کرونا و حس بویایی و چشایی از دست رفته!

تعداد قابل‌توجهی از مبتلایان به کرونا از زمان شیوع کرونا در کشور تاکنون حس چشایی و بویایی خود را از دست داده‌اند و به خاطر این مسأله تا مرز افسردگی پیش رفته‌اند. پزشکان می‌گویند چاره فقط صبر کردن است اما آیا با صبر کردن، این دو حس مهم بازمی‌گردند؟ آیا دارو یا تدبیری وجود دارد که به بازگشت سریع آن‌ها کمک کند؟ ادامه مطلب را از دست ندهید.

چرا بسیاری بیماران کووید ۱۹ حس بویایی  و چشایی خود را از دست می‌دهند؟

“کربویی” اصطلاح پزشکی است که به از بین رفتن حس بویایی اشاره دارد. حس‌های چشایی و بویایی به هم مرتبط هستند، بنابراین بسیاری از اختلالات حس بویایی با کاهش حس چشایی نیز همراه است.
آنوسمی (anosmia) یا کربویی می‌تواند دلایل متفاوتی داشته باشد، مانند: عفونت‌ها، انسداد یا آسیب دیدن بینی و یا آسیب به مغز و سیستم عصبی. این از دست دادن حس بویایی ممکن است موقت باشد، مانند برخی از عفونت‌ها، یا دائمی.
بعضی اوقات، سرماخوردگی، عفونت سینوسی یا آنفلوانزا می‌تواند منجر به کاهش توانایی درک بو شود.
علاوه بر این‌ها، آلوده شدن به ویروس کووید 19 (SARS-CoV-2) نیز اخیراً گزارش شده است که باعث از بین رفتن حس بویایی  و چشایی می‌شود.

علل از بین رفتن حس بویایی (کربویی)

• افزایش سن
• رینیت آلرژیک (آلرژی فصلی یا تب یونجه)
• بیماری آلزایمر
• تومور مغزی
• برخی داروها
• قرار گرفتن در معرض سموم یا مواد شیمیایی
• کوکائین
• سرماخوردگی‌ها
• کربویی مادرزادی

متخصصان می‌گویند از بین رفتن حس بویایی و چشایی بعد از عفونت ویروسی می‌تواند طولانی شود و بین چند ماه تا دو سال یا بیشتر ادامه یابد. حتی ممکن است بعضی از افراد فقط بخشی از عملکرد بویایی‌شان برگردد، بعضی دیگر به طور کامل خوب شوند و بعضی هم اصلاً بهبود پیدا نکنند.

• ضربه مغزی
• کم‌کاری تیروئید
• آنفلوانزا
• الکلی بودن
• بیماری ام‌اس
• پولیپ بینی
• کمبودهای تغذیه‌ای (کمبود روی، ویتامین A و B12)
• بیماری پارکینسون
• دیابت کنترل نشده
•  پرتودرمانی سر و گردن
• کووید 19
• عفونت‌های سینوسی
• سیگار کشیدن
• سکته مغزی
• جراحی‌های ناحیه سر و گردن

بین از دست دادن حس بویایی با شدت بیماری کرونا چه ارتباطی وجود دارد؟

یک مطالعه‌ی جدید بر اساس داده‌های گذشته‌نگر نشان داده است که :

• بیماران مبتلا به کووید 19 که عملکرد نرمال بویایی داشتند، بیماری سخت‌تری را تجربه کردند و احتمالاً در بیمارستان بستری شده‌اند.
• این یافته‌ها نشان می‌دهد بیمارانی که در عملکرد بویایی و چشایی‌شان اختلالی را تجربه می‌کنند ممکن است دچار نوع خفیف این بیماری شوند.
• علاوه بر این، داده‌ها نشان می‌دهد که در درصد قابل‌توجهی از جمعیت آلوده به کووید 19، از بین رفتن حس بویایی و چشایی می‌تواند تنها علامت و یا یکی از اولین علائم بیماری حتی قبل از سرفه و تب باشد.

آیا حس بویایی و چشایی ناشی از کرونا برگشت‌پذیر است؟

خوشبختانه، از دست دادن حس بویایی و چشایی ناشی از عفونت لزوماً به معنای از بین رفتن دائمی آن نیست.
اعتقاد بر این است که ویروس‌ها باعث ایجاد التهاب در نورون‌های حسی در بینی می‌شوند و بدین ترتیب اختلالی در توانایی سلول‌های عصبی در انتقال اطلاعات بو به مغز ایجاد می‌شود؛ اما برخلاف چشم و گوش، سلول‌های عصبی آسیب‌دیده در پیاز بویایی می‌توانند در طول زندگی ما بازسازی شوند.
کسانی که حس چشایی و بویایی خود را از دست داده‌اند، چه نزد پزشک بروند و چه نروند، تفاوتی نمی‌کند. چون هیچ دارویی برای درمان آن وجود ندارد و باید صبر کرد و برخی تدابیر ساده را به کار برد تا این حواس برگردند.

• برای بعضی از افراد کرونایی ۲ تا ۳ هفته بعد از بهبود برمی‌گردد، در برخی تا ۳ ماه و در بعضی بیماران نیز تا حدود یک سال طول می‌کشد.

