در ادامه معرفی شربت های طبی در این قسمت به معرفی خواص و طرز تهیه انواع شربت سکنجبین خواهیم پرداخت. در قسمت قبلی خواص و طرز تهیه انواع “شربت عناب” را بیان کردیم. ما سعی کرده ایم بیشتر طرز تهیه و خواص بیشتر سکنجبین های توصیه شده در طب سنتی و نسخ حکیمان را جمع کنیم و به دلیل اینکه این مبحث شربت سکنجبین طولانی و تعداد انواع آن زیاد است مطلب را در دو قسمت آورده ایم. قسمت دوم را در مطلبی با عنوان “شربت های طب سنتی، خواص و طرز تهیه ( سکنجبین _ قسمت 2)” بخوانید.
شربت سکنجبین
برای تهیه شربت سکنجبین نیز مانند شربت عناب روش های مختلفی وجود دارد که به همین دلیل نام های مختلفی نیز برای آن ها در نظر گرفته شده است. شربت سکنجبین را باید بر اساس مزاج و بیماری مصرف کرد.
سکنجبین طبی ساده
مواد لازم:
- شکر 400 گرم.
- آب: یک لیتر.
- نعنا تازه تمیز شده: 150 گرم.
- سرکه طبیعی: نصف تا یک لیوان (هر نوع سرکه چه سرکه سیب یا انگور فرقی نمیکند، فقط طبیعی باشد).
طرز تهیه:
ابتدا همه مواد را در یک قابلمه ریخته و روی اجاق گذاشته شود تا با شعله ملایم آرام آرام بجوشد و به نصف برسد و قوامی مانند عسل پیدا کند. سپس اجاق گاز را خاموش نموده و نعنا خارج شود. محلول حاصله در کتب قدیم، «شیره منعنع» نام دارد.حال بعد از حدود یک ربع که دمای محلول به 70 تا 80 درجه رسید، حسب نیاز و مشکل شخص یا بیمار، نصف تا یک لیوان سرکه طبیعی به این شیره اضافه میشود و خوب به هم زده تا قوام یکدست پیدا کند.
خواص سکنجبین طبی ساده
- دفع حرارت و رفع تشنگی.
- دفع اخلاط رقیق از طریق ادرار از بدن.
- رفع گرفتگی عروق.
- رفع سردرد گرم.
- تقویت معده و کبد.
سکنجبین ساده با نبات
مواد لازم:
- سرکه انگور: 1 کیلوگرم.
- نبات: 6 کیلوگرم.
- گلاب: به مقدار لازم.
- آب: 3 کیلوگرم.
طرز تهیه:
سرکه انگور را با آب ترکیب کنید. سپس نبات را اضافه کرده و بر روی حرارت قرار دهید تا بجوشد. در حین جوشیدن شربت، مرتب کفی که بر روی آن تشکیل می شود را بردارید. هنگامی که شربت قوام آمد، 2 تا 3 قاشق غذاخوری گلاب به آن اضافه کنید. سپس از روی حرارت بردارید.
سکنجبین عسلی
مواد لازم:
- سرکه طبیعی: ۲ واحد.
- عسل طبیعی: ۵ واحد.
- آب : ۴ واحد.
طرز تهیه:
ابتدا هر سه جزء را مخلوط کرده بجوشانید و کف آن را بگیرید تا به یک چهارم برسد و به قوام آید، در تهیه این شربت می توانید از عرق نعناع یا خود نعناع نیز استفاده کنید.
خواص سکنجبین عسلی
- درمان بیماری های بلغمی.
- درمان تب های کهنه.
- لطیف کننده مواد غلیظ بدن.
- تقویت معده و کبد.
- مفتح (گشاینده) سدد.
- رفع تشنگی.
- رفع انسداد عروق.
سکنجبین سیب
مواد لازم
- آب سیب تازه: دو لیوان.
- شکر سفید: نصف لیوان (شکر سرخ بهتر است).
- سرکه سیب طبیعی: نصف لیوان.
طرز تهیه
آب سیب و شکر و سرکه سیب را در قابلمه ریخته و ترکیب کنید و اجازه دهید روی شعله ملایم به آرامی بجوشد و به قوام برسد. در هنگام استفاده، یک تا دو قاشق غذاخوری از ترکیب را در یک لیوان آب ولرم ریخته و میل نمایید.
میتوانید هنگام استفاده از این سکنجبین، یک قاشق غذاخوری گلاب به آن اضافه نمایید. استفاده از زعفران در صورت عدم منع مصرف برای فرد؛ به اثرات دارویی این ترکیب میافزاید. با اضافه کردن یک قاشق غذاخوری خاکشیر، در هنگام استفاده، تبدیل به ترکیب ضدیبوست خواهد شد.
خواص سکنجبین سیب
- پاکسازی کننده بدن از سموم.
