از علل تا درمان زکام و نزله گرم

حتماً تاکنون، اصطلاحاتی به نام نزله، نزله سرد، نزله گرم، زکام، ترشحات پشت حلق به گوشتان خورده است، اما نمی‌دانید معنی آن‌ها چیست و چه تفاوتی با هم دارند، حکمای طب سنتی ایران، اهمیت ویژه‌ای به درمان نزله،خلط پشت حلق و زکام می‌دادند؛ چرا که زکام و نزله را «مادر بیماری‌ها» (امّ الامراض) می‌دانستند. امروز در این پست، قصد داریم به طور مفصل، شما را با اصطلاح نزله گرم، پرهیزات و راهکارهای درمانی نزله و زکام گرم آشنا نماییم و پست بعدی را به نزله سرد اختصاص دهیم.

تفاوت بین نزله و زکام چیست؟

در سخن پزشکان ایران و سرزمین‌های اسلامی، خروج ترشحات فرودآمده از سر از طریق بینی، «زکام» نامیده می‌شود. همین ترشحات اگر از پشت حلق فرو بریزند به بیان حکیمان «نزله» نام می‌گیرند. به عبارت ساده‌تر؛ موادی از سمت مغز به سوی‌ بینی می‌ریزد که تحت عنوان زکام و موادی که از سمت مغز به حلق می‌ریزند به نزله مشهور هستند.

نزله و زکام براساس سبب شناسی حکما، به هشت گونه تقسیم می‌شوند. نکات زیادی در تطبیق‌دهی و تناظر اقسام «زکام و نزله» با بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی یا نازوفارنژیت، سینوزیت و رینیت آلرژیک وجود دارد که در این نوشتار نمی‌گنجد اما صرف‌نظر از جزئیات تخصصی، توجه به یک نکته بسیار ضروری است:

اصل بسیار مهم و تعیین‌کننده در درمان همه اقسام هشتگانه زکام و نزله، این است که نخست گرم یا سرد بودن ترشحات از هم افتراق داده شود و براساس این افتراق، رویکرد درمانی درست و سودمند انتخاب شود.

نزله و ترشحات پشت حلق، چه عوارضی را به دنبال دارد؟

درحالی که زکام به سلامت و خروج بیماری از بدن کمک می‌کند. این ترشحات خبر از افزایش تولید مواد مضر در ناحیه سر و دفع آن‌ها توسط سینوس‌ها می‌دهد. مواد دفعی در حالت نزله با قورت دادن مجدداَ به داخل بدن برمی‌گردند و بخشی از آن‌ها را دستگاه گوارش دفع می‌کند اما مقداری هم داخل بدن باقی می‌ماند و بازجذب می‌شود. مواد بازجذبی نیز براساس نوع و کیفیت‌شان می‌توانند آسیب‌زننده باشند و باعث بروز انواع و اقسام بیماری‌ها شوند.

از عوارض نزله و خلط پشت حلق از نظر حکیم ارزانی از حکمای بزرگ طب سنتی ایران می‌تواند امراض چشم، گوش، درد معده، گرسنگی مفرط، اسهال، زخم گوارشی، عفونت ریه، ورم روده یا قولنج یا کولیت التهابی باشد.

نزله که از حلق فرو می‌ریزد به هر اندامی که می‌رسد بیماری ایجاد می‌کند, برحسب مقدار و غلظت ماده می‌تواند شقیقه (میگرن)، سرگیجه، صرع و مالیخولیا،بیماری‌های مفاصل و… را ایجاد کند و باید رأس توجه درمانگر طب سنتی قرار گیرد.

چرا دچار نزله و ترشحات پشت حلق می‌شویم؟

از علل بروز ترشحات پشت حلق، ضعف هضم معده و ضعف قوای مغزی است، برخی بیماری‌های چشمی که به‌تدریج موجب نابینایی فرد می‌شوند مانند تخریب شبکیه، بیماری RP و… در شرح‌حال‌گیری از این بیماران ردپای نزله و سال‌ها خلط پشت حلق! دیده می‌شود که متأسفانه درمانی برای آن صورت نگرفته است.