برای برگشت و بهبود حس بویایی و چشایی ناشی از کرونا، طب سنتی چه پیشنهاداتی دارد؟

برای سرعت بخشیدن به بهبود بویایی و چشایی، برخی از پزشکان درمانی به نام “تمرین بویایی” یا “توانبخشی بویایی” را ارائه می‌دهند که باعث افزایش حساسیت به بو می‌شود و به مغز کمک می‌کند تا به‌درستی سیگنال‌ها را پردازش کند؛ پس اگر کرونا گرفتید و حس بویایی‌تان کم و ضعیف شد، نگران نباشید، این دستورات به شما کمک خواهد کرد:

کمک به بازگشت حس بویایی

• بوئیدن موادی مانند گل رز، لیموی تازه، اکالیپتوس، گل میخک هر ۶ ساعت و هر بار بوئیدن با چند تنفس عمیق می‌باشد.
• استشمام عمیق بوی عصاره نعنا یا مالیدن اسانس نعنا یا منتول پشت لب هر ۸ ساعت.
• دمنوش نعناع فلفلی را هر 8 ساعت ببویید یا بنوشید.
• یک لیوان آب را با یک قاشق غذاخوری روغن زیتون و یک قاشق مرباخوری سرکه بخور دهید.
• متناوباً گیاهی مانند نعناع، پونه و سیاهدانه را ببویید.
• روزی دو تا سه مرتبه آب نمک رقیق در بینی کشیده و تخلیه شود.

طرز تهیه آب نمک رقیق

برای این کار، یک لیوان کوچک آب جوشیده را کنار بگذارید تا از حرارت افتاده و ولرم شود، طوری که دست را نسوزاند اما هنوز هم به دمای محیط نرسیده باشد. سپس یک چهارم قاشق چایخوری نمک را در این آب ریخته و حل کنید و با سرنگ یا به وسیله دست خود این آب را از راه بینی به داخل کشیده و سپس مجدد از راه بینی یا حلق این آب را بیرون بریزید.

• هر ۸ ساعت روغن بنفشه روی سر، سینوس‌ها، صورت و داخل بینی بمالید.
• تأثیر چرب کردن مخاط بینی با پماد ویتامین A و همچنین مصرف خوراکی امگا ۳ نیز در حال مطالعات بالینی می‌باشد و احتمالاً تأثیرات مثبتی در برگشت حس بویایی دارد.
• تخم کتان حاوی مقادیر کافی امگاه ۳ می‌باشد، لذا می‌توان روزانه از یک قاشق مرباخوری تخم کتان برای تامین امگا ۳ مورد نیاز بدن بهره برد.

توانبخشی یا فیزیوتراپی بویایی

روش اول: سه گروه رایحه داریم:

• گروه اول: گروه گل‌ها: رز، بابونه، بهارنارنج، نرگس، یاس، سنبل
• گروه دوم: گروه میوه‌ها: لیمو، توت فرنگی، پرتقال، موز، خیار، نارنگی، سیب
• گروه سوم: گروه ادویه‌‌ها و عطرهای گیاهی: آویشن، میخک،دارچین، هل، وانیل، گلپر، اکالیپتوس، نعناع، سرکه، سیر

به این ترتیب عمل نمایید:

1. ازهر گروه ذکر شده، فقط یک رایحه را انتخاب نمایید تا در نهایت سه رایحه داشته باشید.
2. هر کدام از رایحه‌ها را دوبار در روز، صبح و عصر به مدت 10 تا 15 ثانیه استشمام کنید و بین هر رایحه، 10 ثانیه فاصله بدهید.
3. می‌‌توانید از اسانس موارد گفته شده نیز استفاده نمایید.

روش دوم

• در این روش بیماران چهار بو از قبیل میخک، اکالیپتوس، لیمو و گل رز را انتخاب و هریک را جداگانه به مدت 10 تا 15 ثانیه دو بار در روز بو ‌کنند و و بین هر رایحه، 10 ثانیه فاصله بدهند.
• سپس برای سه ماه دیگر و در صورت عدم بازگشت بویایی، این عطرها را تغییر می‌دهند.
• بدین منظور می‌توان از روغن‌های ضروری یا همان عصاره‌ها نیز استفاده کرد.

بازگشت حس چشایی

اگر تجربه از دست دادن حس چشایی به دلیل کرونا را دارید، این اقدامات را انجام دهید:

• مزه مزه کردن هر روز چوب دارچین در دهان به مدت ۲۰ دقیقه و سپس بیرون انداختن آن
• استشمام عمیق بوی عصاره نعنا یا مالیدن اسانس نعنا یا منتول پشت لب هر ۸ ساعت.
• شستشو دهان و غرغره با آب نمک هر ۸ ساعت
• مزه کردن سرکه و نمک هر ۸ ساعت

منبع: گردآوری شده توسط تیم محتوایی طبایع (با سپاس از دکتر الهام پارسا، دکتر محبوبه ابریشم کار و دکتر لیلا راثی مرزآبادی)