ماه مبارک رمضان برای مزاج های مختلف

در سایت طبایع در خصوص تعاریف انواع مزاج ها و خصوصیات افراد با مزاج های مختلف، مقاله های مختلفی را آورده ایم. در این مقاله قصد داریم تا بایدها و نبایدها و توصیه های طب سنتی را برای افراد با مزاج های مختلف در ماه مبارک رمضان بیان کنیم. هر نوع مزاجی که دارید تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

همانطور که می دانید ما 4 مزاج اصلی داریم: گرم و خشک، گرم و تر، سرد و تر و گرم و خشک. در طب سنتی اصل و بنیاد پیشگیری و درمان بیماری ها اصلاح سبک زندگیست.

توصیه های طب سنتی برای افراد با مزاج گرم و خشک

صاحبان این مزاج اغلب لاغر اندام با استخوان‌بندی کشیده و محکم می‌باشند، به مزاج‌های تند و عصبی مشهورند و بسیار عجول و شتابزده عمل می‌کنند. خوابشان اندک و وزنشان چندان افزایش پیدا نمی‌کند. نبضشان تند و گرمای بدنشان بالا و دارای پوست‌های خشک و رگ‌های برآمده می‌باشند

روزه دارانی که صاحب مزاج گرم و خشک هستند:

1: از مصرف مواد خشک به افراط اجتناب ورزند، مواد غذایی خشک عبارتند از: گردو، فندق، بادام، سنجد، ته دیگ برنج، سرخ کردنی‌ها، فست فودها، چیپس، پفک، انواع بیسکویت‌ها و شکلات و شیرینی‌جات قنادی، کباب و امثال آن.

اگر در ماه مبارک رمضان از این مواد مصرف کردند باید با مصرف مصلحات مناسب تا حد ممکن جلوی ضررهای آن‌ها را بگیرند. خوردن شیر غیر پاستوریزه یک مصلح مناسب برای رفع ضرر مواد خشک برای لاغر اندام‌های خشک مزاج می‌باشد.

گردو با همراهی پنیر از خشکی‌اش کاسته می‌شود. مصرف میوه‌های مرطوب و آب دار توصیه می‌شود. مواد غذایی لعاب دار و ژله‌ای مانند شورواها و غذاهای حیوانی مانند پاچه گوسفند و پای مرغ و امثال آن باید مورد توجه قرار گیرد.

2: از مواد نفاخ نیز باید اجتناب کنند: از مصرف مواد نفاخ اجتناب کنند و یا با مصلحات بادشکن نفخ آن را بشکنند. حبوبات را بپزند و آب آن را دور بریزند و هنگام مصرف با بادشکن‌های مناسب بادآوری آن را از بین ببرند، مثلاً عدس را با پودر آویشن و باقلا را با گلپر و سایر حبوبات را با جوشانده زیره یا عرق نعناع با نبات یا زنجفیل بصورت جوشانده یا شربت یا پودر زنجفیل یا پودر و جوشانده دارچین مصرف کنند.

باقلا و حبوبات عطش آورند و مصلحات فوق جبرانی است برای عطش آن‌ها. داروهایی مانند: زنجفیل، زیره، زنیان و امثال آن تنها به عنوان بادشکن باید بکار برده شوند در غیر اینصورت برای مزاج‌های گرم و خشک خوب نیستند، چرا که خون را غلیظ کرده و عطش فراوان می‌آورند و کبد را خشک می‌کنند.

3: میوه‌های مرطوب و آب دار بخورند و میوه‌های سرد و گرم را با هم میل کنند. میوه‌ها و سبزی‌ها آب را تا حدود زیادی در خود ذخیره می‌کنند و هنگامی که وارد بدن شوند حتی پس از گذشتن از مراتب هضوم رطوبت را برای بافت‌های بدن روزه دار حفظ می‌کنند.