اسباب به وجودآورنده بيماری

اسباب زكام و نزله به دو دسته خارجی و داخلی تقسيم می‌گردد:

اسباب خارجی:

1. گرمای شديد كه بر دماغ (مغز) عارض شود مانند تابش آفتاب، ماليدن داروهای گرم بر سر يا بوييدن بوهای گرم همچون مشک و زعفران كه دماغ (مغز) را گرم و مواد جمع شده در آن را رقيق نموده و به علت ايجاد خلاء، مواد زايد كل بدن را به سمت دماغ (مغز) می‌كشاند.
2. سرمای شديد است كه بر دماغ (مغز) عارض شود مانند سرمای ناشی از ورزش، حمام كردن و خونگيری زياد، اين سرمای زياد منافذ خروجی دماغ (مغز) را مسدود می‌كند؛ بخارات را متراكم و مجتمع می‌گرداند و موجب نزله می‌شود. همچنين غذايی كه وارد دماغ (مغز) می‌گردد به علت سرمای عارضی، هضم و به صورت زكام و نزله دفع می‌شود.

اسباب داخلی:

1. حرارت مزاج دماغ (مغز) يا حرارت كل بدن بدون دخالت حرارت و گرمای خارجي
2. برودت و سردی مزاج دماغ (مغز)
3. امتلای بدن و دماغ (مغز) از اخلاط چهارگانه صفرا، خون، بلغم و سودا

معیارهای بالینی افتراق گرمی از سردی در نزله و زکام

ماده نزله و زکام براساس چند ویژگی قابل تقسیم‌بندی و افتراق است:

1. قوام ترشحات (رقیق یا غلیظ بودن ترشحات)
2. رنگ ترشحات (بی‌رنگ، سفید، خاکستری، زرد، سبز، و طیف‌های بینابینی)
3. تأثیر حسی ترشحات بر مخاط حلق یا بینی (مانند سوزش و خارش و گزش در بینی و حلق)
4. همراهی با نشانه‌های گرمی یا سردی در سر و صورت و چشم
5. تغییرات صدا (خشونت صدا، گرفتگی صدا، تودماغی شدن صدا…)
6. علایم سیستمیک (مانند تب)
7. علائم ویژه دیگر در زبان، نبض و ادرار.

بیماران به‌شرط توجه و آگاهی از بدن خود، می‌توانند برخی از معیارهای بالا را تشخیص دهند و تا زمان مراجعه به طبیب، دست‌کم از درمان‌های گیاهی نادرست و زیان‌آور خودداری کنند.

نشانه نزله و ترشحات گرم چیست؟

نزله‌های گرم معمولاً در بیماری‌های حاد مثل سرماخوردگی‌های شدید بروز پیدا می‌کنند و بسیار پرعارضه هستند. این ویژگی‌ها نشانه گرمی ترشحات است:

1. رقیق و آبکی بودن ترشحات
2. بی‌رنگی یا زرد بودن ترشحات
3. بی‌مزه تا شور و تلخ بودن طعم ترشحات (متغیر است)
4. ایجاد خارش، سوزش و گزش در مخاط بینی، حلق و راه‌های هوایی
5. پیدایش سرخی چشم و چهره همراه با عطشه و احساس حرارت در آن‌ها

سایر نشانه‌های نزله گرم

• کدورت حواس
• چرت زدن
• شیرینی یا تلخی دهان
• گرانی و سنگینی سر
• گوش درد
• تشنگی
• سردرد
• نبض عظيم و سريع و متواتر
• ادرار زرد رنگ

در این حالت، باید داروهایی استفاده شوند که کیفیت و قوام ترشحات نزله و زکام گرم را اعتدال ببخشد یعنی هم از تندی و گرمی ترشحات بکاهند و هم آنها را قدری غلیظ‌تر کنند تا از تشدید عوارض و ورود و نفوذ این ترشحات به اعضای دیگر بدن جلوگیری شود.

به‌یاد داشته باشید که نفوذ ترشحاتِ رقیقِ سوزان به مجاری گوش، راه‌های تنفسی و بافت ریه، دستگاه گوارش، نیام‌های عضلات مجاور دستگاه تنفس و ستون فقرات، عامل بسیاری از ابتلائات بعدی شمرده می‌شود و از همین رو بوده است که حکما، زکام و نزله را «مادر بیماری‌ها» (امّ الامراض) می‌دانستند.

