در قسمت قبل علائم و عوارض کمبود و زیاد بود ویتامین های محلول در چربی (A-E-D-K) و همچنین منابع غذایی حاوی آن ها را بیان کردیم و در این قسمت همین موارد را برای یکی از ویتامین های محلول در آب یعنی ویتامین C بررسی خواهیم کرد.
ویتامین C (اسید اسکوربیک)
علائم کمبود ویتامین C
- احتمال ابتلا به بیماری اسکوربوت یا اسکوروی که منجر به کبودی، خونریزی لثه، ضعف، خستگی، بثورات پوستی، کاهش اشتها، تحریک پذیری و درد مفاصل می‌شود.
- پرکاری تیروئید که خود دارای علائمی مانند کاهش وزن ناخواسته، تپش قلب، افزایش اشتها، عصبی بودن، لرزش، بی نظمی در قاعدگی در زنان و… می شود.
- ابتلا به آنمی یا کم خونی که خود دارای علائمی مانند خستگی مفرط، رنگ پریدگی، تنگی نفس، سرگیجه، کاهش وزن، پوست و موی خشک، سردرد و قاشقی شدن ناخن و… باشد.
- التهاب و خونریزی لثه. در مراحل پیشرفته ی کمبود ویتامین ث، لثه ها بنفش و فاسد می شوند.
- گیجی و سردرد.
- افزایش شدت آسم و مشکلات تنفسی.
- خمیدگی و پیچش و در نهایت ریزش غیرعادی موهای بدن.
- خونریزی پری فولیکولار موها یا قرمز شدن موها.
- موخوره
- عدم رشد عادی موها.
- قاشقی شدن ناخن ها.
- نازک و شکننده شدن ناخن ها.
- خونریزی اسپلینتر یا بروز لکه ها یا خطوط عمودی قرمز زیر ناخن ها.
- خونریزی از بینی
- افزایش وزن و افزایش میزان چربی شکم.
- افزایش التهاب و استرس اکسیداتیو.
- افزایش احتمال ابتلا به بیماری های قلبی.
- پوسیده و شل شدن و حتی افتادن دندان ها.
- ضعیف شدن استخوان ها و افزایش خطر شکستگی و پوکی استخوان.
- تغییرات خلقی مانند اضطراب، افسردگی و اختلال دو قطبی.
- کسالت و خستگی مزمن.
- بروز مشکلات در تشکیل بافت‌ها و رشد جنین.
- تضعیف سیستم ایمنی و افزایش خطر عفونت.
- افزایش احتمال ابتلا به آرتریت روماتوئید و مفاصل متورم و دردناک.
- در موارد شدید، خونریزی درون مفصلی رخ می دهد
- دیرتر درمان زخم ها.
- سفتی و خشکی عضلات.
- ابتلا به بیماری‌های پوستی
- پیدایش چین و چروک در پوست.
- آفتاب سوخته شدن پوست.
- کبود شدن پوست با کوچک ترین ضربه
- خشک شدن، زبر شدن، پوسته پوسته و تیره شدن پوست.
- ابتلا به کراتوزیس پیلاریس. این ناراحتی باعث می شود پوست پشت بازو، ران یا باسن به دلیل تشکیل پروتئین کراتین در منافذ «پوست مرغی»شود.
عوارض مصرف بیش از حد ویتامین C
همانطور که گفتیم ویتامین C، یک ویتامین محلول در آب است، به همین دلیل برخلاف ویتامین‌های محلول در چربی، در بدن ذخیره نمی‌شود. این ویتامین از طریق مایعات بدن به اندام‌های مختلف منتقل و مقادیر اضافه آن از طریق ادرار دفع می‌شود.
از آنجایی که بدن ویتامین C را ذخیره یا تولید نمی‌کند، مصرف روزانه غذاهای غنی از ویتامین C ضروری است، ولی همانطور که زیاده روی در مصرف همه مواد غذایی مشکل ساز می شود، مصرف مکمل‌هایی که مقادیر بالایی از ویتامین C دارند نیز می‌تواند عوارضی را برای به خطر انداختن سلامتی ایجاد کند.
البته عوارض ویتامین های محلول در آب به دلیل اینکه مقادیر اضافی آن ها از طریق ادرار از بدن دفع می شوند به اندازه عوارض ویتامین های نحلول در چربی که در بدن ذخیره می شوند نیست ولی باز هم عوارض زیر را به دنبال خواهند داشت:
- مشکلات گوارشی مانند اسهال، حالت تهوع، سوزش سر دل و رفلاکس معده.
- ایجاد سنگ کلیه.
- سردرد.
- بی‌خوابی.
- خارش و کهیر به خصوص در کودکان.
- گاستریت (التهاب مخاط معده) به خصوص در کودکان.
- گرفتگی‌های شکمی و نفخ شکم.
- افزایش احتمال ابتلا به سرطان.
- کاهش سطح ویتامین B12 و مس در بدن.
- آسیب به مینای دندان. بعد از مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین C و مکمل های این ویتامین دهان را با آب بشویید.
- احتمال ابتلا به فشار خون بالا و گاهی حملات قلبی در استفاده از مکمل های جوشان ویتامین C.
- فلاشینگ صورت: گرگرفتگی، قرمز شدن و حالت برانگیخته صورت.
- ابتلا به بیماری هموکروماتوز یا تجمع آهن در بدن که این بیماری آسیب‌هایی جدی به قلب، کبد، لوزالمعده، تیروئید و سیستم عصبی مرکزی وارد می کند.
منابع غذایی حاوی ویتامین C
- پرتقال.
- توت فرنگی.
- فلفل دلمه‌ای.
- گواوا.
- انگور فرنگی سیاه.
- فلفل قرمز شیرین.
- کیوی.
- لیمو.
- پاپایا.
- گوجه فرنگی.
- همه انواع کلم ها مانند کلم بروکلی، کلم بروکسل، گل کلم و ….
- آناناس.
- انگور.
- خرمالو.
- گیلاس.
- نارنگی.
- آلبالو.
- هلو.
- شلیل.
- آلو.
- نارنج.
- سیب زمینی.
- آویشن.
- طالبی.
- گرمک.
- گریپ فروت.
- انبه.
- توت.
- تمشک.
- شلغم و برگ آن.
- چغندر و برگ آن.
- انواع سبزیجات برگ دار مانند جعفری، شاهی، شوید، نعناع فلفلی، گشنیز ، ترخون و اسفناج.
- برگ بو.
- فلفل تند (هر چه فلفل تندتر باشد ویتامین C بیشتری دارد).
- هندوانه.
- جگر.
- مغز بره.
- رزماری.
- عناب.
- سیر خام.
- دارابی.
- زعفران.
- مرزنگوش.
- پیازچه.
در قسمت های بعدی به بررسی دیگر ویتامین های محلول در آب یعنی ویتامین های گروه B خواهیم پرداخت.
منبع: تیم تولید محتوای طبایع
