میوه ها نعمت های خدادای هستند که در آفرینش این دنیا جز مخلوقات خاص خداوند به حساب می آیند، تا این حد که نام 5 میوه (خرما، انگور، انجیر، انار و زیتون) در قرآن کریم آورده شده. ما زمانی می توانیم شکرگذار این نعمت بزرگ از سمت خداوند مهربان باشیم که بتوانیم از آنها به درستی استفاده کنیم.
قبلا در مقالات متعددی به آداب میوه خوردن اشاره کردیم، اما امروز می خواهیم در مورد یکی از دغدغه های شما در رابطه با پوست میوه ها صحبت کنیم. مطالب ضد و نقیضی در رابطه با خوردن یا نخوردن پوست میوه ها نوشته شده و ما در نظر داریم در این مقاله به آنها بپردازیم و تا جای ممکن مسئله را شفاف کنیم.
پوست میوه‌ها و سبزی‌ها خاصیت دارند؟
پوست میوه نیز مانند قسمت‌های دیگر آن دارای فوایدی است که می‌تواند در سلامت افراد تاثیر مثبت داشته باشد. بسیاری از ترکیب‌های آنتی‌اکسیدانی و بخش عمده‌ای از ترکیب‌های فلانوییدی رنگی در پوست میوه‌ها وجود دارد؛ مثلا پوست پرتقال یا سیب و برخی دیگر از میوه‌های رنگی، حاوی ترکیب‌های کاروتنوییدی و فلاونوییدی است که خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارند.
ترکیب‌های فیبری موجود در پوست میوه‌ها نیز که نقش مهمی در سلامت دستگاه گوارش ایفا می‌کنند می‌توانند از طریق مصرف پوست میوه به بدن برسند. به عنوان مثال
- یک عدد سیب خام با پوست نسبت به سیب خام بدون پوست 332 درصد ویتامین K بیشتر، 142 درصد ویتامین A بیشتر، 115 درصد ویتامین C بیشتر، 20 درصد کلسیم و تا 19 درصد پتاسیم بیشتری دارد.
- همچنین یک عدد سیب زمینی آب پز با پوست نسبت به بدون پوست آن حاوی 175 درصد ویتامین C بیشتر، 115 درصد پتاسیم بیشتر، 111 درصد فولات و 110 درصد منیزیم و فسفر بیشتر می باشد.
- پوست سبزیجات نیز حاوی فیبر و آنتی اکسیدان های قابل توجهی می باشد. به عنوان مثال تا 31 درصد فیبر کلی یک سبزی معمولا در پوست آن قرار گرفته است.
- علاوه بر این سطح آنتی اکسیدانی موجود در پوست میوه ها تا 328 برابر بیشتر از آنتی اکسیدان های موجود در گوشت آن ها می باشد.
بنابراین مصرف میوه و سبزیجات با پوست با توجه به ارزش تغذیه ای بالای آن فواید بیشتری برای سلامتی بدن خواهد داشت.
پوست میوه و سبزیجات باعث سیری بلندمدت می شود.
پوست میوه و سبزیجات به دلیل فیبر فراوانی که در آن وجود دارد احساس گرسنگی را کاهش داده و به سیری طولانی مدت کمک می کند. اگرچه مقدار دقیق فیبر در پوست میوه و سبزیجات مختلف متفاوت است اما به طور کلی می توان گفت فیبر موجود در میوه و سبزیجات تا زمانی که هنوز پوست آن ها جدا نشده 1/3 بیشتر از میوه و سبزیجات بدون پوست می باشد.
مطالعات نشان داده فیبر با ایجاد کشیدگی در معده سرعت خالی شدن آن را کاهش داده یا بر سرعت ترشح هورمون های سیری اثر می گذارد که هر دو عامل باعث سیری طولانی مدت در فرد می شوند. همچنین ثابت شده فیبر موجود در میوه ها و سبزیجات نوعی فیبر به نام فیبر ویسکوز است که به کاهش اشتها کمک می کند.
از سوی دیگر فیبر باعث رشد بهتر باکتری های مفید موجود در معده می شود، این باکتری ها با مصرف فیبر اسیدهای چرب زنجیره کوتاهی تولید می کنند که احساس پر بودن معده را افزایش می دهد.
