عفونت ادراری چیست
عفونت ادراری ( Urinary tract Infection ) ، عفونتی است که بخشی از دستگاه گوارش مانند کلیه ها، میزنای و مثانه را درگیر عفونت از نوع باکتری می شود. عامل بیشتر عفونت‌های ادراری باکتری است، اما در برخی مواقع در اثر حضور و تکثیر قارچ‌ها و در موارد نادر ویروس‌ها نیز بروز می‌کند. این عفونت بیشتر در بخش تحتانی دستگاه ادراری یعنی مثانه و مجرای ادراری خود را نشان می‌دهد و زنان به مراتب بیشتر از مردان درگیر آن می شوند.
زنان به خاطر شکل دستگاه تناسلی خود، بیشتر از مردان دچار عفونت ادراری می‌شوند، زیرا دستگاه تناسلی آن‌ها کوچک‌تر و مرطوب بوده و امکان تهاجم این نوع باکتری و تکثیر آن‌ها در آن نواحی بسیار زیاد است. مردان نیز به دلیل رابطه با زنان آلوده به این بیماری دچار می‌شوند. این بیماری بین سن ۲۰ تا ۵۰ سالگی بین زنان شایع است. زنان باردار نیز ممکن است از این بیماری در آسیب باشند.
در اغلب موارد عفونت دستگاه ادراری میزراه و مثانه را درگیر می‌کند و در موارد کمی، عفونت می‌تواند در میزنای و کلیه و دستگاه بالایی ایجاد شود. اگرچه عفونت دستگاه‌های بالایی ادراری بسیار نادرتر است، اما علائم عفونت ادراری در این دستگاه‌ها شدید‌تر است.
بی‌توجهی به این نوع عفونت، بر نواحی دیگر نیز اثر کرده و منجر به بیماری‌های جدی‌تری می‌شود. عواملی که باعث ایجاد خطر بیشتر در ابتلاء می شوند به خصوص در بانوان، می توانند: فعالیت جنسی زیاد، مشکلات مجرای ادرار، عمل جراحی مجرای ادرار، سرکوب سیستم ایمنی، آناتومی بانوان، یائسگی، استفاده از ابزار ضد بارداری و… باشند. از عوارض این بیماری می تواند آسیب دیدگی کلیه، افزایش خطر سقط جنین، تنگ شدن میزراه مردان، سپسیس و… باشد.
برخی از عوامل بوجود آورنده عفونت ادراری
- زنان مجرای ادراری کوتاه تری نسبت به یک مردان دارند، به همین دلیل فاصله ای که باکتری ها باید طی کنند تا به مثانه برسند در زنان کم تر است.
- برخی از زنان بعد از فعالیت جنسی ممکن است به عفونت اداری دچار شوند. داشتن یک شریک جنسی جدید نیز خطر عفونت ادراری را افزایش می دهد.
- انواع خاصی از روش های پیشگیری از بارداری مانند دیافراگم های جلوگیری از بارداری می تواند باعث بروز عفونت ادراری شود.
- پس از یائسگی، کاهش استروژن در گردش خون باعث تغییراتی در دستگاه ادراری می شود، که شما را در برابر عفونت ها آسیب پذیرتر می کند.
- نوزادانی که با ناهنجاری‌های مجاری ادراری متولد می‌شوند به دلیل اینکه ادرار به طور طبیعی از بدن خارج نمی شود و ادرار به مجرای ادراری برگشت داده می‌شود، در معرض خطر ابتلا به عفونت‌های ادراری هستند.
- سنگ کلیه یا بزرگ شدن پروستات می تواند ادرار را در مثانه حبس کند و خطر عفونت ادراری را افزایش دهد.
- دیابت و سایر بیماری‌هایی که سیستم ایمنی (دفاع بدن در برابر میکروب‌ها) را مختل می‌کنند، می‌توانند خطر UTI را افزایش دهند.
- افرادی که نمی توانند به تنهایی ادرار کنند و از لوله برای ادرار کردن استفاده می کنند، در معرض خطر ابتلا به عفونت ادراری یا UTI هستند. این امر ممکن است برای افرادی که در بیمارستان بستری هستند، افرادی که مشکلات عصبی دارند و کنترل ادرار برایشان دشوار است و همچنین افرادی که ناتوانی جسمانی دارند رخ دهد.
- جراحی مثانه یا معاینه دستگاه ادراری که شامل ابزارهای پزشکی است، هر دو می توانند خطر ابتلا به عفونت ادراری را افزایش دهند.