اگر روزه‌دار در طول روز مواجه با عطش می‌شود باید هنگام سحر و افطار میوه‌های با طبیعت سرد و آبدار را مصرف کند. این کار بهتر از نوشیدن فراوان آب است چرا که آب به سرعت تشنگی را برطرف و به سرعت هم دفع می‌شود و نمی‌تواند مانع عطش روزه دار در طول روز گردد، اما میوه‌ها و سبزی‌های با طبع خنک و آبدار رطوبت را در بدن حفظ می‌کنند و بهتر از مصرف آب مقرون به فایده هستند.

با این تدبیر میوه‌هایی که برای مزاج‌های خشک در ماه رمضان پیشنهاد می‌گردد، بهترینشان عبارتند از: انواع آلوها، انگور، خربزه، سه سپستان، کنار، هندوانه، گرمک، طالبی، زردآلو، هلو، هلو انجیری، شلیل، ازگیل، گیلاس، توت سیاه و شاه توت و انواع مرکبات و امثال آن است.
اگر از میوه‌های خشک و گرم استفاده کردند بهتر است با مصلح زیان آن‌ها را دفع کنند. مثلا خرما اگر برای آنان ایجاد عطش کند باید از شربت‌های سرد لعابدار بهره بگیرند مانند: شربت بنفشه، نیلوفر، تخم شربتی، اسفرزه، شربت تخم خیار و سکنجبین و امثال آن را برای خنثی کردن مواد عطش‌آور و خشک استفاده نمایند.

4: سبزی‌هایی مانند: گشنیز، خرفه، تره، کاسنی، برگ لطیف انگور و ریواس توصیه می‌شود.

5: غذاهای مزاج‌های گرم و خشک باید بیشتر رقیق و مرطوب و لعابدار و حاوی سبزیجات پخته و ناپخته باشد تا رطوبت بدن را تا حد ممکن حفظ نماید.
غذاهایی مانند سوپ سبزیجات فصل، سوپ کلم، شوروای گشنیز، خورشت کرفس، خورشت ریواس، خورشت کدو و کدوی حلوایی آب پز و امثال آن مفید است. مصرف آبدوغ خیار همراه با کمی کشمش و پروردن تخم خرفه در دوغ طبیعی بخصوص دوغ بز توصیه می‌گردد.

6: برنج آبکش مناسب نیست بلکه باید بصورت کته آن هم همراه با پودر سبوس برنج که به کته اضافه می‌شود و یا با سبزیجات طبخ گردد مثل کته گشنیز و کته سبزی پلو بدون سیر سبز.

7: از تخم مرغ نیم رو و آب پز سفت اجتناب گردد زیرا عطش آور است اما تخم مرغ آب پز نیم برشت که زرده آن شل باشد اشکالی ندارد.

توصیه های طب سنتی برای افراد با مزاج گرم و تر

اکثراً صاحبان این مزاج گرایش به چاقی دارند، گوشت بدنشان زیادتر از صاحبان مزاج‌های دیگر می‌باشد. استعداد چاقی آن‌ها بیشتر بر تولید گوشت تکیه دارد، اما اگر بیش از حد سردی بخورند ذخیره چربی در اطراف شکم و ران‌ها و سایر اندام‌ها نیز خواهند داشت.

آوندها و عروق بدنشان گشادتر و غلبه خون در آنان بسیار اتفاق می‌افتد. بافت‌های بدنشان نرم و مرطوب و خونسازی در آنان زیاد است. خواب خوبی دارند خوابی که عمیق می‌شود و زود بخواب می‌روند. خر و پف در این مزاج بیشتر از مزاج‌های دیگر است. نرم‌خو و مهربان‌تر از سایر مزاج‌ها می‌باشند. نبض آن‌ها محکم، پر و بسیط می‌زند و بدنشان گرم است.

صاحبان این مزاج (گرم و تر) بیشترین استفاده را از ماه مبارک رمضان خواهند برد. به روزه دارانی که دارای مزاج گرم و تر هستند توصیه می‌شود:

1: از خواب زیاد بپرهیزند، اگر زیاد بخوابند کم ذهن و کم حافظه می‌شوند.

