تعریف سرمه
اکتحال (چیزی را به چشم کشیدن. سرمه در چشم کشیدن) یا سرمه کشیدن، یکی از دستورات مستحبی اسلام و از سنت های مؤکد است که هم جنبه پیشگیری دارد و هم به عنوان درمان برخی بیماری ها معرفی شده است.
منظور از سرمه در طب سنتی سرمه ای است که طبق دستورات طب سنتی و از مواد اولیه طبیعی تهیه می شود. در طب سنتی انواع سرمه معرفی شده است که هر کدام خواص پیشگیرانه و درمانی دارند. در این مطلب به معرفی تعدادی از این سرمه ها، طرز تهیه و استفاده و خواص آن ها خواهیم پرداخت.
در روایات و دستورات طب سنتی آمده است که سرمه کشیدن به عدد فرد باید باشد یعنی سه، پنج یا هفت مرتبه و از چشم راست شروع شده و به آن ختم شود.
انواع سرمه و خواص آن ها
1: سرمه عنابی
روش تهیه سرمه عنابی
عناب را با هسته آن آسیاب کرده و چند روز زیر نور آفتاب پهن کرده تا خشک شود. پس از خشک شدن دوباره آسیاب کرده و با ریز الک شود.
سرمه کشیدن به عدد فرد باید باشد یعنی سه، پنج یا هفت مرتبه و از چشم راست شروع شده و به آن ختم شود.
خواص سرمه عنابی
- درمان چشم درد.
- درمان آب مروارید.
2: سرمه اثمد
سرمه اثمد از سنگی به همین نام تهیه می شود که به روش های مختلفی از آن سرمه می گیرند. سرمه اثمد از زمان های بسیار دور مورد استفاده قرار می گرفته و احادیث و روایات زیادی در خصوص توصیه به استفاده از آن موجود می باشد.
سنگ اثمد از هندوستان، عربستان، مراکش، مصر و در ایران در کوه های کرمانشاه و ایلام استخراج می شوند. سنگ اثمد به رنگ های مختلف وجود دارد. بهترین اثمد، آن است که خوب سیاه و براق و خالص بدون قاطی و بی رگ و کدورت باشد و بسیار سفت نباشد و زود شکسته و خرد گردد.
این سرمه با نام های کحل سلیمانی، کحل اصفهانی، کحل جلا، طمساوس، صدیدا، کوخلن و انجن نیز شناخته می شوند. طبع این سرمه سرد و خشک است و مصلح آن کتیرا و شکر و روغن دنبه می باشد. سرمه کافوری مکمل این سرمه برای درمان بیماری های چشمی است. در روایات آمده است خواص این سرمه تا سی سال روی چشم، باقی می ماند.
روش های تهیه سرمه اثمد
روش اول: یک تکه کوچک از سنگ اثمد را شکسته و در آب قرار دهید. هر سه روز آب آن را تعویض کرده و بعد از چهل روز آن را خشک و بسیار ریز الک کنید.
روش دوم: ابتدا سنگ سرمه را ریز کنید، با مقداری نخود و باقلا در دنبه گوسفند بریزید و پیچیده در ظرف آهنی یا سفالی روی آتش بگذارید تا مشتعل شود. به جای دنبه می توانید از پردۂ چربی که بالای شکمبه بز و گوسفند می باشد هم استفاده کنید.
پس از آن سنگ های سرمه را بیرون آورید و با گلاب یا عرق رازیانه یا آب برگ گشنیز تازه یا آب برگ گل شقایق یا آب خالص خوب بشویید، مدتی در یخ (فریزر) یا آب سرد بگذارید، آنها را خشک کنید. سپس مانند گرد آسیاب کرده به صورت خالص، به تنهایی و یا با آنچه مناسب است از قبیل سنگ ها و ادویه های گیاهی و مروارید و غیره، استعمال کنید.
خواص سرمه اثمد
- درمان شاخص تمام بیماری های چشم.
- حافظ صحت چشم و مقوی اعصاب آن.
