میوه ها نعمت های خدادای هستند که در آفرینش این دنیا جز مخلوقات خاص خداوند به حساب می آیند، تا این حد که نام 5 میوه (خرما، انگور، انجیر، انار و زیتون) در قرآن کریم آورده شده. ما زمانی می توانیم شکرگذار این نعمت بزرگ از سمت خداوند مهربان باشیم که بتوانیم از آنها به درستی استفاده کنیم.
قبلا در مقالات متعددی به آداب میوه خوردن اشاره کردیم، اما امروز می خواهیم در مورد یکی از دغدغه های شما در رابطه با پوست میوه ها صحبت کنیم. مطالب ضد و نقیضی در رابطه با خوردن یا نخوردن پوست میوه ها نوشته شده و ما در نظر داریم در این مقاله به آنها بپردازیم و تا جای ممکن مسئله را شفاف کنیم.
پوست میوه‌ها و سبزی‌ها خاصیت دارند؟
پوست میوه نیز مانند قسمت‌های دیگر آن دارای فوایدی است که می‌تواند در سلامت افراد تاثیر مثبت داشته باشد. بسیاری از ترکیب‌های آنتی‌اکسیدانی و بخش عمده‌ای از ترکیب‌های فلانوییدی رنگی در پوست میوه‌ها وجود دارد؛ مثلا پوست پرتقال یا سیب و برخی دیگر از میوه‌های رنگی، حاوی ترکیب‌های کاروتنوییدی و فلاونوییدی است که خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارند.
ترکیب‌های فیبری موجود در پوست میوه‌ها نیز که نقش مهمی در سلامت دستگاه گوارش ایفا می‌کنند می‌توانند از طریق مصرف پوست میوه به بدن برسند. به عنوان مثال
- یک عدد سیب خام با پوست نسبت به سیب خام بدون پوست 332 درصد ویتامین K بیشتر، 142 درصد ویتامین A بیشتر، 115 درصد ویتامین C بیشتر، 20 درصد کلسیم و تا 19 درصد پتاسیم بیشتری دارد.
- همچنین یک عدد سیب زمینی آب پز با پوست نسبت به بدون پوست آن حاوی 175 درصد ویتامین C بیشتر، 115 درصد پتاسیم بیشتر، 111 درصد فولات و 110 درصد منیزیم و فسفر بیشتر می باشد.
- پوست سبزیجات نیز حاوی فیبر و آنتی اکسیدان های قابل توجهی می باشد. به عنوان مثال تا 31 درصد فیبر کلی یک سبزی معمولا در پوست آن قرار گرفته است.
- علاوه بر این سطح آنتی اکسیدانی موجود در پوست میوه ها تا 328 برابر بیشتر از آنتی اکسیدان های موجود در گوشت آن ها می باشد.
بنابراین مصرف میوه و سبزیجات با پوست با توجه به ارزش تغذیه ای بالای آن فواید بیشتری برای سلامتی بدن خواهد داشت.
پوست میوه و سبزیجات باعث سیری بلندمدت می شود.
پوست میوه و سبزیجات به دلیل فیبر فراوانی که در آن وجود دارد احساس گرسنگی را کاهش داده و به سیری طولانی مدت کمک می کند. اگرچه مقدار دقیق فیبر در پوست میوه و سبزیجات مختلف متفاوت است اما به طور کلی می توان گفت فیبر موجود در میوه و سبزیجات تا زمانی که هنوز پوست آن ها جدا نشده 1/3 بیشتر از میوه و سبزیجات بدون پوست می باشد.
مطالعات نشان داده فیبر با ایجاد کشیدگی در معده سرعت خالی شدن آن را کاهش داده یا بر سرعت ترشح هورمون های سیری اثر می گذارد که هر دو عامل باعث سیری طولانی مدت در فرد می شوند. همچنین ثابت شده فیبر موجود در میوه ها و سبزیجات نوعی فیبر به نام فیبر ویسکوز است که به کاهش اشتها کمک می کند.
از سوی دیگر فیبر باعث رشد بهتر باکتری های مفید موجود در معده می شود، این باکتری ها با مصرف فیبر اسیدهای چرب زنجیره کوتاهی تولید می کنند که احساس پر بودن معده را افزایش می دهد.
