در مورد این که هرکس با شناخت طبیعت و شرایط بدنی خود باید غذای مناسب طبع و مزاج خود را برگزیند یا در مورد اصول غذا خوردن بارها شنیده‌اید؛ اما در این پست قصد داریم در مورد قانون کلی تعداد وعده‌های غذایی و بهترین وقت غذا خوردن در افراد و مزاج‌های مختلف صحبت کنیم:
بهترین زمان خوردن غذا از دیدگاه طب سنتی ایران
از دیدگاه طب سنتی ایران، بهترین زمان غذا خوردن هنگامی است که شخص واقعاً احساس گرسنگی داشته باشد که حکما به این حالت «اشتهای صادق» می‌گویند. پس بدون برانگیختن اشتها نباید غذایی خورده شود.
«اشتهای صادق» علائمی دارد که عبارتند از:
- اشتها به غذا
- ضعیف شدن نبض
- تیزی حواس خصوصاً شنوایی و بینایی
- کاهش حرکات بدن
- عدم تمایل به خواب
- کاهش آب دهان
- خروج فضوالت غذای قبلی
- وجود نداشتن آروغ غذای قبلی
- از بین رفتن عطش: زیرا وقتی غذا در معده است عطش ایجاد می‌کند و هنگامی که غذا از معده عبور کند، اشتها به آب از بین می‌رود.
- سبک شدن شکم از زیر سینه تا ناف
پس وقتی این علائم ایجاد شد نشاندهنده تکمیل هضم غذای قبل و احتیاج بدن به غذای بعدی است. باید خاطرنشان کرد که غذا خوردن در هنگام سیری باعث ایجاد بیماری‌های مختلف در بدن می‌شود.
مدت زمان غذا خوردن
حکمای طب سنتی ایران خاطر نشان می‌کنند که طول مدت غذا خوردن باید متعادل باشد و غذا با سرعت متوسط، نه بسیار سریع و نه بسیار آرام خورده شود،غذا خوردن بسیار آرام باعث اختلال در هضم غذاها می‌شود.
در واقع مدت طولانی غذا خوردن باعث کاهش یا سرکوب حرارت معده و اشتها شده و سبب می‌شود قسمت اول غذای خورده شده هضم شود در حالی که قسمت آخر آن هضم نشده است.
غذا باید خوب جویده شود تا به شیرابه تبدیل شود و با تأنی فروبرده شود؛ زیرا که هضم معدی از جویدن غذا در دهان شروع می‌شود و جویدن خوب، باعث سرعت هضم در معده است.
زمان غذا خوردن بر اساس وعده‌های غذایی
تنظیم تعداد وعده‌های غذایی
- بهتر است در دو روز، سه وعده غذایی بخورد، به این صورت که یک روز صبح و شب، و روز بعد، ظهر غذا بخورد.
- اگر دو وعده غذا در روز مصرف می‌کند،غذا را به یک سوم و دو سوم تقسیم کرده و ثلث اول را اول روز (صبح) استفاده کند و دو ثلث دیگر را آخر روز (غروب) مصرف کند.
- خاصیت غذایی وعده غروب باید بیشتر بوده و مزاج آن را دیرتر دفع کند.
البته:
در تنظیم وعده‌های غذایی عادت فرد باید رعایت شود، بدین جهت بقراط فرموده: “عادت حکم طبیعت ثانیه را دارد”، و اگر فرد، یکباره دست از عادت خود بردارد، این امر موجب:
- ایجاد بیماری‌های مختلف
- تحلیل مواد مفید بدن
- از بین رفتن قوای بدنی و لاغری می‌شود.
تنظیم وعده‌های غذایی براساس ویژگی‌های افراد
باید در تنظیم وعده‌های غذایی ویژگی‌های خاص افراد را در نظر گرفت:
- کودکان و جوانان که هضم قوی دارند و برای حفظ صحت، و رشد و نمو به وعده‌های غذایی بیشتری احتیاج دارند باید بین دو وعده، غذای سبکی مثل میوه‌ها مصرف کنند.
- میانسالان بیش از دو وعده در شبانه روز نخورند.
- كسى كه نمی‌تواند غذاى مورد احتیاج خود را در یک وعده هضم كند، باید دفعات غذا خوردن را افزایش و مقدار غذا را در هر وعده كاهش دهد.