انواع عفونت ادراری
عفونت مثانه (سیستیت)
این نوع عفونت ادراری معمولاً توسط اشریشیا کُلی (E.coli)، نوعی باکتری که معمولاً در دستگاه گوارش یافت می شود، ایجاد می شود. با این حال، گاهی اوقات باکتری های دیگر نیز می توانند مسئول عفونت اداری باشند.
آمیزش جنسی همچنین ممکن است منجر به سیستیت شود و برای ایجاد آن حتما لازم نیست که از نظر جنسی فعال باشید. همه زنان به دلیل آناتومی خود به ویژه، وجود فاصله کم از مجاری ادرار تا مقعد و دهانه مجرای ادرار تا مثانه، در معرض خطر ابتلا به عفونت سیستیت هستند.
عفونت مجاری ادرار (اورتریت)
این نوع عفونت ادراری زمانی رخ می دهد که باکتری دستگاه گوارش از مقعد به مجاری ادرار گسترش یابد. همچنین از آنجایی که مجرای ادرار زنانه به واژن نزدیک است، عفونت‌های مقاربتی مانند تبخال، سوزاک، کلامیدیا و مایکوپلاسما می‌توانند باعث بروز عفونت اورتریت شوند.
عفونت کلیه (پیلونفریت)
این نوع عفونت می تواند باعث تب، لرز، حالت تهوع، استفراغ و درد در قسمت فوقانی پشت یا پهلو شود.
علائم عفونت ادراری
از علائم عفونت ادراری در اثر عفونت قسمت‌های تحتانی دستگاه ادراری (مجاری ادراری و مثانه) می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تکرر ادرار بدون دفع ادرار زیاد
- احساس سوزش ادرار
- تمایل برای دفع سریع ادرار
- تیرگی رنگ ادرار
- وجود خون در ادرار
- دفع ادرار کدر و ابری
- ادرار بودار
- درد لگن در بانوان
- درد مقعدی در مردان
از علائم عفونت ادراری در اثر عفونت قسمت‌های فوقانی دستگاه ادراری (کلیه‌ها و حالب‌ها) می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- احساس درد در قسمت فوقانی بدن مثل کمر و پهلوها
- تب و لرز
- حالت تهوع
- استفراغ
- خستگی
- وجود خون در ادرار
علائم عفونت ادراری در نوزادان و کودکان عبارتند از:
- دمای بالای بدن به‌خصوص در ناحیه گردن، کمر یا شکم کودک
- نوزاد یا کودک مدام بی‌قرار است و کم‌اشتها می‌شود
- نوزاد مدام خود را خیس می‌کند
- احساس بوی ناخوشایند هنگام عوض کردن نوزاد
- ممکن است کودک در اثر تکرر ادرار شب دچار شب‌ادراری شود
درمان‌های طبیعی عفونت ادراری
نوشیدن آب فراوان
عفونت ادراری زمانی بروز می‌کند که گروهی از میکروارگانیسم‌های مضر مجاری ادراری و در واقع کلیه‌ها و مثانه را اشغال می‌کنند. در اکثر موارد عفونت ادراری به دلیل باکتری‌ها بروز می‌کند، بنابراین باید به فکر نابودی این باکتری‌ها بود. یک اصل اساسی در درمان عفونت ادراری وجود دارد که عبارت است از نوشیدن آب فراوان. برای این کار باید روزانه بین 2 تا 3 لیتر آب بنوشید تا مجاری اداری تمیز شده و عفونت از بین برود.
زغال‌اخته
بعد از آب، یکی از درمان‌های اصلی عفونت ادراری زغال‌اخته است. چون حاوی ترکیبات آنتی‌اکسیدانی قوی مانند آنتوسیانین‌ها و کاروتنوئیدها و همچنین منبع ویتامین C است. زغال‌اخته همچنین خاصیت آنتی‌باکتریال و ضدعفونی‌کنندگی دارد.
بنابراین به طور مستقیم روی میکروب‌ها تأثیر می‌گذارد و به عنوان مثال مانع از آن می‌شود که باکتری «ای کولای» به جداره‌های مجاری ادراری بچسبد. علاوه براین ویتامین C موجود در زغال‌اخته نیز باعث تقویت قدرت دستگاه ایمنی بدن می‌شود و از این طریق نیز با عفونت ادراری مقابله می‌کند.
