیت زندگی ما را از این رو به آن رو کنند. پس برای آشنایی با دیگر خواص معجزه گر خاکشیر در این پست با ما همراه باشید.

خواص و طبع خاکشیر در طب سنتی

مزاج و طبع خاکشیر در طب سنتی گرم و تر است. از خواص آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. تقویت و پاکسازی معده

 مهم‌ترین خواص خاکشیر در طب سنتی بیشتر متوجه تقویت معده، جهاز هاضمه (دستگاه گوارش) و پاکسازی معده و روده است.

باتوجه به طبعی که دارد باعث گرمی معده شده و هم آن را تقویت می‌کند؛ همچنین اگر بیماری های سرد، خصوصاً بیماری سرد و خشک ( تجمع زیاد سودا ) باعث ضعف معده گردد، خاکشیر با رفع این سردی و خشکی، باعث می‌شود مزاج معده به حالت تعادل برگردد.

• اکثر بیماری ها و مشکلات روده نیز ناشی از سردی و یا خلط  سرد است که باعث کم کاری روده و تشنج عصبی (بحث سندرم روده تحریک پذیر) روده می‌شود.
• خاکشیر با رطوبت بخشی که دارد، باعث تقویت روده شده و به واسطه سیالیتی که دارد باعث دفع مواد زاید موجود در دستگاه گوارش می‌گردد.

پس خاکشیر در درجه اول معده را تقویت می‌کند و به واسطه پاکسازی که انجام می‌دهد:

1. مواد زائد را دفع و بدن را آماده دریافت غذا می‌سازد و در نتیجه هضم خوب غذا اتفاق می‌افتد.
2. اشتها را به حالت طبیعی برمی‌گرداند؛ چرا که یکی از موانع اشتها وجود مواد زاید در داخل دستگاه گوارش است که امکان صدور فرمان هضم را از سوی معده مختل و قوه جذب و هضم غذا را با مشکل مواجه می‌کند.
3. خاکشیر با پاکسازی دستگاه گوارش، باعث تحریک اشتها هم در کودکان و هم در افراد بزرگسال می‌شود.

نکته: استفاده از خاکشی با هدف تقویت و پاکسازی معده و همچنین تقویت اشتها، در زنان باردار جایز نیست. چون به واسطه خاصیت ملینی (لینت طبع) که دارد ممکن سبب تحریک دیواره رحم شده و امکان سقط را بالا ببرد.

2. تقویت قوای جنسی خاکشیر

• خاکشیر با رطوبتی که به بدن می‌بخشد می‌تواند مقوی قوای جنسی باشد که به اشکال مختلف می‌توان از این خاصیت خاکشیر بهره برد، به عنوان مثال ترکیب آن با شیر یا شکر خوب است.
• مصرف متعادل آن، می‌تواند قوای جنسی را به خصوص در افرادی که دارای مزاج سرد و خشک هستند، تحریک نماید.
• البته ناگفته نماند که خاکشی جزء داروهای قطعی و درمان 100 % میل جنسی نیست اما در تقویت آن بی تأثیر نبوده و مناسب است.

3. نرمی و لطافت پوست

• خاکشیر هم به ذات و هم به عرض برای رفع خشکی و برخی از بیماری های پوستی مناسب است؛ یعنی هم به واسطه خاصیت رطوبت بخشی خود و هم به واسطه پاکسازی روده و رفع خشکی آن (خاصیت لینت مزاج)، موجب لطافت و نرمی پوست می‌شود.
• از طرفی هم بالخاصیت برای نکویی رنگ رخسار،خوش رنگی و سرخی چهره مناسب است.

4. چاقی با شربت خاکشیر و شیر

اگر تصمیم دارید وزن خود را افزایش دهید و برای این کار دست به دامن انواع و اقسام مکمل‌های غذایی و دارویی شدید به توصیه ما عمل کنید:

• صبح ها ناشتا شربت خاکشیر و شیر میل کنید.

5. خاکشی و تحلیل ورم ها

• برای بهره گیری از این خاصیت، خاکشیر باید به صورت ضماد استفاده گردد.
•  از جمله کاربردهای و نسخه های درمانی خاکشی در این زمینه، می‌توان به کاهش و تحلیل ورم پستان، بیضه ها و حتی ورم تخمدان در خانم ها و ورمی که در نتیجه نقرس به وجود می آید اشاره کرد.
• البته روش تهیه ضماد و استعمال آن بهتر است زیر نظر و تحت مشاوره طبیب باشد.