پرهیزات مهم در درمان زکام و نزله گرم چیست؟

مصرف گیاهان دارویی با طبیعت گرم در درمان نزله و زکام گرم، زیان‌آور شمرده می‌شود؛ برخی از گیاهان و غذاهای نامناسب در درمان زکام و نزله گرم عبارت‌اند از:

• آویشن شیرازی
• مرزنجوش
• سیاهدانه
• سیر و پیاز تند
• زنجبیل و دارچین
• غذاهای پرادویه و تند.

و همچنین پرهیز از استرس، خشم، فعالیت و گرمای زیاد نیز در روند درمان این مشکل، بسیار ضروری است.

خوراکی‌های مناسب برای کاهش علائم نزله گرم

برخی از خوراک‌های مناسب برای کاهش علایم نزله و زکام گرم و پیشگیری از عوارض بعدی آن از این قرارند:

• آش جو یا سوپ جو همراه با ماش و عدس و گشنیز و آلوبخارا (و البته بدون شیر و قارچ)
• خوراک آب‌پز شامل کدوی سبز، باقلا، لوبیاسبز، به، نخود سبز، گشنیز و آلوبخارا همراه با مقدار اندکی ادویه، عناب یا شربت آن
• میوه‌ها و سبزیجات بخار پز مانند سیب، به، کدو، اسفناج
• خیساینده یا دمنوش سردشده گل بنفشه یا گل پنیرک یا گل و ریشه خطمی یا عناب یا سپستان
• لعاب به‌دانه
• بوییدن و خوردن به اعتدال خیار سبز
• ماءالشعیر طبی (با ماءالشعیرهای موجود موجود در بازار کاملاً متفاوت است)
• عسل‌آب رقیق و گرم (یک لیوان) همراه با آبِ یک عدد لیموی تازه (به‌صورتی که نه بسیار ترش باشد و نه بسیار شیرین)
• زرده تخم‌مرغ عسلی
• حریره بادام

در حالت تب بالا همراه با علایم عفونت میکروبی ممکن است مصرف آنتی‌بیوتیک ضروری باشد؛ این امر به‌ویژه درباره خردسالان و سالخوردگان و کسانی که نقص سیستم ایمنی دارند بسیار جدی‌تر است.

تدابیر و توصیه‌های طب سنتی جهت بهبود و درمان نزله و زکام گرم

از جمله تدابیر و توصیه‌های طب سنتی جهت کاهش علائم زکام و نزله سرد، می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:

• یک پایه ثابت در درمان همه بیماری‌ها، رفع یبوست است، پس اگر دچار یبوست هستید، در جهت رفع آن اقدام نمایید.
• بهتر است غذای اصلی در سه روز نخست، تنها سوپ جو رقیق با کمی ماش و سبزیجات فراوان (و البته بدون شیر و قارچ) باشد و تلاش گردد معده سبک نگاه داشته شود تا طبیعت بدن، به‌جای آنکه درگیر گوارش غذا شود، به مبارزه با عامل بیماری و دفع آن مشغول گردد.
• در این زمان، خوردن غذاهای سنگین به‌ویژه گوشت، منع شده است.
•  از مصرف آب خالی، به‌ویژه آب سرد اجتناب گردد. با توجه به اینکه آش جو ذکرشده، بسیار رقیق و آبکی است، مایعات مورد نیاز بدن را به خوبی تأمین می‌نماید.
• حرکت دادن پایین تنه (تکان دادن پا در حالیکه فرد نشسته و پاها آویزان است) و مالیدن پاها از زیر زانو به پایین و با شدت، در کاهش علائم زکام و نزله گرم، خیلی کمک کننده است.
• برای جلوگیری از ریزش زیاد تزشحات به حلق، لوزه‌ها و مجاری تنفسی تحتانی در زکام و نزله گرم، غرغره کردن آب انار یا آب عدس پخته شده یا آب جوشانده  پوست و تخم خشخاش مفید است.
• بهتر است بیمار مبتلا به زکام و نزله گرم، ترجیحاً به صورت و بر بالشت کوتاه بخوابد تا ترشحات از بینی خارج شود، بالشت بلند و خوابیدن به پشت یا پهلو، خصوصاً در کودکان می‌تواند باعث درگیری گوش میانی، مجاری تنفسی تحتانی و ریه شود.
• بخور چوب گز و گل محمدی، برای نزله گرم مفيد است.
• اگر نزله گرم است: استحمام با آب ولرم، ماليدن روغن بنفشه به سر و دست و پا،مصرف روزانه گلنگبين مناسب است.
• ضمناً در نزله گرم جهت غليظ و چسبناک شدن ماده رقيق، توصيه به در دهان نگه داشتن كتيرا و به دانه می‌شود.
• اگر میزان ترشحات و رقّت آن زیاد بود، می‌توان سبوس گندم را در سرکه خیسانید و خشک‌شده را دود کرد و دود آن را استنشاق نمود.

