آشنایی با خواص و کاربردهای جوش شیرین

معرفی جوش شیرین

جوش شیرین یا سدیم هیدروژن‌کربنات یا سدیم بی‌کربنات (Sodium bicarbonate) با فرمول NaHCO₃ یکی از نمک های سدیم در ترکیب با کربنیک اسید است که تنها یک هیدروژن اسیدی این ترکیب با سدیم جایگزین شده‌ است. این ترکیب، بی‌بو و بی‌طعم است که کمی دارای خاصیت بازی است و به صورت پودر سپید یا بلورین است.

بی‌کربنات سدیم از واکنش کلرید سدیم، آمونیاک و کربن دی‌اکسید در آب است که بی‌کربنات سدیم به صورت رسوب به دست آمده پس از صاف کردن و خشک کردن با حرارت به کربنات سدیم تبدیل خواهد شد.

خواص جوش شیرین در طب سنتی

1. از بین بردن اسید های اضافه ی معده: جوش شیرین از طریق خنثی کردن اسید معده، به بهبود سوزش سر دل کمک می‌کند. اگر به سوزش سر دل مبتلا هستید، یک قاشق چای‌خوری از این ترکیب مفید را در یک لیوان آب یخ حل کنید و آن را آرام آرام بنوشید.
2. لایه برداری پوست صورت: جوش شیرین یک لایه بردار قوی برای صورت است. مقدار کمی از جوش شیرین را با آب مخلوط کرده و یک خمیر به دست آورید و سپس این خمیر را روی صورت تمیز خود گذاشته و به کمک آن صورت خود را اسکراب کنید و بعد با آب گرم و سپس با آب سرد بشویید. این کار باعث از بین رفتن جوش‌های سرسیاه نیز می‌شود.
3. ماسک جوش شیرین و نشاسته روشی دیگر برای لایه برداری از پوست صورت: برای تهیه ماسک جوش شیرین و نشاسته ابتدا یک قاشق غذاخوری جوش شیرین را با یک قاشق غذاخوری نشاسته ترکیب کنید. مقداری آب به آن اضافه کنید تا خمیری نرم به دست آید. این خمیر را روی پوست خود بمالید و به آرامی ماساژ دهید. اجازه دهید این ماسک صورت با جوش شیرین ده دقیقه روی پوست صورت بماند و بعد با آب شستشو دهید.
4. از بین بردن جوش های صورت: مقداری عسل و جوش شیرین را با هم مخلوط کنید تا خمیر نرمی به دست آید. خمیر را بر روی جوش های صورت بمالید و بعد از ده دقیقه با آب سرد بشویید. در پایان با استفاده از یک کرم مرطوب کننده پوست صورتتان را مرطوب کنید.
5. برای سفید شدن پوست (مانند پوست صورت و پوست زیربغل و کشاله ران) می توانید از ماسک های زیر استفاده کنید:
   1. 1. جوش شیرین (1 قاشق غذا خوری)، آب لیموترش(چند قطره)، روغن نارگیل (یک چهارم قاشق غذاخوری)
      2. دو قاشق غذاخوری جوش شیرین را با یک قاشق غذاخوری گلاب مخلوط کنید و روی پوستتان بگذارید.
      3. دو قاشق غذاخوری جوش شیرین با سه قاشق غذاخوری سرکه (می توانید سزکه سیب را با آب رقیق کنید).
      4. یک قاشق غذاخوری جوش شیرین را با آب گوجه فرنگی تازه مخلوط کنید. آن را روی تمام صورت بمالید و پس از خشک شدن بشویید.
      5. یک قاشق غذاخوری از هر جوش شیرین و آرد ذرت و زردچوبه را با 4 قاشق غذاخوری گلاب و چند قطره آب لیمو ترکیب کنید و روی صورتتان بمالید و پس از خشک شدن بشویید.
6. برطرف کردن بوی بد بدن: به این منظور مقداری مخلوط جوش شیرین آب را به زیر بغل بمالید و بعد از بیست دقیقه بشویید.
7. کاهش عرق دست و پا: برای این منظور سه قاشق غذاخوری جوش شیرین را در آب گرم مخلوط کنید و دست‌ها و پاهای خود را به مدت 20 تا 30 دقیقه در آن قرار دهید.