- برخی افراد عادت دارند که در هر روز فقط یک وعده غذا و آن هم غذای سنگین بخورند، این عمل باعث ایجاد بیماری می‌شود پس این فرد باید خود را به دو وعده غذا عادت دهد ولی در هر بار غذای کمی مصرف کند.
- كسى كه عادت دارد هر روز یكبار غذا بخورد و بخواهد عادت خود را به روزی دو بار تغییر دهد دچار ناتوانى و تنبلى و سستی می‌شود. اگر غذاى ناهارش هضم نشده باشد، در موقع شب توان را از دست می‌دهد و شام را بدون اشتها می‌خورد، در نتیجه دچار آروغ ترش، بدی تنفس، تهوع،
تلخى دهان، لینت شكم، درد و سوزش معده، ادرار و مدفوع سوزان، عدم هضم غذا و اختلال خواب می‌شود بنابراین هرگاه در وقت غذا احساس سنگینی یا عدم هضم غذای قبلی در فرد وجود داشته باشد باید آن وعده غذایی را ترک کند و به بدن فرصت دهد تا غذای قبلی را هضم و جذب
کند. - کسی که اشتغال فکری دارد، اگر چند وعده غذا بخورد دچار سنگینی هضم و در نتیجه خواب آلودگی و اختلال تفکر می‌شود، این فرد بهتر است در اول شب غذای بیشتری بخورد، زیرا در این هنگام کارهای روزانه به اتمام رسیده، پس هضم آسانتر می‌شود.
زمان غذا خوردن بر اساس افراد و مزاج‌های مختلف
زمان غذا خوردن باید با مزاج و شرایط بدنی فرد تطبیق داشته باشد:
شما دوستان غذا خوردن را به تأخیر نیندازید!
- کسانی که در اثر تاخیر در خوردن غذا و گرسنگی دچار سردرد و استفراغ می‌شوند باید به محض احساس این عوارض غذا بخورند.
- اما اگر با این کار دچار سوء هاضمه شوند باید مقدار کمی غذا با حجم کم بخورند تا وقت عادی غذا خوردن برسد.
- اگر با این حال، باز هم دچار تب و التهاب شدند هر صبح باید ماء الشعیر و سویق (آرد جو بوداده را در آب می‌خیسانند و می‌پزند تا آب آن کم شده و غلیظ شود) دارای آب زیاد بخورد.
- البته اگر معده سرد یا مراج سردی دارند ماء الشعیر را با کمی عسل بنوشند.
- اگر یبوست دارند هم بهتر است سویق زیاد نخورند.
شما صبر کنید تا به طور کامل گرسنه شوید!
مزاج‌هایی که دهانشان پرآب و میلی به آب و غذا ندارند باید صبر کنند تا به طور کامل گرسنه شوند.
شما دوستان هم مراقب فساد غذای خورده شده در معده باشید!
افراد با معده‌های گرم، صبح‌ها چند لقمه نان با شربت غوره، یا شربت انار، یا شربت لیمو و مانند آن بخورند. این افراد اگر گرسنه شوند، صفرا در معده آن‌ها زیاد شده و غذای خورده شده را فاسد می‌کند.
سازگاری غذا با بدن از نظر کیفیت
غذای فرد سالم باید از نظر کیفیت با بدن وی سازگار باشد،
هر شخص باید مزاج خود را بیازماید و شخصاً تشخیص دهد که چه نوع غذایی برای او مناسب و سازگار و چه غذایی برای او ناسازگار و نامساعد استو به پزشک خود بگوید تا پزشک دستور مخالفی به او ندهد.
گاهی غذاهایی که به تولید خلط بد معروف شده‌اند مانند پنیر و گوشت نمک سود، برای بعضی مزاج‌ها مفیدند زیرا:
- در این غذا خاصیتی است که برای این مزاج نافع است.
- یا مزاج طوری است که به این غذا احتیاج دارد.
گاهی بعضی غذاها که به تولید خلط خوب شهرت دارند، با بعضی بدن‌ها سازش ندارند؛ زیرا:
- ماده‌ای در آن‌هاست که با آن بدن و مزاج سازگاری ندارد.
- یا در بدن کیفیتی وجود دارد که به چنین غذایی نیاز ندارد.
منبع
- برگرفته از مقاله اهمیت زمانبندی در تغذیه از دیدگاه طب سنتی ایران (دکتر مکبری نژاد و دکتر شیرویه و دکتر بهمن)
- با سپاس از دکتر مرتضی مجاهدی و دکتر فاطمه نجات بخش