با توجه به آن چه گفته شد مصرف مواد غذایی سرشار از فیبر با کاهش اشتها و کالری دریافتی روزانه به کاهش وزن کمک کرده و مصرف میوه و سبزیجات با پوست برای افرادی که به دنبال لاغری هستند مفیدتر می باشد.
آیا مصرف پوست میوه‌ها برای همه افراد مجاز است؟
خیر، برخی افراد با مشکلات خاص گوارشی نباید میوه و سبزی‌ها را با پوست مصرف کنند؛ چون پوست میوه به دلیل فیبر بالا محرک حرکتهای دستگاه گوارش است و می‌تواند به سیستم گوارش آنها آسیب بیشتری بزند اما افراد سالم می‌توانند میوه‌هایی مثل سیب و گلابی را که پوست نازکی دارند، با پوست بخورند؛ البته به شرطی که با معیارهای بهداشتی شسته شده باشند.
ماجرای سم پاشی میوه ها و سبزیجات
متأسفانه استفاده بیش از حد از کودها و سموم دفع آفات در مرحله رشد محصول باعث می‌شود مقدار زیادی از ترکیب‌های مضر در پوست میوه‌ها و سبزی‌ها تجمع پیدا کند و مصرف این محصولات با پوست، مقدار زیادی از باقیمانده سموم را در پوست میوه وارد بدن فرد مصرف‌کننده می‌کند به خصوص اگر زمان کافی از برداشت محصول تا مصرف آن سپری نشده باشد.
بسیاری از سموم شیمیایی حدود 2 هفته پس از سم‌پاشی تجزیه می‌شوند و از بین می‌روند پس اگر فاصله زمانی بین سم‌پاشی تا مصرف میوه بین 2 تا 3 هفته باشد، خطری متوجه مصرف‌کننده نخواهد بود در غیر این صورت مقدار قابل‌توجهی از آن وارد بدن می‌شود که می‌تواند خطرناک باشد.
با ریشه های خوراکی چکار کنیم؟
در مورد سیب‌زمینی، هویج و به طور کلی ریشه‌های خوراکی، موضوع کمی متفاوت است. این محصولات به دلیل تماس مستقیم با خاک، بخش زیادی از نیترات موجود در آن را در پوست خود ذخیره می‌کنند بنابراین حتماً باید پس از پوست‌گیری مصرف شوند. در مورد پوست خیار نیز نحوه کشت بسیار اهمیت دارد زیرا این میوه در محیط کشت روی خاک قرار می‌گیرد و برای کشت آن در شرایط معمولی، به مقدار فراوان از سموم دفع آفات استفاده می‌شود.
بنابراین اگر خیار بدون سموم و کودهای شیمیایی عمل آمده باشد و محصول ارگانیک باشد، خوردن پوست آن برای مصرف‌کننده بسیار مفید خواهد بود اما اگر در محیط زراعی معمولی کشت شده باشد، بهتر است پیش از مصرف حتماً پوست آن گرفته شود.
یک قانون در رابطه با پوست کندن میوه ها
اگر مي خواهيد ويتامين ميوه ها حفظ شود نبايد با چاقوي كند به جان آن بيفتيد! به گفته متخصصان، بريدن ميوه (به ويژه ميوه هايي كه ويتامين C دارند) با چاقوي كند ويتامين هاي ميوه را از بين مي برد و در نتيجه با مصرف آنها هيچ ويتاميني به بدن تان نمي رسد.
شستن اصولی، شرط خوردن میوه ها با پوست
در اينكه پوست ميوه ها خاصيت زيادي دارند شكي نيست اما در صورتي كه ميوه به خوبي شسته و ضدعفوني نشود، اين احتمال وجود دارد كه ميوه خوردن برايتان دردسرساز شود و دچار مشكلات گوارشي و حتي مسموميت شويد.
البته ميوه ها براساس بافت، ضخامت پوست، سختي و نرمي و… روش هاي شستشو و نگهداري متفاوتي دارند؛ به عنوان مثال براي شستشوي ميوه هاي نرم مثل انواع توت، انگور، خرمالو، گيلاس، آلبالو، آلو و همچنين ميوه هايي با پوست نازك مثل خيار، گلابي و… بايد يك ظرف آب خنك داشته باشيد و ميوه ها را داخل ظرف بريزيد و به آن دو تا سه قطره محلول ضدعفوني كننده ميوه اضافه و بعد از ۱۰ دقيقه كاملاً آبكشي كنيد.