- کمک به سلامت قلب، مغز و کبد.
- رفع عطش.
- نوشیدنی مناسب برای روزه داران (در فاصله افطار تا قبل از وعده سحری).
سکنجبین سیب و عناب
شما میتوانید با اضافه کردن جوشانده عناب در هنگام درست کردن سکنجبین سیب؛ «سکنجبین سیب و عناب» درست کنید و بر خواص آن بیفزایید.
طرز تهیه جوشانده عناب
هفت عدد عناب را چنگال زده و با یک لیوان آب جوشانده و در هنگام جوشیدن مطمئن شوید که عناب کاملاً نرم و له شده است. بعد با پشت قاشق عنابها را کاملاً له و شیره کشی کنید تا شیره آن وارد جوشانده شود. سپس محلول را با صافی ریز، صاف کرده و به ترکیب سکنجبین سیب در هنگام آماده سازی، اضافه نمایید.
خواص سکنجبین سیب و عناب
- عناب در کتاب مخزن الادویه منضج اخلاط (تبدیل اخلاط غلیظ به رقیق) و مسهل اخلاط رقیقه برشمرده شده که به خاصیت پاک کنندگی سکنجبین سیب و دفع سموم میافزاید.
- عناب به علت احداث برودت در بدن، خاصیت ضدصفرا و سنگ صفرا بودن را به این ترکیب میافزاید.
- خاصیت تصفیه و کاهش غلظت خون و پاکسازی کبد و تقویت سیستم ایمنی را دارد.
- مسکن التهاب، تشنگی، حدت خون و گرمی است.
سکنجبین به و لیمو
مواد لازم:
- آب به شیرین: 250 گرم.
- سرکه انگور: 130 گرم.
- گلاب: 130 گرم.
- آب لیموترش: 130 گرم.
- عسل: 3 کیلوگرم.
طرز تهیه:
همه مواد را با یکدیگر ترکیب کرده و بر روی حرارت متوسط قرار دهید تا بجوشد. در هنگام جوشیدن، کف ایجاد شده بر روی محلول را بردارید و بعد از اینکه شربت غلیظ شد، حرارت را خاموش کنید.
خواص سکنجبین به و لیمو
- تقویت قلب، معده، طحال و کبد.
- اشتها آور.
- درمان حالت تهوع و استفراغ صفراوی.
- شادی آور.
- ضدعطش.
سکنجبین خیار
مواد لازم:
- خیار قلمی: 4 عدد.
- نعناع تازه: 4۰۰ گرم.
- لیمو ترش: 4 عدد.
- یخ: به مقدار دلخواه.
- سکنجبین: 4 قاشق غذاخوری.
- گلاب: 2 قاشق غذاخوری.
- آب خنک: 1 پیمانه.
طرز تهیه:
ابتدا خیارها را رنده کنید. برک های نعنا را خورد کنید. لیمو ترش را به صورت حلقههای برابر برش بزنید. تکههای یخ را درون لیوان بریزید. آب یک لیمو را در لیوان یخ بریزید. نعناعها را اضافه میکنید. سپس، برشهای حلقهای لیمو را اضافه کنید. سکنجبین را در لیوان بریزید. برای خوش عطر شدن شربت، به آن یک قاشق گلاب اضافه کنید. در پایان خیارهای رنده شده را اضافه کنید.پس از اضافه کردن خیارها، آب خنک را را تا پر شدن لیوان اضافه کنید.
خواص سکنجبین خیار
- استحکام استخوانها و دندانها و پیشگیری و درمان پوکی استخوان.
- تقویت سیستم ایمنی بدن.
- طراوت، شادابی و جوان سازی پوست.
- تصفیه خون.
- کاهش غلظت خون.
- درمان نقرس و اسید اوریک بالا.
- رفع عطش.
- درمان تب.
- کمک به لاغری.
- درمان یبوست.
- دفع مواد زائد و سموم از بدن به ویژه از کبد و کلیهها.
- کمک به سلامت مفاصل و تقویت غضروفها و درمان دردهای آرتریت.
- کاهش چربی.
- کمک به درمان دیابت.
- کاهش فشار خون.
- پیشگیری از ناراحتی های قلبی.
سکنجبین افتیمونی
مواد لازم:
- افتیمون: 50 گرم.
- سرکه انگور: 1500 گرم.
- سنای مکی: 50 گرم.
- بسفایج پسته ای: 50 گرم.
- پوست هلیله زرد: 50 گرم.
- اسطخودوس: 100گرم.
- بادیان: 100گرم.
- تخم شاهتره: 100گرم.
- شکر سرخ: 3 کیلوگرم.
مواد فوق را نرم بکوبید و به مدت 24 ساعت در سرکه بخیسانید. بعد کمی بجوشانید و مخلوط را صاف کنید. سپس شکر را به آن اضافه کنید و مجددا آنقدر بجوشانید تا به قوام برسد.
