دیرینگی تاریخ پزشکی ایران به حدود ده هزار سال قبل می‌رسد. این مکتب در توسعۀ مکاتب دیگر پزشکی نقش قابل توجهی داشته است، هر چند پس از رشد آن مکاتب، خود نیز از آنها بی‌بهره نبوده است. دکتر پاول هیسن اظهار می‌دارد که طب مصری 5000 سال، آیورودا یا مکتب پزشکی هند حدود 6500 سال و طب یونانی 7500 سال بعد از مکتب پزشکی ایران شکل گرفته‌اند.
متأسفانه بسیاری از شواهد مکتوب دربارۀ اهمیت و توسعۀ طب در ایران باستان و دوران حکومت هخامنشی به‌علت کوته‌بینی دشمنان این آب و خاک از بین رفته است. ولی از آنجا که خورشید حقیقت در پس ابر نمی‌ماند، خوشبختانه شواهدی متقن از دست نبشته‌های برخی مورخان یونانی، گوشه‌ای از عظمت تاریخ طب ایران را مشخص می‌کند. گزنفون در کتاب سیرت کوروش کبیر، آورده است که وقتی کوروش برای نبرد با آشور آماده می‌شد.
دسته‌ای از پزشکان و جراحان زبده را نیز برای همراهی با خود تعیین نمود. پدرش ضمن تأیید عمل کوروش به او توصیه نمود که مهم‌تر این است که مراقب باشد سربازانش بیمار نشوند و این با رعایت بهداشت مقدور است. این توصیۀ پدر کوروش، بیانگر دیدگاه سلامت‌محور طب در آن دوران می‌باشد.
از نکات قابل توجه که نشانۀ توسعۀ طب در ایران باستان می‌باشد این است که ابن ندیم نویسندۀ کتاب گرانقدر الفهرست بیان می‌کند که ایرانیان هشت خط داشته‌اند که یکی از آنها بيست و هشت حرف داشته که به نیم کشتج معروف بوده و برای نوشتن طب و فلسفه استفاده می‌شده است. این امر بیانگر این مطلب است که ایرانیان نه تنها در طب صاحب سبک خاص بوده‌اند بلکه در انتقال آن نیز به خصوصیات مزاجی و استعداد و اخلاق فرد نیز توجه داشته‌اند.
نظر دکتر محسن ناصری در مورد کتاب
استاد ارجمند جناب آقای دکتر پرویز اذکایی با دقت قابل توجهی، شواهد باقیمانده تاریخی طب سنتی ایران را جمع‌آوری نموده‌اند و در کتاب ارزشمند پزشکی در ایران باستان ارائه نموده‌اند. در این اثر، علاوه بر مدخل های تاریخی -که در حکم تاریخ کامل پزشکی ایران باستان می‌باشد.
«فهرست» توصیفی بیش از هفتاد اثر پزشکی متداول در آن اعصار طیّ هفت بهر نموده شده است، که تا کنون حتی اسامی سه یا چهار اثر را نمی‌توانستند ذکر کنند. استاد با دقت زائد الوصفی منابع و متون اصیل مربوطه را مورد کنکاش و تفحص کامل قرار داده‌‌اند و اصالت مکتب طب سنتی ایران و ریشه‌های آن در دوران قبل از اسلام و تعامل آن با تمدنها و فرهنگ‌های دیگر را تبیین نموده‌اند.
فهرست کتاب پزشکی در ایران باستان
- مدخل اول در باب طب بابلی
- مدخل دوم در باب طب مغانی شامل افسانه پزشکی، مکتب سینایی، طب بقراطی و عصر هخامنشی
- مدخل سوم در باب عهد ساسانی شامل وضع طبابت، طب دورانی، طب دعایی، پزشکان نامور و کتاب های پزشکی
- پیوست ها، اضافات و تصاویر
دانلود بخش هایی از کتاب
نویسنده یا مترجم
- نویسنده: دکتر پرویز اذکایی
انتشارات
انتشارات طب سنتی ایران