با توجه به آن چه گفته شد مصرف مواد غذایی سرشار از فیبر با کاهش اشتها و کالری دریافتی روزانه به کاهش وزن کمک کرده و مصرف میوه و سبزیجات با پوست برای افرادی که به دنبال لاغری هستند مفیدتر می باشد.
آیا مصرف پوست میوه‌ها برای همه افراد مجاز است؟
خیر، برخی افراد با مشکلات خاص گوارشی نباید میوه و سبزی‌ها را با پوست مصرف کنند؛ چون پوست میوه به دلیل فیبر بالا محرک حرکتهای دستگاه گوارش است و می‌تواند به سیستم گوارش آنها آسیب بیشتری بزند اما افراد سالم می‌توانند میوه‌هایی مثل سیب و گلابی را که پوست نازکی دارند، با پوست بخورند؛ البته به شرطی که با معیارهای بهداشتی شسته شده باشند.
ماجرای سم پاشی میوه ها و سبزیجات
متأسفانه استفاده بیش از حد از کودها و سموم دفع آفات در مرحله رشد محصول باعث می‌شود مقدار زیادی از ترکیب‌های مضر در پوست میوه‌ها و سبزی‌ها تجمع پیدا کند و مصرف این محصولات با پوست، مقدار زیادی از باقیمانده سموم را در پوست میوه وارد بدن فرد مصرف‌کننده می‌کند به خصوص اگر زمان کافی از برداشت محصول تا مصرف آن سپری نشده باشد.
بسیاری از سموم شیمیایی حدود 2 هفته پس از سم‌پاشی تجزیه می‌شوند و از بین می‌روند پس اگر فاصله زمانی بین سم‌پاشی تا مصرف میوه بین 2 تا 3 هفته باشد، خطری متوجه مصرف‌کننده نخواهد بود در غیر این صورت مقدار قابل‌توجهی از آن وارد بدن می‌شود که می‌تواند خطرناک باشد.
با ریشه های خوراکی چکار کنیم؟
در مورد سیب‌زمینی، هویج و به طور کلی ریشه‌های خوراکی، موضوع کمی متفاوت است. این محصولات به دلیل تماس مستقیم با خاک، بخش زیادی از نیترات موجود در آن را در پوست خود ذخیره می‌کنند بنابراین حتماً باید پس از پوست‌گیری مصرف شوند. در مورد پوست خیار نیز نحوه کشت بسیار اهمیت دارد زیرا این میوه در محیط کشت روی خاک قرار می‌گیرد و برای کشت آن در شرایط معمولی، به مقدار فراوان از سموم دفع آفات استفاده می‌شود.
بنابراین اگر خیار بدون سموم و کودهای شیمیایی عمل آمده باشد و محصول ارگانیک باشد، خوردن پوست آن برای مصرف‌کننده بسیار مفید خواهد بود اما اگر در محیط زراعی معمولی کشت شده باشد، بهتر است پیش از مصرف حتماً پوست آن گرفته شود.
یک قانون در رابطه با پوست کندن میوه ها
اگر می خواهید ویتامین میوه ها حفظ شود نباید با چاقوی کند به جان آن بیفتید! به گفته متخصصان، بریدن میوه (به ویژه میوه هایی که ویتامین C دارند) با چاقوی کند ویتامین های میوه را از بین می برد و در نتیجه با مصرف آنها هیچ ویتامینی به بدن تان نمی رسد.
شستن اصولی، شرط خوردن میوه ها با پوست
در اینکه پوست میوه ها خاصیت زیادی دارند شکی نیست اما در صورتی که میوه به خوبی شسته و ضدعفونی نشود، این احتمال وجود دارد که میوه خوردن برایتان دردسرساز شود و دچار مشکلات گوارشی و حتی مسمومیت شوید.
البته میوه ها براساس بافت، ضخامت پوست، سختی و نرمی و… روش های شستشو و نگهداری متفاوتی دارند؛ به عنوان مثال برای شستشوی میوه های نرم مثل انواع توت، انگور، خرمالو، گیلاس، آلبالو، آلو و همچنین میوه هایی با پوست نازک مثل خیار، گلابی و… باید یک ظرف آب خنک داشته باشید و میوه ها را داخل ظرف بریزید و به آن دو تا سه قطره محلول ضدعفونی کننده میوه اضافه و بعد از ۱۰ دقیقه کاملاً آبکشی کنید.
