اخیراً این روزها شاهد مراجعه بانوان جوانی هستیم که از این موضوع شکایت دارند که در چند ماه گذشته قاعدگی‌هایشان بسیار نامنظم و فواصل قاعدگی‌ها بسیار طولانی شده است، از گرگرفتگی، بی‌خوابی و اضطراب رنج می‌برند. این‌ها می‌تواند زنگ خطر شروع یائسگی زودرس یا یائسگی نابهنگام برای این عزیزان باشد؛ اما این که یائسگی زودرس چیست و چه عواملی باعث بروز این مشکل می‌شود و طب سنتی چه راهکار و تدابیری برای پیشگیری و بهبود آن دارد، موضوعی است که در این پست، به آن خواهیم پرداخت.
مقصود از یائسگی زودرس چیست؟
بیشتر خانم‌ها یائسگی را در سنین 45 تا 55 سالگی شروع می‌کنند. میانگین سن شروع یائسگی جهانی 51 سال است. یائسگی زودرس معمولاً به شروع قبل از سن 45 سالگی اشاره دارد.
- یائسگی زودرس یا نارسایی زودرس تخمدان قبل از 40 سالگی رخ می‌دهد.
یائسگی به آخرین قاعدگی (عادت ماهانه) یک زن گفته می‌شود؛ پس یائسگی زودرس در یک عبارت خلاصه یعنی «توقف پریود به مدت 12 ماه قبل از 40 سالگی». - در حالت یائسگی زودرس، فرد با قطع ناگهانی یا طولانی شدن فواصل قاعدگی روبه‌رو می‌شود.
- در واقع اگر یائسگی در زمانی زودتر از موعد طبیعی رخ دهد مثلاً در سنین 30 ـ 20 و به طور كلی قبل از 40 سالگی، دیگر یک یائسگی طبیعی محسوب نمی‌شود… در حقیقت برای این فرد یائسگی زودرس رخ داده است.
یائسگی زودرس با چه علائمی همراه است؟
یائسگی زودرس می‌تواند به محض شروع پریود نامنظم یا پریودهایی که به طور قابل توجهی طولانی‌تر یا کوتاهتر از حد طبیعی طول می‌کشند، شروع شود.
علائم دیگر یائسگی زودرس شامل موارد زیر است:
- خونریزی شدید
- لکه بینی
- پریودهایی که بیش از یک هفته طول می‌کشد
- مدت زمان طولانی‌تر بین پریودها
اگر این موارد اتفاق افتاد، به پزشک مراجعه کنید تا مشکلات دیگری که ممکن است این علائم را ایجاد کند، بررسی کند.
سایر علائم شایع، عبارتند از:
- تغییرات عاطفی (تحریک پذیری، نوسانات خلقی، افسردگی خفیف، اضطراب شدید)
- از دست طراوت جوانی
- تغییر در احساسات یا میل جنسی
- خشکی واژن
- مشکل خواب
- گرگرفتگی
- تعریق شبانه
- نیاز مبرم به تکرار ادرار یا عفونت‌های ادراری
- خشکی پوست، خشکی چشم یا خشکی دهان
- حساسیت در پستان
- ضربان قلب شدید
- درد مفاصل و عضلات
- مشکل در تمرکز حواس و حواس پرتی موقت.
- افزایش وزن
- ریزش یا کم پشتی مو
یائسگی زودرس با چه عوارضی همراه است؟
- پیری زودرس
- آرتروز (پوکی استخوان)
- گرفتگی عروق
- فشارخون بالا
- دیابت گرم
- احساس حالت تهوع بی دلیل
- خستگی مداوم
- عصبانیت شدید
- سردردهای شدید
چرا امروزه، اغلب بانوان جوان، درگیر یائسگی زودرس، می‌شوند؟
یائسگی زودهنگام یا نابهنگام می‌تواند ناشی از یک بیماری یا یک درمان پزشکی باشد همچنین ممکن است علت مشخصی نداشته باشد. عوامل احتمالی که می‌توانند باعث یائسگی زودرس در برخی افراد شوند عبارتند از:
- داشتن سابقه خانوادگی یائسگی در سنین پایین
- کاهش ترشح هورمون استروژن در جوانی
- بحران‌های شدید عاطفی و استرس و اضطراب شدید
- استفاده بیش از اندازه از موبایل و اینترنت
- سبک زندگی غلط و خواب ناکافی
- اختلالات هورمونی
- بیماری‌های خودایمنی (اختلالات تیروئیدی، آرتریت روماتیسمی، نارسایی غدد فوق کلیه و …)
- سیگار کشیدن
- مواجه با آلاینده‌ها (انواع آفت کش‌ها، شوینده‌ها و …)
- شیمی درمانی و اشعه درمانی
- چاقی و اضافه وزن زیاد
- کم وزنی‌های طولانی
- کم تحرکی یا ورزش شدید
- انجام برخی عمل‌های جراحی (برداشتن رحم، تخمدان)
- و از همه مهمتر غلبه سردی در ناحیه رحم
اهمیت پیشگیری و تشخیص به موقع یائسگی زودرس چیست؟
پیشگیری یا تشخیص به موقع یائسگی زودهنگام، از اهمیت زیادی برخوردار است چرا كه با بروز این اختلال تخمک‌های باقی مانده تخریب می‌شوند و این به معنی ناتوانی برای فرزنددار شدن است و با پیشگیری و تشخیص به موقع امید برای بارداری نیز افزایش می‌یابد.