کاسنی و گزنه
تجربه نشان داده است که خوردن عصاره رقیق شده گیاه کاسنی (۲ تا ۴ گرم به صورت جوشانده یا دم کرده) و گیاه گزنه باعث افزایش ادرار و خروج باکتری‌ها شده و در رفع عفونت ادراری موثر است.
دارچین و عسل
خوردن مداوم محلول دارچین و عسل به افزایش قدرت سیستم ایمنی بدن و از بین بردن باکتری‌ها کمک می‌کند.
دم‌کرده گیاه دم‌اسبی
دم‌کرده گیاه دم‌اسبی یک نوشیدنی فوق‌العاده با خواص ادرارآوری بالا است که به افزایش تولید و دفع ادرار کمک می‌کند. این کار نیز باعث تمیز شدن مجاری ادراری و کاهش باکتری‌ها می‌شود. ترکیبات ضدالتهابی گیاه دم‌اسبی به تسکین درد و کاهش احساس سنگینی کمک کرده و باعث بهبودی سریع فرد می‌شود.
کافی است یک قاشق معادل 10 گرم گیاه دم‌اسبی را به یک لیوان معادل 100 میلی‌لیتر آب جوش اضافه کنید و اجازه دهید به مدت چند دقیقه با حرارت ملایم بجوشد و سپس شعله را خاموش کنید. زمانی که دمنوش خنک و به دمای قابل نوشیدن رسید آن را جرعه‌جرعه میل کنید. می‌توانید روزانه دو تا سه لیوان از این دمنوش میل کنید.
آب هندوانه
آب هندوانه میزان زیادی ترکیبات آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی به بدن می‌رساند که باعث تسکین مشکلات دستگاه ادراری می‌شود. در واقع اثر ادرارآوری هندوانه میزان مایعات بافت‌ها را تنظیم کرده و با عبور از کلیه‌ها باعث تمیزی آن و دفع توکسین‌ها می‌شود. برای این منظور دو برش هندوانه را با یک لیوان آب میکس کنید تا کاملاً یکدست شود و روزانه دو لیوان از این آب هندوانه را میل کنید.
اسفناج
مقادیر مساوی از آب اسفناج تازه و آب نارگیل را با هم مخلوط کنید، و به منظور از بین بردن عفونت مثانه آن را بنوشید.
آب خیار
خیار از 90 درصد آب تشکیل شده و حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری است. خاصیت ادرارآوری خیار باعث افزایش میزان ادرار در کلیه‌ها شده و به این ترتیب به تمیز شدن مجاری ادراری کمک می‌کند. آب خیار توکسین‌های جمع شده در دستگاه ادراری را از بین می‌برد و در عین حال باعث کنترل رشد بیش از حد باکتری‌ها می‌شود.
برای این منظور نصف خیار پوست‌کنده را با یک لیوان آب به مدت چند دقیقه میکس کرده و مصرف کنید. می‌توانید روزانه تا برطرف شدن عفونت دو لیوان از این نوشیدنی را میل کنید.
مدرها به دفع عوامل خارجی از مجاری ادراری کمک کرده و باعث کاهش احتباس آب بدن می‌شوند. بنابراین بهتر است این مواد غذایی که شامل خیار، کرفس، مارچوبه و بخصوص آناناس است را به برنامه غذایی‌تان اضافه کنید. این مواد غذایی به دلیل دارا بودن آنزیم‌های ضدالتهابی به بهبود عفونت ادراری کمک زیادی می‌کنند
برگ تربچه
آب برگ تربچه را بگیرید و برای خلاص شدن از شر عفونت مثانه هر روز یک فنجان از آن بنوشید.
دمنوش و آبزن رزماری
رزماری گیاهی ضد التهاب و ضد باکتری است، به همین دلیل در درمان انواع عفونت ها کاربرد درمانی دارد. راحت ترین روش استفاده از خواص رزماری استفاده از جوشانده یا عصاره‌ی روغنی آن است. برگ های این گیاه معطر را دم کرده و روزانه دو تا سه فنجان از این جوشانده میل کنید. همچنین می توانید برگ های رزماری را به مدت ۱۵ دقیقه در آب بخیسانید و سپس واژن را با این داروی گیاهی بشویید تا ضد عفونی شود.