8. استفاده به عنوان دهانشویه: استفاده از جوش شیرین به عنوان جایگزینی برای شوینده‌ی دهان به دلیل داشتن خواص ضدباکتری و ضدمیکروبی و کمک به خوشبو شدن دهان. نصف قاشق چای‌خوری از آن را به نصف لیوان آب گرم اضافه کنید و حدود ۳۰ تا ۴۵ ثانیه در دهان‌تان بچرخانید، سپس آن را از دهان خارج کنید.
9. لایه برداری ناخن ها: ناخن ها را با مخلوط آب و جوش شیرین برس بکشید و سپس پولیش کنید.
10. درمان موخوره: جوش شیرین و سرکه سیب را به نسبت مساوی با هم ترکیب کنید و موهایتان را با آن ماساژ دهید.
11. رفع شوره سر و درخشان و حجیم و ضخیم کردن موها: مقداری جوش شیرین به شامپو اضافه کنید و موهایتان را بشویید.
12. پاک کننده رنگ مو: مقدار مساوی از جوش شیرین و شامپو ضدشوره را با هم ترکیب کنید. ترکیب به دست آمده را روی موهای رنگ شده خود بمالید و اجازه ۱۰ دهید دقیقه بماند و بعد از آن با آب شستشو دهید.
13. سفید کردن دندان‌ها: برای این هدف مسواک مرطوب را داخل جوش شیرین بزنید و دندان‌هایتان را مسواک بزنید.
14. تسکین خارش پوست و درمان آفتاب سوختگی: قرار گرفتن در آب وان حمام که حاوی مقداری جوش شیرین است.
15. درمان التهاب ناشی از سوختگی: جوش شیرین خاصیت ضدالتهابی و خنک کنندگی دارد که می تواند به سرعت التهاب ناشی از سوختگی را از بین ببرد و به کاهش سوزش ناشی از سوختگی کمک کند.
16. درمان درد نقرس: از بین بردن درد ناشی از بیماری نقرس با نوشیدن نصف قاشق چای‌خوری مخلوط در مقداری آب.
17. درمان گلودرد: درمان التهاب، خارش، درد و یا تحریک گلو به کمک ترکیب یک فنجان آب گرم، نصف قاشق چای‌خوری نمک و نصف قاشق چای‌خوری جوش شیرین.
18. درمان عفونت مجاری ادراری ناشی از عفونت باکتریایی: برای این منظور به یک فنجان آب به مقدار یک قاشق چای خوری جوش شیرین اضافه کنید و با معده خالی این مخلوط را بنوشید. مصرف این مخلوط موجب رفع سوزش ادرار و همچنین کاهش اسیدیتیه ادرار که موجب درد است، می‌شود.
19. درمان عفونت های زنانه: از جوش شیرین محلول در آب یه عنوان آبزن استفاده کنید و یا مقداری جوش شیرین را در وان یا تشت آب بریزید و در آن بشینید.
20. درمان ترک پا: ۳ قاشق غذاخوری جوش شیرین را با ۱۰ لیوان آب گرم مخلوط کنید. به خوبی هم بزنید تا جوش شیرین کاملا در آب حل شود. در صورت تمایل می توانید یک قاشق غذاخوری نمک هم اضافه کنید. پس از آماده شدن محلول به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه پایتان را داخل محلول قرار دهید.
21. از بین بردن باد و نفخ حبوبات: خیساندن حبوبات در مخلوط آب و جوش شیرین به مدت چند ساعت، باعث از بین رفتن نفخ حاصل از آن ها می شود.
22. تسکین درد ناشی از آفت دهان و التهاب لثه و درمان تبخال و ترک‌های لب.
23. درمان نفخ ناشی از مصرف سبزیجات.
24. کاهش درد ورم لوزه و سرعت بخشیدن به فرایند درمان آن.
25. درمان آکنه با استفاده از ماسک جوش شیرین.
26. کاهش پیشرفت بیماری‌های مزمن کلیوی.
27. کمک به اثر بخشی داروهای شیمی درمانی.
28. تسکین سوزش و خارش ناشی از آبله‌مرغان.
29. تسکین خارش ناشی از نیش حشرات و زنبور.
30. کاهش سوزش پوست ناشی از تماس با پیچک سمی و نیش عروس دریایی.
31. تسکین درد مفاصل.
32. درمان التهاب زبان به خاطر خوردن غذای داغ.