خواص سکنجبین افتیمونی
- پاکسازی خلط سودا از مغز و درمان بیماری های سوداوی.
- درمان مالیخولیا، وسواس، دیدن کابوس، عصبانیت و لجبازی.
- رفع کدر شدن سفیدی چشم.
- درمان سوزش معده.
- درمان تپش قلب.
- رفع تیرگی پوست صورت.
- کاهش استرس و اضطراب، ترس و وحشت، آرامش بخش اعصاب و نشاط آور.
- رفع تشنگی.
- رفع بوی بد دهان.
- بهبود عملکرد و سلامت کبد.
- درمان اگزما و خارش های پوستی.
- رفع لک های پوستی، کک و مک، جوش های سرسیاه.
- تسکین درد مفاصل و کاهش التهاب بدن.
- کاهش چربی خون.
- تصفیه خون.
- تقویت قوای جنسی.
- درمان سردرد.
- درمان یبوست.
- منضج و مسهل.
سکنجبین راوندی
برای تهیه سکنجبین راوندی نیز روش ها و دستورهای مختلفی در طب سنتی آمده است که در اینجا به تعدادی از آن ها اشاره خواهیم کرد.
دستور 1
مواد لازم:
- ریوند چینی: 160گرم.
- تربد سفید: 80گرم.
- غاریقون سفید: 80گرم.
- بسفایج: 80گرم.
- تخم کاسنی: 80گرم.
- زنجبیل: 12گرم.
- آب: 5 لیتر.
- شکر سرخ: 3 کیلوگرم.
- سرکه انگوری طبیعی: 500 گرم.
طرز تهیه:
مجموع را نیم کوب کرده در آب بجوشانید تا یک چهارم آن بخار شود. سپس شکر سرخ و سرکه را داخل آن ریخته بجوشانید تا قوام آید.
دستور 2
مواد لازم:
- تخم کرفس: 40 گرم.
- تخم رازیان: 40 گرم.
- تخم کاسنی: 40 گرم.
- ریشه کرفس: 30 گرم.
- ریشه بادیان: 30 گرم.
- ریشه کاسنی: 100 گرم.
- مغز تخم بادرنگ:80 گرم.
- مغز تخم خربزه: 80 گرم.
- آب: 9 لیتر.
- گلاب: نیم لیتر.
- سرکه انگوری طبیعی: نیم لیتر.
- شکر سرخ: 3 کیلوگرم.
- ریوند چینی: 120 گرم.
طرز تهیه:
همه مواد فوق به جز ریوند چینی را نیم کوب کرده و در مخلوط آب و گلاب و سرکه برای مدت 24 ساعت بخیسانید. ریوند چینی را در کیسه پارچه ای نخی ریخته و بسته در مجموع بیندازند و مخلوط را روی حرارت ملایم بجوشانید و مرتب کیسه را بمالید و به هم بزنید وقتی که 3 کیلوگرم مایع ماند مخلوط را صاف کرده و با شکر سرخ به آرامی بجوشانید تا قوام آید.
دستور 3
مواد لازم:
- مغز تخم خیار: 100 گرم.
- مغز تخم خربزه: 50 گرم.
- تخم کاسنی: 60 گرم.
- پوست ریشه کاسنی: 60 گرم.
- بادیان: 15 گرم.
- پوست ریشه بادیان: 15 گرم.
- انیسون: 15 گرم.
- ریوند چینی: 80 گرم.
- شکر سرخ: 3000 گرم.
- آب: 9 لیتر.
- گلاب: نیم لیتر.
- سرکه انگوری: نیم لیتر.
طرز تهیه:
گیاهان را نیم کوب کرده و به مدت 24 ساعت در مخلوط گلاب و سرکه و آب بخیسانید و سپس ریوند چینی را ساییده، دریک کیسه کتانی (نخی) ریخته و سر آن را محکم بسته در مخلوط بیندازید و بجوشانید و مرتبا کیسه را بمالید و به هم بزنید تا حدود 3 لیتر از مخلوط بماند. باقیمانده را صاف نموده و با شکر سرخ مخلوط کرده و روی حرارت ملایم قوام آورید.
خواص سکنجبین راوندی
- ملین مزاج و درمان کننده یبوست.
- درمان درد کبد ناشی از حرارت و باز کردن سده کبد.
- بازکننده سده ها معده، قلب و عروق.
- مدر بول.
- از بین برنده بخارات.
- تقویت کننده طحال و کبد.
- درمان یرقان.
خواص و طرز تهیه انواع دیگر شربت سکنجبین را در قسمت دوم در مطلبی با عنوان “شربت های طب سنتی، خواص و طرز تهیه ( سکنجبین _ قسمت 2)” بخوانید.
منبع: تیم تولید محتوای طبایع