آب انگور قرمز
انگور قرمز نیز از منابع فوق العاده طبیعی است. این میوه قرمز و پرخاصیت حافظ سیستم ادراری بوده به اندازه زغال اخته کمک کننده است. اگر زیاد دچار مشکل عفونت ادراری می‌شوید، روزانه از این میوه استفاده کنید. انگور قرمز سرشار از آنتی اکسیدان هاست و باعث کاهش التهاب بدن می شود. آب انگور قرمز دیورتیک (ادرارآور) فوق العاده ای است که علاوه بر تامین ویتامین های بدن به بهبود و درمان عفونت ادراری کمک زیادی می کند.
دم‌کرده زنجبیل
زنجبیل ضدالتهاب، مسکن و آنتی‌بیوتیک طبیعی است که می‌تواند در درمان عفونت دستگاه ادراری مؤثر باشد. مصرف دم‌کرده این ریشه پرخاصیت به تسکین درد در ناحیه پایین شکم کمک و دفع مایعات را افزایش می‌دهد. درنتیجه دستگاه ادراری تمیز می‌شود.
کافی است یک لیوان (200 میلی‌لیتر) آب را بجوشانید و یک قاشق معادل 10 گرم زنجبیل رنده شده را به آن اضافه کنید. زیر شعله را خاموش کنید و اجازه دهید به مدت چند دقیقه دم بکشد. در نهایت دمنوش را صاف و میل کنید. می‌توانید روزانه تا 3 لیوان از این دمنوش را میل کنید. برای شیرین کردن آن نیز می‌توانید از عسل استفاده کنید. اگر از فشارخون بالا رنج می‌برید در مصرف زنجبیل احتیاط کنید.
عرق آویشن
با وجود تیمول و کارواکرول در عرق آویشن می توان باکتری عفونی بدن را از بین برد و عفونت های روده ای و دستگاه ادراری را درمان کرد.
دمنوش بابونه
خوردن دمنوش بابونه موجب کاهش دردهای ماهیچه‌ای در اثر عفونت‌های ادراری می شود و خاصیت ضد باکتری، ضد قارچ و خواص ضد التهابی دارد.
دمنوش پنیرک
در طب سنتی خاصیت آنتی‌بیوتیکی گیاه پنیرک زبانزد است. این دمنوش گیاهی را روزی سه بار بنوشید تا عفونت مثانه شما برطرف شود.
دمنوش بادرنجبویه
برای ضربه‌فنی کردن عفونت ادراری خود از گیاه بادرنجبویه بهره ببرید.
جعفری و سیر
مواد غذایی فوق‌العاده مؤثر با خواص آنتی‌بیوتیکی بالا. می‌توانید این دو ماده غذایی را به طور همزمان در تهیه غذاهایتان استفاده کنید و یا هر یک را به تنهایی به کار ببرید. اگر جعفری را با آب‌میوه‌های ترش میل کنید، تأثیر بیشتری دارد. در خصوص سیر نیز بهترین کار له کردن و مصرف آن با کمی روغن زیتون است.
آب بلوبری
اگر به بلوبری دسترسی دارید بدانید که این میوه‌های ریز حاوی ترکیبات ضدباکتری و آنتی‌اکسیدانی فراوانی هستند که به طور مستقیم روی مجاری اداری تأثیر گذاشته و رشد میکروب‌های مضر را کنترل می‌کنند.
100 گرم آب بلوبری را با نصف لیوان آب مخلوط کرده و با اندکی عسل شیرین کنید. با مشاهده اولین علائم عفونت ادراری از این نوشیدنی میل کنید. می‌توانید روزانه دو مرتبه آب بلوبری مصرف کنید.
لاکتوباسیل‌ها
لاکتوباسیل‌ها نیز برای از بین بردن عفونت ادراری مؤثر هستند. می‌توانید این ترکیبات را در محصولات لبنی مخصوصا ماست پیدا کنید. لاکتوباسیل‌ها باعث تقویت فلور روده شده و تولید آنتی‌بادی‌ها را افزایش می‌دهند.
مواد غذایی ادرارآور
مدرها به دفع عوامل خارجی از مجاری ادراری کمک کرده و باعث کاهش احتباس آب بدن می‌شوند. بنابراین بهتر است این مواد غذایی که شامل خیار، کرفس، مارچوبه و بخصوص آناناس است را به برنامه غذایی‌تان اضافه کنید.
جوش شیرین
اگر عفونت ادراری بیش از دو روز طول بکشد باید به پزشک مراجعه و درمان دارویی دریافت کنید. توجه داشته باشید که اگر عفونت ادراری درمان نشود ممکن است به عفونت کلیه‌ها منجر شود. در این صورت یک عفونت ساده و رایج به مشکلی جدی و خطرناک تبدیل خواهد شد.