چند نکته خیلی مهم در رابطه با مصرف میوه ها
- پيش از شستن ميوه قسمت خراب آن را جدا كنيد زيرا باكتري هاي بيماري زا در اين نواحي به سرعت رشد مي كنند و باعث خراب شدن كل ميوه مي شوند.
- بهتر است براي شستشوي ميوه هايي كه پوست شان خوردني است از ضدعفوني كننده ها و شوينده هاي شيميايي استفاده نكنيد و سراغ محصولات گياهي و طبيعي موجود در داروخانه ها برويد؛ هر چند كه در صورت آبكشي مناسب خطري سلامت تان را تهديد نمي كند اما هيچ كس از احتياط كردن ضرري نديده است.
- هرگز ميوه هاي درشت و تيره رنگ نخريد! شايد ظاهر اين ميوه ها مجلسي و مناسب پذيرايي از مهمان باشد اما بيشتر آنها براي رشد سريع تر و بهتر با كودها و سموم شميايي حاوي نيترات آغشته شده اند و پاك كردن اين ماده سرطان زا از ميوه اصلاً كار راحتي نيست.
- توصيه مي شود دور خريد ميوه هاي گلخانه اي يك خط قرمز بكشيد چرا كه اين ميوه ها علاوه بر نداشتن طعم مناسب، معمولاً حاوي كود و سموم شيميايي زيادي نيز هستند.
- هر چند معمولاً ماندگاري ميوه هاي شسته شده در يخچال ۵۰ درصد كمتر از ميوه هاي نشسته است اما نگهداري ميوه هاي آلوده در محيط يخچال باعث انتشار آلودگي ها مي شود.
- برخلاف باور عموم شستن ميوه ها با نمك هيچ تاثيري روي ميكروب زدايي ندارد و نبايد نمك را جايگزين محلول هاي ضدعفوني كننده كنيد اما خيس كردن ميوه ها در محلول دو ليتر آب و دو تا سه قطره مايع ظرفشويي و سپس آبكشي مناسب آنها تا حدي موثر است.
ضدعفونی کننده خانگی برای سبزیجات و میوه جات درست کنید!
اگر خیال می‌کنید که سبزیجات و میوه‌های ارگانیک به دلیل اینکه به آفت‌کش و مواد شیمیایی آلوده نیستند بنابراین نیازی به تمیز شدن ندارد، اشتباه بزرگی را مرتکب شده‌اید.
میوه‌ها و سبزیجات حتی اگر آغشته به انواع آفت‌کش‌ها و مواد شیمیایی نباشند، باز هم حاوی موادی در سطوح خود هستند که می‌توانند برای سلامتی مضر باشند. ممکن است سبزیجات و میوه‌ها با کودهای طبیعی و تقویت‌کننده‌های خاک از جمله ورمی کمپوست رشد یافته باشد.
از این رو، تمیز کردن میوه‌ها و سبزیجات به کمک ترکیبی طبیعی حاوی جوش شیرین بسیار کارایی دارد. بی‌کربنات سدیم یا جوش شیرین یک ماده طبیعی بوده که به راحتی نیز قابل تهیه است. نکته مهم در مورد جوش شیرین این است که یک «آفت کش زیستی» محسوب می‌شود؛ بنابراین می‌تواند انواع باکتری، ویروس و قارچ را از بین ببرد.
طرز تهیه محلول ضدعفونی کننده خانگی برای میوه ها
نحوه تهیه این ترکیب کاملا ساده است. کافی است چند قاشق جوش شیرین را داخل یک یا دو فنجان آب ریخته و خوب هم بزنید تا محلول کمی چسبناک شود. سپس ترکیب به دست آمده را داخل یک اسپری یا ظرف بریزید.
در حالت دوم، باید محلول را با یک برس به میوه‌ها یا سبزیجات بکشید. در مرحله آخر فراموش نکنید که باید میوه یا سبزیجات را کاملا با آب بشویید تا اثری از جوش شیرین بر روی آنها باقی نماند.
