نکاتی کوتاه در مورد مراقبت‌های بارداری و زایمان

مراقبت‌ها و تدابیر دوران بارداری یکی از مهمترین مواردی است که در مراقبت‌های بهداشتی زنان در نظر گرفته می‌شود. طب سنتی ، تاکید فراوانی بر تدابیر این دوران دارد. در این راستا دستور العمل‌هایی برای حفظ سلامت مادر و جنین عنوان شده است که با رعایت این توصیه‌ها، می‌توان کمک شایانی به حفظ سلامت و رفع عوارض این دوران حساس نمود. در این مطلب می خواهیم راه حلهایی برای پیشگیری یا درمان برخی از مشکلات دوران بارداری و بعد از زایمان را از دیدگاه طب سنتی بیان کنیم.

یبوست مادر

یبوست بارداری یکی از مشکلات شایع این دوره محسوب می‌شود و بسیاری از زنان در دوران بارداری خود از مشکل یبوست رنج می‌برند. برخی از خانم‌ها قبل از بارداری خود دچار یبوست بوده‌اند و در این دوران، یبوست‌های شدیدتری را تجربه می‌کنند و ممکن است دچار عوارضی همچون نفخ، بواسیر یا شقاق مقعد نیز شوند. از نظر طب ایرانی، یبوست بارداری دلایل متعددی دارد که درمان های متفاوتی نیز دارند. به همین دلیل ممکن است یک توصیه برای درمان یک بیمار موثر باشد اما برای شما کارساز نباشد.

پیشگیری از یبوست

برای پیشگیری از یبوست تدابیری را از شروع ماه نهم انجام دهید:

1. از مصرف خوراکیهای ترش ، قابض و غلیظ مانند سرکه ، سالاد البويه و ماکارونی و پیتزا پرهیز کنید.
2. پیاده روی ملایم داشته باشید.
3. هفته ای ۲-۳ بار سوپ مصرف کنید . داخل سوپ ۱-۲ قاشق غذاخوری روغن بادام شیرین اضافه کنید
4. مصرف حلوا با روغن بادام
5. خیسانده روزانه هفت عدد آلو و هفت عدد انجیر نیز کمک کننده است. علاوه بر تأمین کلسیم ، به رفع يبوست نیز کمک می کند . اگر انجیر تازه در دسترس دارید به همین میزان انجیر تازه بخورید.
6. 10 گرم گل سرخ را داخل نصف لیوان گلاب بریزید ، شب تا صبح بماند ، صبح ناشتا آن را با یک قاشق مرباخوری عسل شیرین کرده و میل کنید . می توانید از گلقند ( مربای گل سرخ ) به اندازه یک قاشق مرباخوری صبح ناشتا همراه با آب گرم استفاده کنید

تهوع دوره بارداری

یک مشکل بسیار نگران کننده برای بسیاری از زنان باردار؛ تهوع و استفراغ دوران بارداری است. این مشکل که به ویژه در سه ماهه اول بارداری و در هنگام صبح شایع تر است؛ علاوه بر اذیت و آزار روحی مادر باردار، در صورت شدید بودن می‌تواند با تغذیه صحیح وی تداخل داشته و نهایتاً روی جنین اثرات منفی بگذارد؛ از این رو باید جدی گرفته شود.

نسخ رایج استادان طب سنتی

1. شربت به لیمو : ابتدا به را جوشانده و قدری شکر به آن اضافه کنید . سپس آبلیمو اضافه کنید، روزی چند بار میل کنید . البته کلمه به لیمو در بعضی از جاها اسم یک گیاهی است به نام « ورون » که از خارج وارد کرده اند و در ایران هم در حال حاضر کشت می شود که با شربت به لیمو تفاوت دارد و در طب ایرانی هم از آن استفاده می کردند.
2. زنجبیل : ۳ قاشق غذاخوری پودر زنجبیل را با کمی آبلیمو مخلوط کرده و بگذارید خشک شود . یک چهارم قاشق چایخوری از آن را بر حسب نیاز میل کنید.
3. هل را نیمکوب کنید و روی آن کمی گلاب بپاشید و در دستمالی ببندید و مدام جلوی بینی بگیرید . یا از این گردنبندهایی که داخلش دعا می گذارند تهیه کنید و دستمال را داخل آن قرار دهید و از گردن آویزان کنید و مدام بیویید.
4. شربت گلاب تهیه کرده و در یخچال بگذارید تا کاملا خنک شود . سپس یک قاشق چایخوری از آن بخورید و ۱۵ دقیقه صبر کنید . اگر استفراغ نکردید ، مجددا یک قاشق چایخوری دیگر از شربت بخورید . همین کار را هر ۱۵ دقیقه انجام دهید . کم کم فاصله قاشق ها را کمتر و حجم شربت مصرفی را بیشتر کنید.
5. بوییدن خاکی که رویش آب یا گلاب پاشیده شده در بهبود حالت تهوع خوب است.
6. اگر استفراغ مکرر خیلی اذیتتان کرد ، کمپوت گیلاس تهیه کنید و به مدت ۲ روز هر ۲ ساعت یک عدد از گیلاسهای داخل آن را بخورید.
7. دانه انار را با پودر نعنا خشک آغشته کنید و مثل قرص در دهان نگاه دارید.
8. به را در فویل پیچیده و در فر پخته و بعد از غذا مصرف کنید.
9. ماساژ دادن دست و پاها و پیاده روی آرام در کنترل تهوع و استفراغ موثر است.