کاربردهای جوش شیرین

1. بیشترین استفاده از بی‌کربنات سدیم در فرآوری انواع بیکینگ پودر است.
2. بی‌کربنات جاذب رطوبت و بوگیر است و برای برطرف کردن بوی بد یخچال و مایکروویو بسیار کاربرد دارد.
3. رفع بوی بد کفش ها. مقداری جوش شیرین را داخل یک پارچه بریزید و داخل کفش ها بگذارید.
4. رفع بوی بد داخل اتومبیل. مقداری جوش شیرین داخل ماشین بگذارید تا بوی بد داخل کابین را از بین ببرد.
5. ضدعفونی کردن رفع بوی بد تخته‌ آشپزخانه.
6. از بین بردن بوی ادرار حیوانات.
7. پاک کردن و ساییدن سطوح.
8. در صنایع غذایی، تولید نوشابه‌های گازدار.
9. کپسول‌های اطفاء حریق.
10. صنایع پاک کننده‌های خانگی.
11. در صنعت نساجی برای عمل آوردن نخ های پشمی و ابریشمی.
12. رنگرزی و چاپ پارچه.
13. سفید کننده و از بین برنده لکه های پارچه ها و لباس ها.
14. لباس‌ها را نرم‌ می‌کند و بوی آن ها را از بین می‌برد.
15. از این ماده برای متخلخل کردن خمیر نان نیز استفاده می‌شود.
16. به عنوان عامل فوم ساز در فرایند تولید لاستیک و پلاستیک.
17. به عنوان یک مکمل خوراکی در جیره غذایی دام و طیور.
18. ضد عفونی کردن میوه و سبزیجات.
19. ترد کردن گوشت و مرغ.
20. حفظ رنگ سفید گل‌کلم و گرفتن بوی آن.
21. تهیه دئودورانت ها.
22. به عنوان کاتالیزور و تصفیه‌کننده در فرایند تولید پلیمرها و پلاستیک‌های پیچیده.
23. در صنایع داروسازی برای تولید قرص‌های جوشان.
24. از بین برنده علف های هرز با پاشیدن مقداری جوش شیرین برروی آن ها.
25. تمیز کننده مایکروویو و اجاق گاز.
26. پاک کردن لکه‌های روغن از روی وسایل چوبی.
27. پاک کردن زنگ‌آهن از ابزارآلات فلزی.
28. استفاده به عنوان مایع دستشویی: سه چهارم فنجان جوش شیرین را با یک چهارم فنجان آب مخلوط کنید تا حالت خمیری شکل پیدا کند. میتوانید از این مایع به عنوان مایع دستشویی استفاده کنید چراکه قدرت زیادی در مبارزه با عوامل بیماری زا و پاک کنندگی کثیفی ها دارد.
29. خوشبو کننده هوا: برای این منظور یک سوم فنجان جوش شیرین، ۱۰ تا ۱۵ قطره از روغن های معطر مانند روغن اسطوخودس را داخل یک شیشه بریزید سپس دهانه شیشه را با یک کاغذ یا یک پارچه بپوشانید.
30. تخمیر کننده: خواص تخمیری دارد و از طریق تولید کربن دی اکسید، سبب پف کردن خمیر می‌شود. جوش شیرین با بکینگ پودر فرق می کند. جوش شیرین معمولا در مواردی به کار می‌رود که نیاز به پخت طولانی ندارد، اما بیکینگ پودر برای مواردی که به زمان پخت بیشتری نیاز دارند استفاده می شود.
31. رفع گرفتگی سینک ظرفشویی: برای این کار مخلوطی از سرکه، جوش شیرین و آب تهیه کنید و آن را داخل آبراه سینک بریزید.
32. از بین برنده لکه های سرسخت: سیاهی و لکه های روی یقه‌ها و سرآستین‌ها را تمیز می‌کند و لکه‌ی روغن و جوهر را از بین می‌برد.
33. از بین برنده لکه های روی فرش: ترکیب جوش شیرین و سرکه، برای از بین بردن  لکه‌های فرش که با هیچ چیز پاک نمی شوند کاربرد دارد. برای این کار مقداری جوش شیرین روی لکه فرش بریزید و سپس سرکه را بر روی آن اسپری کنید. بگذارید سرکه خشک شود سپس با یک فرچه روی آن بکشید و روی لکه را جارو برقی بکشید.
34. حشره کش طبیعی: برای رهایی از مورچه‌ها و سوسک ها می‌توانید از افشانه‌ی جوش شیرین به‌عنوان یک حشره‌کش طبیعی استفاده کنید.
35. براق و سفید کننده نقره جات: برای براق شدن نقره جات آن ها را در ترکیب جوش شیرین، سرکه و آب داغ بیندازید.
36. سفید کردن و از بین بردن لکه های غذاهای سوخته از قابلمه و ماهیتابه ها: بدین منظور مقداری جوش شیرین را درون ظرفی که غذا در آن ته گرفته است بریزید به طوری که کل لکه ها را بپوشاند، سپس ظرف را روی شعله گاز بگذارید تا جوش بیاید سپس آب آن را خالی کنید و ظرف را بشویید.
37. برطرف کردن بوی بد خانه: ریختن جوش شیرین در دستگاه بخور علاوه بر باز کردن راه تنفسی به برطرف شدن بوی بد منزل نیز کمک می کند.

عوارض جوش شیرین و موارد منع مصرف آن

• کسانی که ناراحتی معده دارند، نبایستی از فراورده‌هایی که در تولید آن‌ها از جوش شیرین استفاده شده و به‌طور مشخص، نباید از نان‌های پخته شده توسط جوش شیرین استفاده کنند.
• زیاده روی در خوردن جوش شیرین می تواند باعث واکنش های آلرژیک و حساسیت شود.
• جوش  شیرین مقادیر بالای سدیم دارد و زیاده روی در مصرف آن برای افراد مبتلا به  بیماری های کبد، کلیه و همچنین نارسایی قلبی مضر می باشد.
• همچنین سدیم بالای موجود در جوش شیرین ممکن است باعث به هم خوردن تعادل در فشارخون شود.
• زیاده روی در مصرف جوش شیرین، می تواند دفع پتاسیم را افزایش داده و منجر به کمبود این ماده ی معدنی در بدن شود.
• زخم معده، اختلال در جذب مواد آلی همچون کلسیم، آهن و فسفر، اختلالات هوشیاری و کم خونی، تنگی نفس، کولیک روده و یبوست، لرزش اعضای بدن و حالت تهوع از دیگر اثرات زیانبار و بارز استفاده از غذاهای جوش شیرین دار می باشد.
• مصرف خوراکی جوش شیرین برای نوزادان و کودکان ممنوع می باشد.

منبع: تیم تولید محتوای طبایع