2: سعی کنند نیمه‌های شب برای انجام یک کار عبادتی یا یکساعت مطالعه قرآنی یا علمی دیگر از خواب بر خیزند. بعد از سحری سعی کنند نخوابند و اگر خوابیدند بین سحری و خواب حداقل ۱ تا ۵/۱ ساعت فاصله دهند و خواب طولانی بعد از سحری برایشان مفید نیست. خواب روز برایشان بد است مگر خواب قیلوله هنگام ظهر یا قبل از آن به مدت حداکثر نیم تا یک ساعت.

3: حجم غذا را کاهش دهند و کمترین مصرف غذایی را داشته باشند. از غذاهای خشک و کم حجم بیشتر استفاده کنند.

غذاهایی مانند: خروس جوان خانگی، جوجه مرغ خانگی، کباب بره گوسفند نزاییده با پودر سماق، ماهی سفید کپور و سایر ماهی‌های دیگر که در پودر زنجفیل یا دارچین و زیره و انیسون‌ شیرین و آب لیموترش قبل از پختن خوابانده شده باشد و امثال آن بصورت کباب یا بخار پز یا قلیه ماهی صرف شود.

کباب یا خورشت گوشت کبک، بوقلمون، شترمرغ و امثال آن مفید است. مصرف غذاهایی مانند برنج و نان را به حداقل ممکن رسانده، از گوشت گاو پرهیز نمایند.

4: از میوه‌ها و سبزیجات دارای طبیعت سرد و بخصوص سرد و خشک بیشتر استفاده نمایند. سبزی‌های سرد و خشک مانند:
لوبیا سبز، کاهو، گشنیز، خرفه، ترب و برگ ترب سیاه، سفید و قرمز، برگ لطیف انگور، ریواس، کاسنی و غازیاغی.

میوه‌هایی مانند: خربزه، ازگیل، زالزالک، آلبالو، گیلاس، غوره، انار، کنار، انگور میخوش، لیموترش، پرتقال، گریپ فوروت، سیب، به، سایر میوه‌های سرد و مرطوب به مقدار کمتر استفاده کنند و چنانچه زیاد استفاده کردند برای دفع تری آن بهتر است با مصلحات مربوطه ضررهای آن را کاستی بخشند.

مصلحات عبارتند از: هسته زردآلو، شربت رب انار یا آب انار تازه، چاغاله بادام، گوجه سبز درختی، آبغوره خانگی و امثال آن.

مصرف میوه و سبزیجات نسبت به غذاهای پختنی و گوشتی ترجیح دارد؛ کمترین میزان مصرف به مواد غذایی پختنی را داشته باشند

5: از سویق عدس ( پودر عدس خشک بوداده با شکر بصورت قاووت ) و آب انار و رب انار و رب ریواس و رب آلبالو برای رفع عطش می‌توانند بهره ببرند.

توصیه های طب سنتی برای افراد با مزاج سرد و خشک

صاحبان این مزاج را که گاه بسیار چاق و گاه بسیار لاغر می شوند سوداوی مزاج نامند. اشتهای نامرتب و ریزه خواری دائم و به اصطلاح نوک زدن به غذا دارند. بسیار رویایی و زودرنج و عاشق پیشه هستند و گاه نفرت جای عشق را به سرعت می گیرد. پوستشان خشک و حساس است. انسداد عروقی در آن ها بیشتر از دیگر مزاج هاست.

به روزه دارانی که دارای مزاج سرد و خشک هستند توصیه می‌شود:

1: از مصرف مواد خشک به افراط اجتناب کنند؛ مانند روزه داران صاحب مزاج گرم و خشک از خشکبارها کمتر استفاده کنند و مصلحات مربوطه را بکار برند با این تفاوت که اصلاح کننده ها (مصلح ها) باید دارای مزاج گرم و تر باشد.

مثلا شربت های لعاب دار با مزاج گرم بخورند مانند: شربت سکنجبین عسلی، شربت اسطوخودوس و نعناع و شربت بالنگو و کمپوت های بالنگ و سیب و گلابی و امثال آن.