احتمال فعال شدن دوباره تخمک‌ها تنها در 10 تا 20 درصد این بیماران و در صورتی كه دلیل بروز آن اختلالات ژنتیكی نباشد وجود دارد.
احتمال بروز یائسگی در سن نوجوانی نیز وجود دارد؛ پس با توجه به این كه اختلال در قاعدگی در هر سنی ممكن است آغازی برای یائسگی زودرس به حساب بیاید به همه زنان و دختران توصیه می‌شود در صورت مشاهده چنین اختلالاتی بلافاصله با پزشك خود مشورت كنند.
برای پیشگیری از یائسگی زودرس طب سنتی چه توصیه‌هایی دارد؟
بانوان عزیز، برای داشتن یائسگی موفق و دیرهنگام باید به موارد زیر اهمیت دهند:
- تغذیه سالم داشته باشند و مصرف بی رویه و بدون مصلح سردیجات را محدود کنند.
- نخود آب، روغن زیتون، هویج، به، سیب را در وعده‌های غذایی هفتگی خود بگنجانند.
- از استرس و اضطراب خود بکاهند.
- از همه مهمتر خواب مناسب داشته باشند.
- یبوست نداشته باشند.
- از اینترنت و گوشی کمتر استفاده کنند.
- ورزش متعادل روزانه مانند پیاده روی یا یوگا داشته باشند.
- از کاهش و افزایش وزن افراطی بپرهیزند، حفظ تعادل وزن، همیشه بهترین اقدام است.
تدابیر درمانی طب سنتی برای یائسگی زودرس
در ادامه، تدابیر و راهکارهای طب سنتی برای درمان یائسگی زودرس معرفی و بررسی خواهند شد:
روغن مالی بدن
- پس از استحمام و قبل از خشک کردن، تمامی سطوح بدن را با یک روغن (مانند روغن بادام شیرین که برای همه مزاج‌ها مناسب است) به مدت ۵ دقیقه ماساژ داده شود.
- این ماساژ باعث باز شدن، تنظیم منافذ پوستی و باز و بسته شدن آن‌ها می‌شود.
رفع یبوست و کمک به دفع مواد زائد بدن
به این دلیل که در افراد دچار یائسگی، دفع سموم بدن از طریق پریود صورت نمی‌پذیرد این افراد باید راه‌های دیگر خروج سموم از بدن از طریق ادرار، مدفوع را جدی بگیرند و سدهایی از جمله یبوست که مانع دفع مناسب سموم از بدن می‌شود را از بین ببرند.
ماساژ و دلک
از آنجایی که افرادی که به یائسگی زودرس دچار شده‌اند، استرس و فشار بیشتری نسبت به دیگر افراد تجربه می‌کنند، ماساژ و دلک طب سنتی به آن‌ها توصیه می‌شود.
بادکش
بادکش می‌تواند زمان یائسگی زنان را به تاخیر بیندازد و از یائسگی زودرس جلوگیری کند. برای زنان در معرض یائسگی زودرس، بادکش باید در ناحیه تخمدان (پایین شکم، بالای کشاله ران و لگن در دو طرف چپ و راست) و البته با مشاوره پزشک متخصص انجام شود.
طب سوزنی
طب سوزنی نیز با مکانیسم ایجاد آرامش در فرد، تحریک ترشح هورمون های زنانه و افزایش جریان خون و انرژی در تخمدان و رحم، روش موثری در کمک به درمان اختلالات قاعدگی و یائسگی زودرس است.
ترکیبات و داروهای گیاهی
از جمله ترکیبات گیاهی و گیاهان دارویی موثر که در درمان یائسگی زودرس کمک کننده است؛ می توان به موارد زیر نیز اشاره داشت:
- رازیانه
- جینسینگ
- بومادران
- انیسون
- پنج انگشت
- و …
اما نکته مهم
- با توجه به تفاوت مزاج ها و علل بیماری در افراد مختلف، مصرف تمام گیاهان فوق باید با نظر پزشک متخصص گیاهان دارویی یا طب سنتی انجام شود.
- همچنین به علت تداخل اثر بهتر است از مصرف همزمان این گیاهان با قرص های ضدبارداری و داروهای هورمونی پرهیز شود.