- رفع بدبویی دهان و بدن. دهان را خوشبو و آب دهان را شیرین می کند.
- افزایش رویش و تقویت و پرپشت شدن مژه.
- پیشگیری و درمان آب مروارید.
- درمان ریزش مژه.
- درمان لکه در چشم.
- درمان آب آوردن شبکیه.
- قطع اشک ریزش چشم.
- کمک به بیدار ماندن در شب.
- تقویت بینایی مخصوصا در پیران.
- اشیاء خارجی را از چشم خارج می کند.
- افزایش نور و شفافیت چشم و زیبا کردن چشم.
- دفع کننده حرارت و رطوبت و چرک و بهبود زخم های چشم است
- پیشگیری از آب سیاه و بیماری های چشم.
- درمان سردرد: هر طرف از سر که درد می کند به چشم همان طرف سرمه بکشید. اگر هر دو طرف درد داشت به دو چشم بکشید.
دیگر خواص سرمه اثمد
- قابض.
- خشک کننده بدون سوزش.
- سوخته شسته شده آن لطیف تر از غیر سوخته شسته شده آن است.
- قطع خونریزی.
- پاک کردن چرک زخم ها.
- بردن گوشت زاید.
- بستن جراحات.
- رنگ چهره را روشن می کند.
- بلغم را از بین می برد.
- التیام سوختگی آتش: با چربی تازه و سفیداب، جهت سوختگی آتش و منع تقرح (ریش شدن) و بهبود آن.
- مالیدن آن با روغن ها بر بدن، جهت کشتن شپش مفید است.
- سرمه اثمد در رویش مو هم تاثیر بالایی دارد و طریقه مصرف آن بدین شکل است که برای ریزش موی سر و ابرو به محل ریزش مالیده شود و شب تا صبح بماند، سپس شسته شود.
- پاشیدن آن، جهت خشک کردن و بهبود زخم های طبقه قرنیه چشم و زخم های آلت و بیضه ها و سایر اعضاء مفید، ولیکن بعد از بسته شدن زخم ها اثر آن در عضو می ماند.
- فرزجه و حمول (شیاف یا قرار داردن در واژن) اثمد جهت نرم کردن سفتی رحم و قطع جریان خون حیض و زخم های مقعد.
خواص ترکیب های سرمه اثمد
- سرمه کشیدن با اندکی مشک، جهت تقویت بینایی و اعصاب آن و رفع چرک آن نافع است.
- با حضض (گیاه آسه) و سماق، جهت اشک ریزش و جرب چشم، مفید است.
- سرمه آن با آب گشنیز تازه، مخصوصا اگر با اندکی کافور باشد، در ابتدای حصبه باعث عدم بروز دانه آن ها در چشم می شود و مسکن بخارات و گرمی و رطوبت و بهبود زخم آن است.
- با آب انار ترش فشرده شده با شحم (چربی حیوانی) و همچنین با آب سماق و آب برگ تازه امغیلان (یا همان خار مغیلان) یا آب خیسانده مازو، جهت امراض ذکر شده نیز نافع است.
- ریختن قطره اثمد در گوش و بینی و مالیدن آن با آب های گفته شده بر پشت چشم و زیر آن و پره های بینی و لب و گوش و حلقوم و سینه، مانع بروز آبله و حصبه در آن اعضاء است، به شرط تکرار عمل و بعد بروز و ظهور آبله و حصبه با آب برگ گشنیز تازه و اندکی کافور و کمی گلاب، محلل و رفع کننده آن است همچنین با آب سماق.
- ضماد اثمد بر پیشانی و نصف سر، جهت قطع رعاف(خون دماغ) ایجاد شده از حجاب های مغز، خصوصا با آب برگ تازه رسته امغیلان (خار مغیلان) و همچنین ضماد بر ورم ها، محلل آن ها است.
روش مصرف
هر شب 3، 5 یا 7 مرتبه از چشم راست سرمه بکشید و به چشم راست ختم کنید یا به عبارت دیگر هر شب چهار بار چشم راست و سه مرتبه چشم چپ را سرمه بکشید.
