دانه چلغوز را می‌شناید؟

چلغوز فحش نیست! بلکه یکی از اشرافی‌ترین و گران‌ترین خشکبارها با خواص دارویی بسیار است که در ایران به فراموشی سپرده شده است؛ بنابراین، ما در اینجا قصد داریم شما را با خواص بی‌نظیر این دانه گیاهی در طب سنتی که به دانه کاج هم شناخته می‌شود، آشنا نماییم.

چلغوز را بیشتر بشناسیم…

• چلغوز نام دانه‌های نوعی درخت کاج است و به دلیل داشتن مواد غذایی مفید، برای بهبود تغذیه و سلامت انسان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.
• این دانه‌ قهوه‌ای رنگ و از نظر ظاهری شبیه به هسته خرما است و مغز آن به تخمه آفتابگردان شباهت دارد.
• این دانه‌ها، سرشار از روغن هستند و به صورت خام و بو داده همانند سایر دانه‌های آجیلی مصرف می‌شوند.
• دارای طعمی لذیذ و خوشایند است و مزه‌ای شبیه به بادام و پسته داشته و اثری جزئی از حالت صمغی در آن احساس می‌شود.
• این را هم بدانید ‌اکنون در بسیاری از استان‌های کشورمان ناشناخته بوده و کمتر به فروش می‌رسد.
• حال اگر وسوسه شده‌اید که مزه این مغز پرچرب را امتحان کنید، برای اطمینان از تازگی این دانه، آن را از آجیل‌فروشی‌های معتبر خریداری کنید.

مشخصات

• چلغوز، دانه یا همان میوه‌های نوعی درخت کاج بزرگ با نام کاج چلغوز pine chilgoza یا چلغوزه با برگ‌های سوزنی کوتاه و ضخیم است.
• این گونه از کاج بومی شمال غربی هیمالیا است و در کشورهای پاکستان، افغانستان و شمال شرق ایران یافت می‌شود و مصرف آن در استان خراسان بیشتر از مناطق دیگر کشور رواج دارد.
• این درخت، از جمله مخروطیان همیشه سبز با ظاهری کاملا ایستاده و قائم است.
• این نوع درخت به آهستگی رشد می‌کند و برگ‌های سوزنی براقی دارد و به واسطه همین دانه‌های آجیلی پرخاصیت، بسیار معروف است.
• جالب است بدانید بذرهای آن کمیاب هستند، لذا به بهای نسبتاً زیادی خرید و فروش می‌شوند.
• خصوصیات تغذیه‌ای و درمانی چلغوز تقریبا با انواع مغزهای آجیلی برابری می‌کند؛ اما ویژگی قابل توجه، میزان بالای ترکیبات آنتی‌اکسیدانی است که می‌تواند رادیکال‌های مضر حاصل از واکنش‌های مخرب بدن را به‌طور نسبی خنثی کند.

دانه چلغوز

 

خواص دانه چلغوز در طب سنتی (طبع و فواید درمانی)

طبع چلغوز در طب سنتی بسیار گرم و خشک است. برخی از مهمترین خواص آن در درمان بیماری‌ها عبارتند از:

• دانه‌های چلغوز دارای خواص آرامبخش هستند و به رفع خستگی مفرط، کاهش اضطراب و تنش کمک می‌کنند.
• مصرف آن باعث تقویت قوای جسمی و افزایش نیروی جنسی، افزایش حجم منی و قوه باه می‌شود.
• مصرف آن به سلامت قلب کمک می‌کند و باعث کاهش کلسترول بد خون و تری گلیسیرید می‌شود.
• تقویت حافظه و افزایش عملکرد مغز از خواص چلغوز است که به دلیل وجود انواع ویتامین‌ها و اسیدآمینه‌های موجود در آن است.
• تقویت و درمان تیرگی پوست از دیگر خواص آن است، به این منظور می‌توانید، مغز چلغوز را نرم کرده و سپس بر روی پوست بمالید و بعد از مدت ٤٥ دقیقه آن را بشویید (مغز آن بسیار چرب است و به راحتی به شکل پماد یا خمیر در می‌آید).

• مصرف چلغوز در درمان بیماری‌های کلیوی، کبد، سرماخوردگی و دردهای عضلانی بسیار موثر است.
• ترکیبات آنتی‌اکسیدان موجود در آن باعث شده است که این دانه گیاهی به عنوان یکی از ارزشمندترین مواد ضد سرطان و تقویت کننده سیستم ایمنی بدن محسوب شود.
•  استفاده از روغن چلغوز به عملکرد بهتر و سلامت کبد کمک می‌کند و باعث می‌شود تا کبد، تری گلیسیرید مضر را از بدن به راحتی دفع کند.
• همچنین خاصیت گندزدایی، ادرارآور، محرک و ضد انگل نیز دارد.
• سرشار از فیبر است و مصرف آن موجب کاهش اشتها و به تبع آن کمک به کاهش وزن می‌شود.
• از دیگر خواص چلغوز که در طب سنتی از آن یاد شده است، کمک به رفع سنگ مثانه است.
• پتاسیم و منگنز موجود در آن، به تعادل و تنظیم فشار خون کمک می‌کند و منیزیم این دانه از بی‌خوابی‌های شبانه می‌کاهد.
• سرشار از آهن است و مصرف آن برای درمان کم خونی مفید است.

خواص روغن چلغوز

• روغن چلغوز (دانه ی درخت کاج) برای ماساژ درمانی بسیار مناسب است زیرا دارای خواص درمانی است.
• این روغن به تسکین برخی مشکلات پوستی نظیر خارش، پسوریازیس، کورک، اگزما، گال، و زخم کمک می‌کند.
• این دانه‌ی خوراکی ظاهر جوان و تازه‌ای به پوست می بخشد.
• روغن آن به افراد مبتلا به ریزش یا نازکی مو در مبارزه علیه این وضعیت کمک زیادی می‌کند.
• از روغن چلغوز در طب سنتی به طور موضعی برای درمان سردرد استفاده می‌شود.
• روغن این دانه خوراکی مانند روغن زیتون از افزایش کلسترول بد خون جلوگیری می‌کند.
• این روغن همچنین دارای خواص ضد قارچ، ضد باکتری و ضد فشار خون است. اثر ادرارآور این روغن، مصرف آن را به عنوان گزینه روغن سالم‌تر تبدیل کرده است.
• در طب سنتی از روغن چلغوز برای پوشاندن سطح زخم‌ها و جراحت‌ها استفاده می‌شود.

چلغوز، آجیل فراموش شده

 

مضرات دانه چلغوز (موارد احتیاطی و منع مصرف)

• با توجه به اینکه چلغوز طبع بسیار گرم و خشکی دارد مصرف آن برای افراد داری مزاج گرم و خشک مضر است.
• متخصصان طب سنتی، مصرف دانه‌های چلغوز را برای افراد دارای مزاج سوداوی و صفراوی توصیه نمی‌کنند.
• و مصرف آن فقط برای افرادی سودمند است که مزاج های رطوبتی دارند.
• در پایان لازم به ذکر است، مصرف دانه‌های چلغوز می‌توانند اثرات متضادی بر افراد مختلف برجا گذارند، لذا توصیه می‌شود، قبل از کاربردشان به عنوان گیاه دارویی، حتما با متخصصین مربوطه مشورت کنید.

با سپاس از خانم دکتر لیلا راثی مرزآبادی