نفخ بارداری

نفخ و سوزش سر دل یکی از عوارض دوران زیبای بارداری است که معمولاً اغلب خانم‌های باردار با آن مواجه می‌شوند و از آنجا که مصرف اکثر داروها چه شیمیایی و چه گیاهی در این دوران، احتیاط زیادی را می‌طلبد،به ارائه راهکارهای ساده خانگی جهت کاهش آن می پردازیم.

علت نفخ در بارداری چیست؟

نفخ یکی از علائم مکرر دوران بارداری است که می‌تواند ناشی از علل زیر باشد:

1. اختلالات هورمونی
2. فشار جنین
3. تورم رحم و افزایش وزن
4. یبوست
5. سریع غذا خوردن و بلعیدن هوا

برای کاهش نفخ بارداری، چه باید کرد؟

از آنجا که در دوران بارداری امکان استفاده زیاد و خودسرانه از دارو را ندارید، حتی الامکان نکات زیر را با دقت رعایت کنید:

1. حجم غذای مصرفی را کم و تعداد وعده‌های غذایی خود را اضافه کنید.
2. غذای خود را آهسته و با آرامش بجوید، تند غذاخوردن باعث بلعیدن هوا و نفخ می‌شود.
3. قبل از خواب، از خوردن غذاهای حجیم و سرد بپرهیزید.
4. غذاهای آبپز بخورید، در واقع غذاهای آبپز، بخارپز یا کبابی را جایگزین غذاهای چرب و موادغذایی فست فودی و سرخ کرده نمایید.
5. مایعات به اندازه کافی مصرف نمایید؛ البته در حین غذاخوردن و یا بلافاصله بعد از اتمام غذا، آب ننوشید، می توانید ۱ تا ۲ ساعت پس از صرف غذا، آب و مایعات بنوشید.
6. بعد از صرف غذا، کمی پیاده روی کنید (البته آهسته)، قدم زدن پس از صرف غذا، حرکات روده‌ها را تحریک و باعث کاهش نفخ می‌شود.
7. غذاهای منجمد و بسته بندی مصرف نکنید، چون حرکت روده را کند نموده و باعث ماندن بیشتر غذا در روده و نفخ می‌شود.
8. یکجا نشستن باعث نفخ و یبوست می‌شود، فعالیت بدنی روزانه به عملکرد بهتر دستگاه گوارش کمک می‌کند.
9. بعد از صرف غذا، بلافاصله دراز نکشید، یکساعت صبر کنید.
10. رژیم غذایی پر پروتئین و بدون قند ساده داشته باشید.
11. مصرف سس چرب، خامه، نوشابه‌های گازدار و مواد قندی را محدود و یا کلاً متوقف کنید.
12. یبوست خود را درمان کنید، چون یبوست منجر به نفخ بیشتر می‌شود.
13. در مصرف غذاهای نفاخ زیاده روی نکنید.
14. از مصرف غذاهای تند و پر ادویه بپرهیزید.
15. از استرس دوری کرده و آرامش اعصاب خود را حفظ نمایید.

خونریزی پس از زایمان (نفاس)

تدابیر مفید برای دوره نفاس

در طب ایرانی به خونی که بعد از زایمان خارج می شود ، نفاس گفته می شود . در این طب تدابیر مفیدی برای دوره نفاس وجود دارد . از جمله:

