سمنو، نخستین «سین» از هفت سین سفره نوروزی و نماد خیر و برکت است که به فراموشی سپرده شده و کمتر خورده می‌شود، بنابراین ما در این پست قصد داریم شما را با خواص خوراکی این حلوای مغزی فراموش شده بیشتر آشنا نماییم.
سمنو از نگاه طب سنتی ایرانی
مزاج سمنو گرم و تر و به اعتدال نزدیک است؛ در متون طب ایرانی از سمنو پخته شده با شیره جوانه گندم به عنوان یکی از بهترین و سبک‌ترین غذاهای ایرانی (غذایی سهل الهضم با کمترین دفعیات) برای فصل بهار نام برده شده است که انرژی پایه و مواد موردنیاز بدن را تأمین می‌کند و برای همه مزاج‌ها؛ خصوصاً خشک مزاج‌ها، توصیه می‌شود.
اندر خواص سمنو
1) تعدیل بلغم سر و سینه
سمنو موجب تعدیل بلغم سر و سینه و جلوگیری از صعود بخارهای معده به مغز می‌شود. پس افراد زیر از مصف آن نفع بسیار می‌برند:
- افرادی که پس از غذا دچار سردرد و سرگیجه می‌شوند.
- کسانی که نزله (خلط) دارند.
سمنو دردهای مفصلی با سوء مزاج بلغمی را التیام می‌بخشد و سردی و تری را در بدن، متناسب با مزاج، به اعتدال می‌رساند.
2) افزایش قدرت باروری
این نوع حلوا ایرانی، قدرت باروری و فرزندآوری را افزایش می‌دهد و در بانوانی که قصد بارداری دارند به دلیل داشتن اسید فولیک انتخاب خوبی است:
- جهت بهره مندی از این خاصیت، باید به صورت ناشتا مصرف شود.
3) ارزش غذایی بالا
به دلیل داشتن ویتامین‌های A,E,K و گروه B و همچنین درصدی کلسیم و پتاسیم، غذایی کامل محسوب می‌شود و به دلیل ارزش غذایی بالا نسبت به برنج و حبوبات، مصرف متعادل آن به افراد سالمند /کودکان و نوجوانان سن رشد / و بیماران در دوره نقاهت توصیه می‌شود.
4) مفید برای فعالیت و کارکرد مغز
سمنو به خاطر میزان فسفر قابل توجهی که دارد، برای رشد مغزی کودکان، دانش آموزان و افرادی که فعالیت فکری زیادی دارند و همچنین مادر باردار و شیرده بسیار سودمند است.
به عبارتی این شیرینی معتدل، جان‌بخش صبح دوستانی است که کار فکری زیادی انجام می‌دهند.
5) تأثیر خوب در کم خونی ناشی از سوء تغذیه
اسید فولیک و ویتامین‌های گروه ب و آنتی اکسیدان های موجود در سمنو، موجب می‌شوند این حلوای ایرانی، ثاثیر خوبی در موارد زیر داشته باشد:
- کمک به کم خونی ناشی از کم اشتهایی و سوء تغذیه
- تنظیم هورمون‌ها
- رفع ریزش مو به خصوص در دوره شیردهی
- رفع خستگی و آرامش اعصاب
- نقشی بارز در رفع سرفه خشک و درد قفسه سینه
- سلامت پوست و مو
- سردردهای مشارکتی با معده
6) چاق کننده
- سمنو به درمان ضعف و لاغری همراه با سردی و خشکی مزاج کمک می‌کند.
- و در بهبود رشد قدی و وزنی کودکان موثر است.
از دیگر خواص آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تقویت سیستم ایمنی
- تقویت قلب و سیستم قلبی و عروقی
- تقویت پوست و جلوگیری از پیری پوست
- و پیشگیری از سرطان (غنی از آنتی اکسیدان)
موارد منع یا محدودیت مصرف
مصرف زیاد از حد این شیرینی، به افراد زیر توصیه نمی‌شود:
- افراد با مزاج گرم و تر
- افراد مبتلا به چاقی و اضافه وزن
- افراد مبتلا به دیابت (اگر دیابت کنترل شده است می‌تواند گهگاهی مصرف نماید).
- مبتلایان به چربی خون بالا و کنترل نشده
- در افرادی که به گندم و فرآورده‌های آن حساسیت دارند یا مبتلا به بیماری سلیاک هستند، منع مصرف دارد.
هشدار:
- سمنو در دو نوع تهیه می‌شود، یکی با استفاده از شیره جوانه گندم و یک نوع همراه با شیره جوانه گندم و آرد گندم.
- سمنویی که در تهیه آن علاوه بر شیره جوانه گندم از آرد گندم خصوصا آرد گندم بدون سبوس، هم استفاده شده باشد؛ تا خدودی سنگین و دیرهضم است و زیاده‌روی در خوردن آن بخصوص در صفراوی مزاجان، موجب بروز اختلالات گوارشی، انواع انسدادها و گاه تب می‌شود.
مصلح سمنو
مصلح عوارض سمنو، شربت سکنجبین و کاسنی است.
نکات پایانی
- برای تهیه سمنو، باید از گندمی استفاده شود که دانه آن متوسط رو به درشت، رنگ آن مایل به زرد و بدون آفت باشد.
- سمنو بدون شکر، شیرین می‌شود؛ چرا که در جوانه گندم، آنزیمی وجود دارد که محلول نشاسته را در حرارت بالای 80 درجه سانتی گراد، به نوعی قند تبدیل می‌کند.
- البته قند آن در مقایسه با ساکاروز، شیرینی کمتری دارد، اما این دلیلی نمی شود که افراد در مصرف آن زیاده روی کنند. این قند در بدن تولید انرژی کرده و مازاد آن موجب چاقی می‌شود.
- برخی فروشندگان به دلیل آن که شیرینی این حلوا، طبیعی است، مصرف آن را به مبتلایان به دیابت و افراد چاق توصیه می‌کنند، اما باید بدانید در سمنو علاوه بر عصاره جوانه گندم از آرد کامل گندم هم استفاده می کنند و از این رو در هر صد گرم آن ۳۰۰ کالری انرژی نهفته است، گرچه سمنو پروتئین زیاد و چربی کمی دارد، اما بیشتر حجم محصول را مواد کربوهیدراتی (قند) تشکیل می دهد. بنابراین افراد مبتلا به دیابت در صورتی که قندشان کنترل شده است می‌توانند گهگاهی در مقدار کم از آن استفاده کنند.
منبع
با سپاس از:
- دکتر سید مهدی میرغضنفری
- پیج خوب پیام تندرستی
- و دکتر مریم مصفا ( (دکترای تخصصی داروسازی سنتی)