کارهایی برای رفع سوزش بینی

• چکاندن یک قطره روغن بنفشه بادام شیرین، روغن کدو یا روغن نیلوفر در بینی
• مصرف حریره‌ای از سبوس گندم، نشاسته، کتیرای خوراکی، روغن بادام و کمی شکر

حریره‌ای برای کاهش آبریزش بینی

• یک قاشق مرباخوری نشاسته
• یک قاشق مرباخوری خشخاش سفید
• یک قاشق غذاخوری  پودر مغز بادام
• کمی تخم گشنیز سائیده
• به همراه کمی نبات

روی شعله ملایم جوشانده شود تا مثل حریره شود.

نکته مهم: افراد باید از مصرف خودسرانه آنتی‌هیستامین‌ها برای بند آوردن آبریزش بینی و آلرژی خودداری کنند و حتماً به درمان ریشه‌ای آن یعنی تقویت گوارش و مغز بپردازند.

دوستان عزیز، در پست قبل در رابطه با نزله و زکام گرم، ععل وقوع آن، پرهیزات و تدابیر درمانی آن در طب سنتی بحث کردیم، حال قصد داریم بخش دوم این پست را به نزله سرد و تدابیر درمانی آن اختصاص دهیم؛ در ادامه با ما همراه باشید:

مروری کلی بر مفهوم نزله و زکام

در منابع طب سنتی ايران، ماده‌ای كه از دِماغ (مغز) به سمت پايين ريزش می‌نمايد به دو دسته كلی تقسيم شده است:

1. بخشی از ماده كه به سمت بينی می‌آيد زكام ناميده شده است.
2. بقيه ماده را نزله ناميده‌اند. اين ماده يا به سمت حلق آمده يا به اعضای مجاور دماغ (مغز) می‌ريزد و حتی ممكن است به نقاطی كه دورترين فاصله را از دماغ (مغز) دارند منتقل شود.

ابوعلی سینا، حكيم بزرگ ايران زمين، در كتاب معروف خود، «قانون» به اين موضوع اشاره داشته است: « نزله همچنين از طريق اعصاب به دورترين اعضاء می‌رود.

البته با دقت در منابع، اين نكته روشن می‌شود كه گاه زكام و نزله به جای يكديگر نيز به كار رفته و مرز چندانی برای اين دو قائل نبوده‌اند.

در ذكر علت زكام و نزله به اين موضوع اشاره شده است: هر گاه رطوبت بسيار به سمت دماغ (مغز) بيايد اما دماغ (مغز) قادر به تجزيه و تحليل مواد و استفاده از آن نباشد آن مواد به صورت زكام و نزله دفع می‌گردد. البته اين در صورتی است كه قوت دافعه دماغ (مغز) ضعيف و منافذ خروجی مسدود نباشد. در غير اين صورت مواد غليظ در دماغ (مغز) انباشته می‌شود.

معادل دقیق نزله و زکام در طب کلاسیک چیست؟

زكام و نزله در طب سنتی طيف وسيعی از مفاهيم را شامل می‌شود و نمی‌توان برای آن يک معادل دقيق در طب كلاسيک درنظر گرفت. به نظر می‌رسد مواردی چون سرماخوردگی (Common Cold)، رینیت‌ها (Rhinitis)، سینوزیت‌ها (Sinusitis)، ترشحات پشت حلقی (Drip Nasal Post) و عوارضشان ارتباطی تنگاتنگ با زكام و نزله دارند.

البته این موارد، تنها بخشی از آن مفهوم را پوشش می‎دهند. زكام در طب كلاسيک به معنی التهاب بافت مخاطی بينی است.نزله نیز به صورتی كه در طب سنتی ايران تعريف شده است در طب كلاسيک تعريف خاصی نداشته و مورد بحث قرار نگرفته است اما می‌توان سينوزيت‌های حاد و مزمن (Sinusitis Chronic and Acute) را در اين محدوده مورد بررسی قرار داد.