1. در مکان خوشبو استراحت کنید و از عطرهای خوشبو استفاده کنید زیرا باعث تقویت رحم خواهد شد.
2. از غذاهای ترش ، شور ، غذاهای خمیری مثل ماکارونی ، قارچ و نیز غذاهای کارخانه ای و بسته بندی ، یخ ، قهوه و کاکائو پرهیز کنید.
3. از غذاهای مقوی که هضم آسانی دارند مانند زرده تخم مرغ عسلی و عصاره گوشت با ادویه جات خوشبو مثل انیسون ، سنبل الطیب ، میخک و دارچین و سماق استفاده کنید . در صورت خونریزی بیش از حد باید در مصرف ادویه جات گرم احتیاط کنید.
4. از آب میوه هایی مثل آب سیب آب هویج استفاده کنید.
5. از رب به با سیب استفاده کنید.
6. ۲ عدد تخم مرغ با کمی کره ، یک قاشق چایخوری تخم بارهنگ و ۲ قاشق شیره انگور به صورت خاگینه تهیه و به عنوان صبحانه میل کنید.
7. یک قاشق چایخوری بارهنگ را با روغن کنجد مخلوط کرده و میل کنید.
8. یک استکان عدس را در ۸ لیوان آب بپزید و همراه با کمی عرق نعنا هر نیم ساعت یک قاشق میل کنید.
9. سویق عدس را با هم وزن آن شکر م کنید و هر ۳ ساعت یک قاشق مرباخوری با آب یا عرق نعنا میل کنید.
10. یک لیوان عسل را با ۶ لیوان آب مخلوط و روی حرارت غیرمستقیم قرار دهید و کف آن را بگیرید . آنچه را که به دست می آید با آب جوشیده سرد شده مخلوط و روزی ۳- ۴ لیوان از آن بنوشید .

 سویق عدس

سویق، خوراکی تازه به بازار آمده یا عجیب و غریبی نیست! این ماده غذایی خوشمزه و ساده آرد تفت داده شده نباتات بخصوص غلات و حبوبات است، که کیفیت مواد غذایی را تا بالاترین حد ممکن نگه می‌دارد و سرشار از خواص مفید برای تمام سنین بخصوص کودکان است. در فارسی قدیم به آن پِست یا پَست می‌گفتند و در زبان عربی و امروزه به آن سویق یا صویق می‌گویند.

سویق عدس به رفع تشنگی کمک می‌کند و باعث تقویت معده کودک می‌شود همچنین این سویق به پیشگیری و درمان کم خونی کمک کرده و در درمان خونریزی‌های شدید قاعدگی موثر بوده و باعث تقویت معده و کاهش صفرا می‌شود.

از دیگر خواص این سویق افزایش فعالیت سلول‌های مغز و تقویت هوش و حافظه، تقویت عضله قلب و حفظ سلامتی آن، شفاف کننده پوست، تقویت کننده عضلات و کمک به رشد کودکان، کم کردن دوران نقاهت و افزایش شیر مادر است.

درد رحم بعد از زایمان

1. یکی از مشکلات شایع و عمده مادران پس از زایمان ، درد رحم است که برای تسکین آن می توانید از پیشنهادهای طب ایرانی استفاده کنید .
2. از مصرف غذاهای غلیظ مانند ماکارونی و سالاد اليونه پرهیز کنید .
3. در آب نیم گرم بنشینید . این کار را باید در زمان کوتاه ( زیر ده دقیقه ) انجام دهید .
4. رازیانه ، پرسیاوشان و تخم کرفس را به نسبت مساوی مخلوط و نیمکوب کنید . یک قاشق غذاخوری از مخلوط را با ۱/۵ لیوان آب بجوشانید و صاف کنید . یک قاشق غذاخوری شکر سرخ به آن اضافه و صبح ناشتا میل کنید . این کار ممکن اس خونریزی شما را کمی افزایش دهد . در صورت افزایش شدید خونریزی دارو را قطع کنيد.

زخم و پارگی واژن

1. برای ترمیم سریع تر زخم اپی زیاتومی ، می توانید از پانسمان عسل استفاده کنید . بدینصورت که کمی عسل را با آبسلانگ ( آبسلانگ وسیله‌ای شبیه چوب بستنی بوده که بیشترین کاربرد آن برای معاینه حلق یا نمونه برداری از مخاط حلق و گلو است) روی ناحیه زخم بمالید و یک گاز استریل روی آن قرار دهید . این کار به ترمیم سریع تر زخم کمک خواهد کرد.
2. درصورتی که خشک شدن زخم و وجود بخیه ها باعث آزار مادر می گردد ، می توانید محل زخم را با کمی روغن گل سرخ چرب کنید .

زخم اپی زیاتومی

به برش فاصله میان واژن و مقعد اپی زیاتومی گفته میشود و عملی است که جهت تسهیل زایمان طبیعی انجام میشود.در گذشته اپی زیاتومی بخشی از زایمان طبیعی بوده اما امروزه فقط در موارد خاص انجام میشود.مواردی که پزشک اپی زیاتومی را پیشنهاد میکند عبارتند از:اگر احتمال پارگی شدید واژینال وجود داشته باشد،زمانیکه نوزاد در وضعیت غیر طبیعی باشد و یا نیاز باشد هرچه سریعتر زایمان صورت گیرد.

منابع: کتاب طب ایرانی و تیم گردآوری محتوای طبایع