یعنی میل اول به چشم راست و میل دوم به چشم چپ و میل سوم به چشم راست و میل چهارم چشم چپ و میل پنجم به چشم راست و میل ششم به چشم چپ و میل هفتم به چشم راست کشیده می شود. در هر مرتبه میل سرمه را به سرمه آغشته کنید. برای پاک کردن سرمه از چشم از روغن زیتون می توانید استفاده کنید.
مضرات سنگ اثمد:
- مضر به اعضاء سینه و ریه و مفاصل و صوت.
- خوردن آن، باعث گرفتگی صدا است و به سبب سمیتی که دارد ممکن است کشنده باشد.
بهترین زمان سرمه کشیدن
- هنگام همبستری.
- هنگام خواب.
- در شب.
- در روز عید.
3: سرمه کافوری
ترکیبی است از صبر زرد و کافور و مر مکی به نسبت های مساوی که باید بصورت نرم با آسیاب شوند. مواد آسیاب شده درمکان غیر مرطوب پهن شوند تا کاملا خشک شده و دوباره آسیاب شوند. این پودر را یا داخل چشم ریخته شود یا بصورت سرمه استفاده شود.
صبر زرد همان ژل گیاه آلوورا است که خارج می‌کنند، این ژل بی‌رنگ است و آن را روی آتش می‌گذارند تا خشک شود و در این حالت سیاه رنگ می‌شود و ذرات زرد رنگ روی آن باقی می‌ماند، به همین جهت به آن صبر زرد می‌گویند. بهترین صبر از یمن است و بهتر از آن صبر سقوطری است.
مراد از کافور هم برگ آن درخت است، از آن به عنوان عطر برای شستن مرده‌ها استفاده می‌شود، امروزه کافوری که در بازار موجود است شیمیایی است و بهتر است که همان برگ کافور تهیه شود.
مر یا مر مکی، صمغ یک گیاه است که بسیار تلخ، به رنگ زرد یا نارنجی است و از مکه می‌آید.
هر پانزده روز یک مرتبه قبل از خواب از این سرمه استفاده شود و هر مرتبه 3 یا 5 یا 7 مرتبه سرمه بکشید و از چشم راست شروع و به چشم راست ختم کنید.
خواص سرمه کافوری
- درمان ضعیفی چشم.
- درمان قوز قرنیه.
- درمان خشکی چشم.
- درمان ریزش آب از چشم.
- درمان گل مژه.
- درمان درد یا خارش چشم.
- درمان گشادی مردمک چشم.
درمان افتادگی پلک. - تقویت اعصاب چشم.
- درمان لکه های مادرزادی در چشم.
4: سرمه نشادر (بیاض العین)
این سرمه فقط استفاده درمانی دارد، زیرا استفاده از این سرمه سوزش زیادی دارد و برای اثرگذاری و درمان باید تحمل کنید. ترکیبات سوزناک این سرمه عبارتند از دارفلفل، فلفل سفید و نشادر.
دارفلفل و فلفل سفید از هر کدام دو قسمت و از نشادر یک قسمت را با هم آسیاب و الک کرده و در هر چشم سه میل بکشید و یک ساعت صبر کنید، سپس چشمان را با آب سرد بشویید و توصیه شده است بعد از آن سرمه اثمد بکشید. برای درمان از این سرمه هفته ای ۲ بار مصرف کنید. شیوه سرمه کشیدن مانند سرمه های قبلی که گفتیم می باشد. کسانی که فشار چشم دارند نباید از این سرمه استفاده کنند.
خواص سرمه نشادر
- درمان اصلی آب مروارید.
- موثر در درمان ناخنک چشم.
- درمان آب سیاه.
- درمان انحراف چشم.
- درمان شب کوری.
- درمان گل مژه.
- برطرف کننده سفیدی کنار عدسی یا سفیدی چشم.
- گوشت چشم را صاف می کند.
ادامه مطلب را در قسمت 2 بخوانید.
منبع: تیم تولید محتوای طبایع