معیارهای سنجش نزله سرد از نزله گرم چیست؟

ماده نزله و زکام براساس چند ویژگی قابل تقسیم‌بندی و افتراق است:

۱. قوام ترشحات (رقیق یا غلیظ بودن ترشحات)
۲. رنگ ترشحات (بی‌رنگ، سفید، خاکستری، زرد، سبز، و طیف‌های بینابینی)
۳. تأثیر حسی ترشحات بر مخاط حلق یا بینی (مانند سوزش و خارش و گزش در بینی و حلق)
۴. همراهی با نشانه‌های گرمی یا سردی در سر و صورت و چشم
۵. تغییرات صدا (خشونت صدا، گرفتگی صدا، تودماغی شدن صدا…)
۶. علایم سیستمیک (مانند تب)
۷. علائم ویژه دیگر در زبان، نبض و ادرار.

بیماران به‌شرط توجه و آگاهی از بدن خود، می‌توانند برخی از معیارهای بالا را تشخیص دهند و تا زمان مراجعه به طبیب، دست‌کم از درمان‌های گیاهی نادرست و زیان‌آور خودداری کنند.

 نزله سرد چه علائمی دارد؟

در كل، زكام و نزله به دو دسته سرد و گرم تقسيم می‌شود و شامل دو نوع ماده است:

1. ماده گرم و رقيق: تيز، سوزاننده، تلخ يا ترش است.
2. ماده سرد و غليظ: شور، با طعم بد يا بدون طعم است.

علامت‌های نزله سرد، بیشتر با علائم مزمن شدن و عوارض سرماخوردگی مانند سینوزیت، برونشیت باکتریایی و… تطابق دارد و مهم‌ترین این علائم عبارتند از:

• ترشحات غلیظ، لزج و چسبنده که به سختی از مجاری تنفسی جدا می‌شود
• ترشحات اغلب سفید رنگ (کمتر به رنگ‌های زرد و سبز و تیره است)
• احساس خستگی، کسالت و سنگینی در سر و بدن
• گرفتگی بینی و صدای تودماغی همراه با کاهش حس بویایی و چشایی

نکته: در هر دو نوع زكام و نزله گرم و سرد، گرفتگی صدا وجود دارد؛ فرد تودماغی سخن می‌گويد و حس بويايی مختل می‌شود.

• گاهی احساس بو و مزه عفونت و دود
• سرفه‌های خلط دار، گاهی طول کشیده و پشت هم
• عدم ایجاد خارش، سوزش و گزش در مخاط بینی، حلق و راه‌های هوایی
• عدم یا کمتر دیده شدن علائمی مانند سرخی چشم و چهره و حرارت سر و بدن

چرا دچار نزله یا زکام سرد می‌شویم؟

از علل بروز ترشحات پشت حلق سرد، ضعف هضم معده و ضعف قوای مغزی و ضعیف شدن بافت های ناحیه سر از جمله سینوس هاست که خود می‌تواند علل مختلفی داشته باشد. یکی از مهم ترین این علل، سرد و گرم شدن ناگهانی ناحیه سر است. این حالت معمولا زمانی رخ می دهد که فرد از حمام بیرون می آید و با سر خیس در معرض هوای خنک قرار می گیرد یا از هوای گرم بیرون به منزل می رسد و جلوی کولر می نشیند. قرار دادن سر در معرض جریان مستقیم هوا هنگام خواب نیز باعث ضعف ناحیه سر می شود.

علت و اسباب خارجی

عارض شدن سرمای شديد بر دماغ (مغز) و سرد شدن ناگهانی ناحیه سر: مانند قرار گیری در معرض سرمای هوا بلافاصله بعد از خروج از حموم یا ورزش کردن، قرار گیری در معرض باد کولر وقتی از هوای گرم بیرون به منزل ‎می‎رسید، قرار دادن سر در معرض جریان مستقیم هوا هنگام خواب، خونگیری زیاد از بدن.
اين سرمای زياد منافذ خروجی دماغ (مغز) را مسدود می‌كند؛ بخارات را متراكم و مجتمع می‌گرداند و موجب نزله می‌شود. همچنين غذايی كه وارد دماغ (مغز) می‌گردد به علت سرمای عارضی، هضم و به صورت زكام و نزله دفع می‌شود.

