ورزش یکی از تدابیر مهم سنتی است که انجام آن توصیه می‌شود. ورزش اگر به شکل نادرست و نامناسب انجام شود نه تنها سودی ندارد بلکه مضر هم خواهد بود. در این پست از مجله اینترنتی طبایع به بیان ویژگی‌های ورزش مناسب و نامناسب پرداخته شده است.
ورزش مناسب
ورزش مناسب اعضا و حرارت غریزی را تقویت می‌کند، پوست سرخ و تنفس، تند و عمیق می‌شود و موجب تعریق است.
ورزش نامناسب
هرگاه تندی نفس و تعریق شدید گردد باید ورزش قطع شود، زیرا سبب ضعف حرارت غریزی می‌گردد. با توجه به این موضوع متوجه می‌شویم برخی اشکال ارزش که امروزه در جامعه ترویج می‌شوند مناسب نیستند و در طولانی مدت عوارضی در پی خواهند داشت.
البته همین حد ورزش برای افراد مختلف متفاوت است. مثلا در فردی که مدت‌ها ورزش نکرده شاید با پنج دقیقه ورزش سبک، تنفس سریع و عمیق شده و ضربان قلب افزایش یابد اما فردی که روزانه ورزش می‌کند ممکن است بعد از نیم ساعت به این حد برسد.
بهترین وقت ورزش
- بهترین زمان ورزش، پس از خروج غذا از معده و کامل شدن هضم معدی یعنی حدود دو ساعت پس از غذا است. ورزش بلافاصله پس از غذا مضر است. همچنین ورزش حین گرسنگی نیز به همه توصیه نمی‌شود. البته در برخی افراد که دچار رطوبت زیاد یا تجمع بلغم در اندام‌های مختلف از جمله معده هستند.
- پیش از ورزش باید مدفوع و ادرار دفع شود.
ورزش افراد گرم و خشک
- اگر مزاج شخص گرم و خشک است باید از انجام ورزش‌های سنگین و طولانی خودداری نمایید زیرا سبب بروز بیماری می‌گردد.
ورزش مناسب در فصول سال
- بهترین زمان ورزش در فصل بهار نزدیک ظهر، در تابستان اول روز و در زمستان آخر روز است. این ساعات معتدل‌ترین ساعات روز در فصل خود هستند.
- ورزش را با حرکات آهسته شروع کرده و به تدریج حركات سخت‌تر شوند و سپس دوباره به تدریج آهسته‌تر شود تا از ورزش باز ایستید.
- در طب ایرانی توصیه شده است پیش از شروع ورزش، دست و پا و پشت فرد ورزشکار را با دست و یا با پارچه زبر به آهستگی بمالند و با روغن بادام یا روغن کنجد تازه مفاصل و عضلات را چرب کنند، چرا که این کار حرارت غریزی را اندکی بر می‌انگیزد، منافذ را گشاد می‌کند و مواد زاید را به سوی پوست می‌کشد تا با ورزش تحلیل یابد.
البته فردی که عضله‌های او نرم باشد و غذاهای غلیظ نخورده باشد به چنین مالشی نیاز ندارد.
بعد ورزش دوش بگیرید
- توصیه شده وقتی ورزش تمام می‌شود فرد زیر دوش رفته و با آب ولرم که احساس خوشایندی ایجاد کند، خود را شستشو دهد و بار دیگر دست و پا و عضله‌های وی را به نرمی بمالند تا باقی مواد زاید که با حرکت ورزش گرم شده و زیر پوست آمده‌اند از طریق منافذ پوست خارج شوند و به تحلیل روند. روغن بابونه برای این کار مفید است.
- برای انجام ورزش مناسب شرایط عضوی باید مورد توجه باشد. معمولا عضوی که دارای مشکل یا بیماری است باید کمتر از سایر اعضا حرکت نماید. به عنوان مثال فردی که به واریس عروق پا مبتلا است باید ورزش‌های مربوط به بالا تنه را بیشتر انجام دهد و از پیاده‌روی و دویدن طولانی پرهیز نماید.
حد مناسب ورزش
- شروع ورزش باید با حركات آهسته باشد و به‌تدریج، حركات سخت‌تر شوند و به حدی برسد كه قوّت فرد ورزشكار می‌تواند تحمّل كند و سپس دوباره به تدریج آهسته‌تر شود تا فرد از ورزش باز ایستد. در یک ورزش سالم عمومی، وقتی که عرقمان در آمد و نفس، عمیق و سریع شد، باید کم کم شدّت ورزش را کم و حرکاتمان را آهسته کنیم، سپس بنشینیم تا عرقمان خشک شود و ورزش را تمام کنیم. حد مناسب ورزش می‌تواند این سه مورد باشد: سرخی چهره، وجود نشاط حرکت، تنفس عادی.
- غذای ورزشکار بایستی در تابستان لطیف و زودهضم و در زمستان غلیظ و مقوی باشد.
- در صورتی که مزاج فرد ضعیف است، ورزش سنگین نباید انجام دهد.
- افرادی که بعد از سال‌ها تصمیم به ورزش کردن می‌گیرند باید تدابیر مربوطه را بیش از دیگران رعایت کنند.
- اگر خسته، بیمار یا تب‌دار هستید ورزش نکنید.
- اگر تنش یا استرس دارید، از انجام ورزش‌های سنگین یا رقابتی بپرهیزید.
- رعایت تدابیر ویژه هر ورزش می‌تواند از عوارض احتمالی آن جلوگیری نماید. در این میان، مهم‌ترین نکته، استفاده از مواد غذایی سالم و پرهیز از غذاهای صنعتی است.
منبع
کتاب پاسداشت تندرستی با پزشکی ایرانی – نوشته ریحانه معینی، نرجس گرجی
