به قول بعضیا؛ شب یلدا از اون شب‌هایی که یه شب هزار شب نمیشه، ولی بعدش سیلی از مراجعات به درمانگاه‌ها به خاطر یک ناپرهیزی ساده و رعایت نکردن تدابیر تغذیه‌ای اتفاق می‌افته که گاهاً تا ماه‌ها فرد رو درگیر عوارض گوارشی و … می‌کنه، پس خواهشاً این شب رو خصوصاً امسال که با ایام کرونا، همزمان شده رو طوری بگذرونید که خوشی و آرامشش پایدار باشه براتون و خدایی نکرده، شمارو روانه درمانگاه‌ها و بیمارستانهای آلوده نکنه و آرامش کادر درمان رو بر هم نزنه.
یلدای امسال را جور دیگر باید دید…
یلدا طولانی‌ترین شب سال در پیش است، شبی که ایرانیان با رفتن به خانه بزرگترها، همراه با حافظ خوانی، شعر و خنده سپری می‌کنند ولی امسال ویروس کرونا مهمان ناخوانده خانه‌های ما شده است.
این روزها به رغم اجرای محدودیت‌های کرونایی باز هم شاهد از دست رفتن روزانه بیش از ۲۰۰ نفر از هموطنانمان هستیم؛ اما آنچه مایه شگفتی است اینکه این روزها می‌بینیم که برخی که البته تعدادشان هم کم نیست، در تدارک جشنی برای طولانی‌ترین شب سال هستند.
اما آیا این همه مرگ بس نیست که به دورهمی شب یلدا هم فکر می‌کنیم؟ بیایید دورهمی شب یلدا را تعطیل کنیم و قصه قدیمی شب‌های یلدا را به سال‌های بعد موکول کنیم.
دورهمی شب یلدا ممنوع چون محیط‌های بسته همچون خانه با جمعیت زیاد خود عاملی برای انتقال ویروس کرونا است، بیایید یلدا را همانند عید نوروز تنها برگزار کنیم و با دورهمی، یلدای ۹۹ را به آخرین یلدای عزیزانمان تبدیل نکنیم.
اما همین یلدا متفاوت و کوچک امسال هم تدابیر خاص خود را می‌طلبد که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم:
بایدها و نبایدهای شب یلدا
شب یلدا، شب اول زمستان است که هوا معمولاً بسیار سرد می‌باشد و در این شب، به رسم آیین کهن، انواع خوراکی‌ها و خشکبار سرو می‌شود؛ بنابراین این شب نیز تدابیر خاص خود را می‌طلبد تا افراد دچار عوارض ناشی از پرخوری در این شب نشوند:
- روی هم‌خوری و درهم خوری ممنوع!
- بین تنقلاتی که استفاده می‌کنید، حداقل نیم ساعت فاصله باشد.
- توصیه می‌شود افراد بعد از خوردن این مواد چند قدم پیاده‌روی نمایند.
- در صورت احساس سیری، سنگینی و پری معده، دست از خوردن بکشید.
- از خوردن همزمان تنقلات و میوه‌هایی که هضم سنگینی دارند، در یک شب پرهیز کنید.
- به هیچ عنوان بعد از خوردن میوه، آب، چای یا دمنوش ننوشید.
- از خوردن زیاد سردی‌ها پرهیز کنید (هندوانه، انار ترش، پرتقال و …)
- به علت استفاده از تنقلات، بهتر است وعده شام را از غذاهای خیلی سبک و زود هضم انتخاب کنید. (پیشنهاد: آش یا شوربا ماش، خورش به، خورش آلو و اسفناج، اشکنه و …)
- بعد از غذا، میوه (به جز انار و سیب و به)، آجیل و شیرینی مصرف نکنید و مصرف تنقلات را یک ساعت الی نیم ساعت قبل از غذا تمام کنید.
- عادت خواب و بیداری نباید به هم بخورد.
- تلاش شود شخص در همان ساعتی که در شب‌های گذشته به بستر می‌رفته در این طولانی‌ترین شب سال هم آن را رعایت کند.
- فاصله خوردن و خوابیدن رعایت شود، بهترین فاصله زمانی، 3 ساعت است.
- مسواک فراموش نشود.
توصیههای میوه‌ای شب یلدا
در شب یلدا باید حواستان به مزاج میوه‌های یلدایی نیز باشد و نکات زیر را نیز مدنظر قرار دهید:
هندوانه
مزاج سرد و تر دارد و جزء خوراکی‌های فصل گرم محسوب می‌شود و لذا بهتر است در مصرف آن خصوصاً در سردمزاجان زیاده‌زوی نشود، افرادی که با هندوانه نفخ می‌کنند، می‌توانند یک قاشق سکنجبین روی آن بریزند و میل کنند.
انار
مزاج انار با توجه به طعم آن متغیر است. به طور کلی طبیعت این میوه سرد است و هر چه ترش تر باشد خشکی آن نیز بیشتر می‌شود. بنابراین افرادی که مزاج سردی دارند نباید در خوردن انار، به خصوص انار ترش زیاده روی کنند.
انار شیرین سرد و تر و تقویت کننده گوارش است و برای دفع زیاد آن در معده‌های سرد، بهتر است با گلپر استفاده شود.
