مطالعه و تصحیح رساله ای از نظام الدین احمد گیلانی درباره خواص برخی از گیاهان

چکیده

ایران و هند از دیرباز روابط و مناسبات پایداری با یکدیگر داشته اند. مناسبات علمی و فرهنگی بخش مهمی از این روابط را دربرمی گیرد. روی کار آمدن دولتهای فرهنگ دوست و ایرانی در هند خود عاملی می شده است که دانشمندان و عالمانی از ایران به هند روی آورده و در آنجا به فعالیت بپردازند. حکومت قطب شاهیان از جمله حکومتهایی بوده است که در جنوب هند تشکیل یافت و در جذب عالمان ایرانی بسیار موفق بود. این حکومت با رواج تشیع نه تنها دوران شکوفایی در تاریخ و فرهنگ جنوب هند رقم زد، بلکه دانشمندان زیادی را از ایران به سوی خود فراخواند. یکی از عالمانی که به دربار قطب شاهیان وارد شد و آثار بسیاری از خود به جای گذاشته است، نظام الدین احمد گیلانی است. از گیلانی آثار زیادی به جای مانده است اگرچه هنوز تحقیق بر روی همه آنها صورت نگرفته است. در این مقاله یکی از رساله های او را مورد مطالعه و تصحیح قرار می دهیم. نسخه مورد مطالعه، انتخاب شده از مجموعه ای است که در مرکز اسنادِ کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران نگهداری می شود. این مجموعه دارای ۱۳ رساله است که با شماره ۳۲۲۳، مشخص و با نستعلیق خوش، و در ۱۰۴ صفحه نیز تدوین شده است. رساله مورد بررسی، رساله ششم از این مجموعه است که در خواص برخی از گیاهان مانند هلیله و بابونه و رازیانه و… به زبان فارسی نگاشته شده است. این رساله صفحات ۶۸-۶۳ از این مجموعه را شامل می شود.