برای پیشگیری و همچنین درمان این مشکل توصیه می‌شود به محض مشاهده علائم آن، یک قاشق چای‌خوری جوش شیرین را در یک لیوان آب حل کرده و خود را با آن شستشو دهید. این کار به کاهش عفونت کمک می‌کند. جوش شیرین حالت اسیدی ادرار را خنثی کرده و روند بهبودی را سرعت بیشتری می‌دهد.
آب آناناس
آناناس حاوی آنزیم مفیدی است که باعث التهاب زدایی از بدن شده و برای خلاص شدن از شر عفونت ادراری مفید است. در واقع می توان آناناس را یک میوه درمانگر دانست که شایستگی حضور روزانه در سبد میوه را دارد. توصیه بر این است که از این میوه به هر صورتی که دوست دارید (در سالاد میوه و یا به صورت آب میوه) استفاده کنید. در صورت ابتلا به عفونت ادراری آب آن را گرفته و میل کنید.
پیشگیری از ابتلا به عفونت ادراری
همیشه پیشگیری کردن بهتر از درمان است. عفونت ادراری نیز از آن دست مشکلاتی است که به راحتی می‌توان از آن پیشگیری کرد.
- به طور مرتب آب بنوشید تا از بروز باکتری‌ها پیشگیری شود.
- بهداشت فردی را با دقت بیشتری رعایت کنید.
- خانم ها لباس مناسب بپوشند: باکتری‌ها در محیط‌های خیس و مرطوب رشد و نمو می‌کنند. شلوار جین تنگ یا سایر لباس‌های تنگ و چسبان، رطوبت را در آلت تناسلی نگه می‌دارند و محیط مناسبی برای رشد باکتری فراهم می‌کنند. پوشیدن لباس‌های گشاد و غیررسمی باعث می‌شود پوستتان نفس بکشد و باکتری‌ها از مجاری ادرارتان دور شوند. بنابراین توصیه می‌کنیم از شلوارها یا دامن‌های گشاد و لباس زیر نخی استفاده کنید تا هوا در جریان باشد و رشد باکتری کاهش بیابد.
- زیاد ادرار کنید: برای اینکه کمک می‌کند تا با دفع باکتری از مثانه، عفونت را از بین ببرید. نگه داشتن ادرار به باکتری‌ها فرصت می‌دهد که درون مثانه تکثیر شوند. ادرار کردن بعد از رابطه‌ی جنسی هم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. فعالیت جنسی ممکن است باکتری‌ها را وارد پیشاب‌‌راه کند. دفع ادرار بلافاصله پس از رابطه‌ی جنسی باکتری‌ها را از مجاری ادرار دفع می‌کند و مانع رسوب جرم‌ها و ایجاد عفونت می‌شود.
- در مورد خانم‌ها بهتر است هنگام شستشوی بدن خود پس از ادرار کردن و بعد از اجابت مزاج، از جلو به عقب این کار را انجام دهند تا باکتری‌های ناحیه مقعد به واژن و مجرای ادرار منتقل نشوند. سعی کنید بعد از هر بار شستشو بدن خود را با یک دستمال نخی تمیز خشک کنید.
- یک دوره ویتامین C درمانی آغاز کنید و برای این کار باید میزان زیادی آب پرتقال، آب لیموترش، آناناس و زغال‌اخته میل کنید.
- از مصرف الکل و نوشیدن زیاد قهوه و چای سبز بپرهیزید، چون باعث تحریک مثانه شده و درد ناشی از این مشکل را بیشتر می‌کنند.
- استفاده از اسپری‌های خوشبوکننده یا سایر محصولات زنانه مانند دوش واژینال و پودر در ناحیه تناسلی می‌تواند مجرای ادرار را تحریک کند.
- دیافراگم‌ها یا کاندوم‌های دارای اسپرم‌کش می‌توانند در رشد باکتری‌ها نقش داشته باشند. سعی کنید استفاده نکنید.
- در مورد زنان یائسه، استفاده از استروژن موضعی یا واژینال که توسط پزشک تجویز شده است، می‌تواند در پیشگیری در عفونت ادراری موثر باشد.
- با مصرف موادی که حاوی پروبیوتیک می باشند سلامت عمومی بدن را بالا می برید و مواد زاید را از کلیه دفع خواهید کرد.
منبع: تیم تولید محتوای طبایع