6. پاکسازی رحم با خاکشیر

• دم کرده آن همراه با عسل یک شستشو دهنده خوب رحم است به خصوص در زمانی که رحم، دچار زخم و عفونت چرکی شده باشد.
• که این روش هم به صورت فرزجه (شیاف) و به شکل پنبه آغشته شده به محلول دم کرده و قرار دادن آن در داخل رحم، و هم به صورت محلول جهت شستشو رحم کاربرد دارد.

7. اگر دچار اخلاط سینه و ریه هستید…

• اگر دچار سرماخوردگی و اخلاط سینه و ریه هستید از ترکیب خاکشی با سایر موارد و در قالب شربت ها و داروهای سرماخوردگی بهره بگیرید،
• به عنوان مثال، هنگامی که عناب یا سپستان (سه پستان) را می‌جوشانند در انتها یک قاشق خاکشیر نیز به آن اضافه می‌کنند تا هم مشکلات گوارشی را راحتر برطرف نماید و هم به دفع اخلاط سینه و ریه کمک کند.
• البته این خاصیت جز خواص و نسخه های اصلی خاکشی نیست و به صورت منفرد کاربرد ندارد و حتما برای دفع اخلاط سینه و ریه باید در ترکیب با مواد و داروهای دیگر استفاده شود.

دیگر خواص

• باعث بهبود انواع سردردهایی با منشأ گوارشی، انواع خشکی‌ها و خارش‌های پوستی، مشکلات ناشی از چاقی یا لاغری غیرطبیعی و… می‌گردد.
• خاکشیر قنداغ (دم کشیده آن در آبجوش که با اندکی شکر سرخ شیرین شده باشد) از بهترین داروها برای رفع یبوست سوداوی یا عصبی روده است که امروزه اغلب مردم، کمابیش، به آن مبتلا هستند.
• خاکشیر قنداغ برای درمان یبوست سالمندان و نیز یبوست کودکان و نوزادان- به ویژه اگر همراه با بروز جوش های ریزپوستی باشد- مفید است.
• یکی از بهترین داروهای خوراکی برای رفع بواسیر و واریس است.
•  سبب تقویت معده و درمان ضعف معده ناشی از تجمّع زیاد سودا می‌گردد.
• شربت خاکشیر یکی از بهترین شربت‌ها برای رفع هیضه، عطش و گرمازدگی در تابستان است.

نکته مهم: شربت خاکشیر برای رفع یبوست باید با آب گرم تهیه شود در حالی که برای رفع عطش و گرمازدگی شربت خنک آن توصیه می‌شود.

• در درمان بسیاری از انواع ترشّحات رحمی موثر است.
• برای افراد با مزاج سرد و خشک مفید است.
• ضعف قوای جنسی را در صورتی که ناشی از وجود سودای زیاد در بدن باشد درمان می‌کند.
• خاکشیر از دو طریق رفع یبوست و لینت مزاج و هم از طریق ایجاد رطوبت مناسب برای بدن موجب لطافت و نرمی پوست می‌شود.
• ضماد آن بر روی پوست، انواع جوش ها و ورم های سفت پوستی و زیرپوستی را نرم می‌کند.
• رنگ چهره را باز می‌کند.
• در رفع گرفتگی صدا موثّر است.
• در درمان خون ریزی سینه نیز نافع است.
• استفاده از دود خاکشیر (مثل اسفند) می‌تواند خارش های پوستی را تخفیف دهد.

بهترین زمان مصرف خاکشیر

بهترین زمان مصرف خاکشیر چه به صورت منفرد و چه در ترکیب با داروهای دیگر صبح ناشتا است؛ بهترین اثر برای تقویت کبد و معده و پاکسازی از سموم را هنگام صبح ناشتا از خود بروز می‌دهد. میزان مصرف و کیفیت آن متغیر است. خاکشیر یک منضج (پزنده) بسیار قوی و مناسب صبحگاهی است.

عوارض ناشی از زیاده‌روی در مصرف خاکشیر

• در برخی افراد ایجاد سردرد می‌کند.
• در دازمدت باعث ضعف روده‌ها و کاهش قدرت طبیعی روده بزرگ  می‌گردد (گشادی و نارسایی روده بزرگ)

مصرف خاکشیر در چه افرادی توصیه نمی‌شود؟

• مصرف خاکشیر در خانم های باردار توصیه نمی‌شود و در صورت لزوم باید زیر نظر طبیب باشد.
• مصرف خاکشیر در افرادی که ممکن است با خوردن خاکشیر دچار سردرد شوند، توصیه نمی‌گردد.

مصلح خاکشیر

مصلح خاکشی یا خاکشیر برای بهبود خواص و مزاج آن، مصرف آن همراه با کتیرا است.