لبو
لبو طبع، نسبتاً گرم دارد و بهتر است با عدس پخته شود و با کمی آبغوره میل شود، لبو مانع رسوب چربی در کبد می‌شود.
کدو حلوایی (کدو تنبل)
کدو تنبل مزاج سرد و تر دارد و ملین خوبی است. بهتر است گرم مزاج ها با کمی آب انار آن را میل کنند و سردمزاجان کمی هل یا دارچین بر روی آن بپاشند.
انگور
انگور از نظر مزاجی گرم و تر است و خاصیت غذایی فراوان دارد و مصرف به اندازه آن، توصیه می‌شود، انگور در برخی افراد ایجاد حساسیت می‌کند.
آلبالو، زغال اخته و عناب، دارای اثرات مفیدی برای کبد هستند و مصرف آن‌ها به خصوص به صورت خیسانده توصیه می‌شود.
خرمالو، میوه ای که طبع گرم و تری دارد، باعث تقویت معده می‌شود، برای رشد و نمو کودکان مفید است.اما بیشتر از 1 تا 2 عدد در روز نباید مصرف شود، البته قند این میوه زیاد است و دیابتی‌ها نباید در مصرف آن زیاده روی کنند، مصرف نوع گس و نارس آن قبل غذا باعث یبوست می‌شود.
- میوه‌های پیشنهادی: سیب شیرین، انار شیرین یا ملس با گلپر، خرمالو
توصیههای تنقلاتی شب یلدا
- باسلق (راحت الحلقوم) که از نشاسته تهیه می‌شود، یک شیرینی لذیذ و چاق کننده است، لذا در کودکان، بیش از بالغین پیشنهاد می‌شود.
- شیرینی نخودی، یکی از بهترین و سالم‌ترین شیرینی‌هایی است که می‌توان آن را به اکثر افراد پیشنهاد کرد، اما در مجموع در مصرف زیاد شیرینی‌ها افراط نکنید.
- میوه خشک، به عنوان جایگزینی سالم برای انواع شکلات، آب نبات و شیرینی‌ها توصیه می‌شود.
- بهتر است از این خوراکی‌ها و تنقلات برای شب یلدا استفاده کنید: نخودچی، کشمش، گندم، شاهدانه، بادام، فندق، مویز، توت خشک، انجیر خشک
دمنوش‌ها و نوشیدنی‌های پیشنهادی
- نوشیدنی‌های حاوی عسل، هل و دارچین، برای تقویت و گوارش و ممانعت از ایجاد نفخ و سوء هاضمه، مفید هستند، همچنین و دمنوشی از به، مفید است
- دمنوش‌های پیشنهادی: دمنوش به، دمنوش سیب، دمنوش بابونه با نبات، دمنوش به لیمو
توصیههای آجیلی شب یلدا
آجیل سرشار از انواع مواد مغذی است، منتها آجیل شب یلدا هم نکات خاص خود را دارد:
- آجیل شور، به مقدار زیاد نباید مصرف شود.
- برای بهره‌بردن از خواص مغزها، باید آن‌ها را خوب جوید.
- آجیل شیرین (توت خشک، انجیر، کشمش همراه با مغزهایی که شور نشده‌اند) به ویژه برای بچه‌ها، سالمندان، خانم‌های باردار و سالمندان مناسب تر است.
نکات مهم پایانی
- بسیاری از تنقلات مورد مصرف در شب یلدا و آجیل جات و مغزها دارای خاصیت غذایی زیاد بوده و اگر با فاصله زمانی کوتاه از شام مصرف شوند شخص دچار سنگینی، سوء هاضمه و عوارض بعدی آن خواهد شد. این افراد می‌توانند در انتها از مختصری آبغوره یا آب‌لیمو یا کمی سرکه رقیق شده در آب جوش خنک شده استفاده نمایند تا به هضم این غذاهای سنگین کمک نماید ولی مسلما پرهیز مقدم بر همه این تدابیر است.
- در این شب حساب مزاج خود را هم داشته باشید. گرم مزاجان می‌توانند از خنکی‌جات استفاده کنند و باید در مصرف گرمیجات زیاده‌روی نکنند تا دچار غلبه حرارت، خارش و تحریک پوست، سوزش مقعد، تلخی دهان، سردرد و بی خوابی شبانه نشوند.
- توجه شود که در صورت سرد بودن مزاج، کسالت و خواب آلودگی، مشکلات مفصلی مانند تورم و درد و اختلالات گوارشی مانند نفخ معده و روده و… مخصوصا با مصرف سردی‌جات مانند هندوانه، لبنیات، ترشی‌جات، برگه‌ها و … تشدید می‌شود. در این صورت بهتر است از گرمی‌جاتی چون چای یا عرق نعناع، چای دارچین یا زعفران که با کمی نبات یا عسل شیرین شده باشد و در آن تعدادی هل خرد شده هم موجود باشد استفاده شده یا می‌توان از پودر زیره سبز با کمی شکر بعد از غذا بهره برد.
تنت به ناز طبیبان، نیازمند مباد
وجود نازکت آزرده گزند مباد
سلامت همه آفاق، در سلامت توست
به هیچ عارضه، شخص تو دردمند مباد