دم نوش های گاوزبان، بابونه، گزنه و اسطوخودوس و نعناع و پونه و امثال آن با عسل یا شیرینی های دیگر.

2: غذاهایی مانند: خورش اردک و غاز و گوشت گوساله جوان با دارچین و خواباندن در زنجبیل و زیره و پیاز و کمی نمک، پرندگان شکاری چاق، گوشت گوسفند و خوراک میگو. غذاهای سنتی مانند شیربرنج عسلی، حریره بادام، شله زرد زعفرانی یا دارچینی و امثال آن مصرف کنند.

3: میوه های گرم مانند: خربزه، انگور، آناناس، انجیر سفید و قرمز، توت سفید و امثال آن مصرف کنند.

4: سبزیجات گرم مانند: مرزه، ترخون، تره، ریحان سبز و بنفش، پیازچه، شوید، شاهی و برگ و ساقه لطیف کرفس و کنگر بصورت خام و پخته مصرف کنند.

توصیه های طب سنتی برای افراد با مزاج سرد و تر

اکثرا صاحبان این مزاج که گرایش به چاقی بسیار دارند بلغمی مزاج نام دارند که نوع چاقی ایشان با افزایش چربی‌های اضافی در بدن است، اطراف شکم و پهلو‌ها و باسن و ران‌ها چربی زیاد جمع می‌شود. تنبل و پر خواب و کم تحرک هستند. گوشت تنشان شل و لخت است. سرعت انتقال مفاهیم در مغزشان کم است و فراموشی دارند و حرکاتشان آرام است. از گرما خوششان می‌آید و از سرما گریزانند.

صاحبان مزاج سرد و تر نیز از ماه مبارک رمضان بهره‌های فراوان خواهند برد بخصوص اگر به توصیه‌های زیر عمل کنند:

به روزه دارانی که دارای مزاج سرد و تر هستند توصیه می‌شود:

1: از خواب زیاد بپرهیزند و اگر زیاد بخوابند دچار کندی ذهن و نسیان می‌شوند. مانند مزاج‌های گرم و تر، ساعتی از نیمه شب را برای عبادت و یا مطالعه از رختخواب بر خیزند. خواب روز برایشان مفید نیست مگر خواب ظهر که آنهم بیشتر از نیم ساعت تا یک ساعت نشود(خواب قیلوله).

2: بعد از سحری سعی کنند نخوابند و اگر خوابیدند بین سحری و خواب حداقل یک تا ۵/۱ ساعت فاصله دهند. خواب طولانی بعد از سحری برایشان خوب نیست.

3: حجم غذاها را کاهش دهند و کمترین مصرف غذایی ممکن را داشته باشند. از غذاهای خشک و کم حجم بیشتر استفاده کنند؛ مصرف انواع خشکبارها مانند پسته، بادام، فندوق، بادام هندی و امثال آن مفید است.

4: از میوه‌ها و سبزیجات دارای طبیعت گرم بخصوص گرم و خشک بیشتر استفاده کنند آنهم میوه‌هایی که به گرمی گرایش دارند.
میوه‌های گرم و خشک مانند: خرما، گردوی تازه یا خشک، انجیر، سیب، زالزاک، انگور، خربزه و غیره.
از سبزیجاتی که در مزاج سرد و خشک ذکر شد استفاده کنند.

5: غذاهایی مانند: کباب کبک و بلدرچین و گنجشک و کبوتر، کباب گوشت شتر و خورشت‌های این گوشت ها با افزودن کمک غذاهایی مانند غوره، ریواس، رب انار، گداخته(شامل: گردو، بادام، فندق، پسته و امثال آن کمی بوداده شده و نیم کوب یا پودر شده و با عسل شیرین گردیده آماده خوردن بر سر سفره افطاری است)، فسنجان بخاطر گردو و رب انار با یکی از گوشت‌های فوق و امثال آن.

منبع: تیم تولید محتوای طبایع