علت و اسباب داخلی

• برودت و سردی مزاج دماغ (مغز)
• امتلای بدن و دماغ (مغز) از اخلاط بلغم و سودا

پرهیزات و خط قرمزهای نزله سرد

اگر تزشحات پشت حلق (نزله) سرد دارید، تا طی شدن زوند درمان، از این موارد پرهیز کنید:

• پرخوری و زیاده روی در خوردن و آشامیدن
• لبنیات سرد مانند ماست و دوغ، شیر سرد
• نوشیدنی‌های گازدار، آب یخ، قهوه، نسکافه
• غذاهای منجمد و سرد
• میوه‌ها و سبزیجات سرد و رطوبت دار مانند خیار، گوجه، کاه.
• غذاهای مولد سودا مانند عدس به صورت عدسی، بادمجان، پنیر کهنه، پنیر پیتزا و …
• غذاهای خمیری و لزج مانند ماکارونی و پیتزا، لازانیا، سیب‌زمینی
• رب گوجه و سس‌های سفید و قرمز فرآوری شده
• نان بیات یا خمیر
• مصرف ترشی‌ها به‌طور کلی و به‌ویژه سرکه، آبلیمو، و مرکبات ترش

تدابیر و توصیه‌های طب سنتی جهت بهبود و درمان نزله سرد

• سر و پاها پوشیده و در معرض هوا و سردی نباشد.
• بعد حمام، ورزش و هنگام خواب، سرتان را با کلاه یا روسری بپوشانید.
• پوشانیدن سر با کلاه گرم و حتی گرم نمودن آن با حوله گرم یا کیسه‌ای که در آن ارزن گرم‌شده ریخته باشند، مفید است.
• از خواب زیاد به‌ویژه خواب وسط روز و پس از غذا و حمّام اجتناب گردد.
• هنگام خواب از بالش کوتاه استفاده کنید.
• مصرف سردیجات خصوصاً در شب هنگام را به حداقل ممکن برسانید یا در صورت شدت ترشحات، پرهیز کنید.
• حرکت و ورزش اندام تحتانی مانند پیاده‌روی به دفع ترشحات شما کمک می‌کند.
• از رفتن به حمام تا زمانی که علائم پخته شدن خلط و تسهیل دفع آن ظاهر نشده، اجتناب گردد. ولی پس از ظهور این علائم، رفتن به حمام، یاری‌گر درمان است.

دقت شود در مباحث پزشکی سنتی ایرانی، هر گاه بحث حمام مطرح می‌گردد، منظور حمام‌های قدیم است که فرد، دست‌کم نیم ساعت در فضای کاملاً گرم و مرطوب یا کاملاً خشک قرار گیرد تا رطوبت‌های اضافی بدن تحلیل رود. مصداق قابل تطابق امروزی چنین حمامی، استفاده از سونا می‌باشد.

• اگر همراه نزله، بيمار مبتلا به تب هم باشد لازم است از استحمام خودداری نمايد.
• از خوردن آب به‌ویژه آب سرد جداً خودداری شود و در صورت تشنگی، مقداری آب گرم که با کمی گلاب و شکر یا عسل مخلوط شده، میل شود.
• بخور سياهدانه جهت نزله سرد مفید است.

دمنوش‌های درمانی

1) نوشیدن دمنوشی از شوید، بابونه، بومادران، آویشن و مرزنجوش. همچنین می‌توان از صاف‌کرده جوشانده این گیاهان، به‌صورت نیم‌گرم بر سر ریخت یا استنشاق نمود (هر 6 ساعت، یک قاشق غذاخوری از مخلوط نیم‌کوب گیاهان بالا، در یک لیوان آب جوش، به مدت 20 دقیقه دم شود و پس از صاف کردن استفاده گردد. بیماران کم‌اشتها و دچار ضعف می‌توانند یک قاشق مرباخوری عسل نیز به دمنوش صاف‌شده بیافزایند).

2) خوردن جوشانده‌ای از زوفا، ریشه شیرین‌بیان و انجیر نیز جهت نرم کردن سینه و طبع مفید است (هر 8 ساعت، یک قاشق غذاخوری از مخلوط نیم‌کوب داروها با 5 عدد انجیر، در یک و نیم لیوان آب جوشانده شده، پس از صاف کردن، استفاده گردد).