چند نکته خیلی مهم در رابطه با مصرف میوه ها
- پیش از شستن میوه قسمت خراب آن را جدا کنید زیرا باکتری های بیماری زا در این نواحی به سرعت رشد می کنند و باعث خراب شدن کل میوه می شوند.
- بهتر است برای شستشوی میوه هایی که پوست شان خوردنی است از ضدعفونی کننده ها و شوینده های شیمیایی استفاده نکنید و سراغ محصولات گیاهی و طبیعی موجود در داروخانه ها بروید؛ هر چند که در صورت آبکشی مناسب خطری سلامت تان را تهدید نمی کند اما هیچ کس از احتیاط کردن ضرری ندیده است.
- هرگز میوه های درشت و تیره رنگ نخرید! شاید ظاهر این میوه ها مجلسی و مناسب پذیرایی از مهمان باشد اما بیشتر آنها برای رشد سریع تر و بهتر با کودها و سموم شمیایی حاوی نیترات آغشته شده اند و پاک کردن این ماده سرطان زا از میوه اصلاً کار راحتی نیست.
- توصیه می شود دور خرید میوه های گلخانه ای یک خط قرمز بکشید چرا که این میوه ها علاوه بر نداشتن طعم مناسب، معمولاً حاوی کود و سموم شیمیایی زیادی نیز هستند.
- هر چند معمولاً ماندگاری میوه های شسته شده در یخچال ۵۰ درصد کمتر از میوه های نشسته است اما نگهداری میوه های آلوده در محیط یخچال باعث انتشار آلودگی ها می شود.
- برخلاف باور عموم شستن میوه ها با نمک هیچ تاثیری روی میکروب زدایی ندارد و نباید نمک را جایگزین محلول های ضدعفونی کننده کنید اما خیس کردن میوه ها در محلول دو لیتر آب و دو تا سه قطره مایع ظرفشویی و سپس آبکشی مناسب آنها تا حدی موثر است.
ضدعفونی کننده خانگی برای سبزیجات و میوه جات درست کنید!
اگر خیال می‌کنید که سبزیجات و میوه‌های ارگانیک به دلیل اینکه به آفت‌کش و مواد شیمیایی آلوده نیستند بنابراین نیازی به تمیز شدن ندارد، اشتباه بزرگی را مرتکب شده‌اید.
میوه‌ها و سبزیجات حتی اگر آغشته به انواع آفت‌کش‌ها و مواد شیمیایی نباشند، باز هم حاوی موادی در سطوح خود هستند که می‌توانند برای سلامتی مضر باشند. ممکن است سبزیجات و میوه‌ها با کودهای طبیعی و تقویت‌کننده‌های خاک از جمله ورمی کمپوست رشد یافته باشد.
از این رو، تمیز کردن میوه‌ها و سبزیجات به کمک ترکیبی طبیعی حاوی جوش شیرین بسیار کارایی دارد. بی‌کربنات سدیم یا جوش شیرین یک ماده طبیعی بوده که به راحتی نیز قابل تهیه است. نکته مهم در مورد جوش شیرین این است که یک «آفت کش زیستی» محسوب می‌شود؛ بنابراین می‌تواند انواع باکتری، ویروس و قارچ را از بین ببرد.
طرز تهیه محلول ضدعفونی کننده خانگی برای میوه ها
نحوه تهیه این ترکیب کاملا ساده است. کافی است چند قاشق جوش شیرین را داخل یک یا دو فنجان آب ریخته و خوب هم بزنید تا محلول کمی چسبناک شود. سپس ترکیب به دست آمده را داخل یک اسپری یا ظرف بریزید.
در حالت دوم، باید محلول را با یک برس به میوه‌ها یا سبزیجات بکشید. در مرحله آخر فراموش نکنید که باید میوه یا سبزیجات را کاملا با آب بشویید تا اثری از جوش شیرین بر روی آنها باقی نماند.