3) یک نوشیدنی دلچسب، با خاصیت درمانی چون شربت رقیق عسل و آب جوش همراه کمی دارچین نیز می‌تواند به روند درمان شتاب ببخشد.

غذاهای مفید

1) غذاهای سبک میل شود. سوپ یا آش رقیقی از گندم، جو، شلغم، زردک یا هویج، سیر و پیاز، مرزه، آویشن و کمی رازیانه (ترجیحاً بدون گوشت) در چنین مواردی، پیشنهاد خوبی است. مصرف گوشت باید اندک باشد و در صورت تمایل، به سینه یا بال پوست‌گرفته مرغ محدود شود.

2) یک پیشنهاد خوب دیگر به‌ویژه برای رفع ضعف و تقویت عمومی بدن، حریره‌ای از سبوس گندم، مغز بادام و عسل است که می‌تواند روزی یک یا دو بار میل شود.

3) آبگوشت با مرغ و بلدرچین و زعفران و گلاب و دارچین و تاس کباب به و سیب  غذای مناسبی برای شماست.

4) میوه و میان وعده مناسب شما بادام، مویز، فندق و سیب و به و گلابی است.

5) برای صبحانه هم شله زرد، فرنی، حریره بادام و شیربرنج گزینه‌های خوبی هستند.

6) با عصاره آلوی خیس کرده روزی 3 بار قرقره کنند.

برای رفع گرفتگی بینی ناشی از نزله سرد، چه کنیم؟

جهت رفع گرفتگی بینی، کاربست تدابیر زیر، مفید خواهد بود

1) روغن‌های محلّل مانند روغن مرزنجوش، بابونه و شوید در بینی بچکانند و حتی در برخی منابع چون «قانون» اشاره شده که بدن و به‌ویژه دست و پاها، اطراف ناف و نشیمن‌گاه را با این روغن‌ها روغن‌مالی نمایند.

2) یا قطره‌ای از روغن بابونه و انیسون را در بینی بچکانید.

3)مقدار مساوی بابونه و گل ختمی را مخلوط کرده و دو قاشق غذاخوری از آن را داخل یک لیتر (۴ لیوان) آب ریخته و به مدت ۱۵ دقیقه بجوشانید. به فاصله حدود ۳۰ سانتی متری از آن بایستید و تنفس کنید، ترجیحاً وقتی از این بخور استفاده می‌کنید، یک پارچه رو سرخود بیندازید و حدود یک ربع هوای حاصله از بخور را تنفس کنید.

4) سپس یک چهارم قاشق چایخوری نمک را در این آب ریخته و حل کنید و با سرنگ یا به وسیله دست خود این آب را از راه بینی به داخل کشیده و سپس مجدد از راه بینی یا حلق این آب را بیرون بریزید.

5) بینی و سینوس های خود را با آب نمک گرم روزی دو تا سه بار شستشو دهید و تا دو هفته آن را ادامه دهید. برای این کار، یک لیوان کوچک آب جوشیده را کنار بگذارید تا از حرارت افتاده و ولرم شود، طوری که دست را نسوزاند اما هنوز هم به دمای محیط نرسیده باشد.

تدابیر رفع سینوزیت و نزله سرد در کودکان

اکثر کودکان مبتلا به سینوزیت و نزله سرد، به سختی دارو می‌خورند، در این موارد، اقدامات زیر را به کار ببندید که به آماده کردن و دفع خلط و رفع علائم، کمک زیادی می‌کند:

• پوشاندن سر و پاها بعد از حمام و هنگام خواب
• بخور بابونه و گل خطمی (ظرف را از روی حرارت بردارید و بخور انجام شود روزی دو تا سه بار)
• روغن مالی ناحیه سر، دست و پاها با روغن بابونه

حرف پایانی…

نزله و زکام چه نوع گرم و چه نوع سرد آن را جدی بگیرید چرا که می‌تواند موجبات امراض چشم، گوش، درد معده، گرسنگی مفرط، اسهال، زخم گوارشی، عفونت ریه، ورم روده یا قولنج یا کولیت التهابی را فراهم آورد. بیماران به‌شرط توجه و آگاهی از بدن خود، می‌توانند برخی از معیارهای بالا را تشخیص دهند و تا زمان مراجعه به طبیب، دست‌کم از درمان‌های گیاهی نادرست و زیان‌آور خودداری کنند.