رفع سوء هاضمه ناشی از سوء مزاج سرد و تر معده

یکی از مهمترین و شایع ترین علت مراجعه به مراکز درمانی؛ مشکلات و اختلالات مربوط به سیستم گوارشی اعم از سوء هاضمه، رفلاکس، یبوست و … است، تمام این ها آنقدر با اهمیت تلقی میشوند که از منظر بعضی از مکاتب طبی مانند طب سنتی ایران، سرمنشاء بسیاری از بیماری ها تلقی می‌شوند. بنابراین ما تصمیم گرفتیم این پست از مجله اینترنتی طبایع را به موضوع سوء هاضمه اختصاص دهیم.

سوء هاضمه و علل بروز آن چیست؟

• غذا یکی از نیازهای ضروری زندگی انسان است. غذایی که می‌خوریم، تبدیل به انرژی می‌شود تا بتوانیم کارانجام دهیم و زنده بمانیم.
• اما غذا ممکن است مناسب باشد یا نباشد. غذاهای مناسب به رشد بدن کمک می‌کنند؛
• اما غذاهای نامناسب مشکلاتی در سیستم بدن بوجود می‌آورند که با نام کلی سوءهاضمه شناخته می‌شوند.
• سوءهاضمه‌ عبارت‌ است‌ از یک‌ نوع‌ احساس‌ ناراحتی‌ مبهم‌ در قفسه‌ سینه‌ یا شکم‌ که‌ به‌ هنگام‌ خوردن‌ یا آشامیدن‌ یا به‌ فاصله‌ کمی‌ پس‌ از آن‌ رخ‌ می ‌دهد.
• سوء هاضمه وقتی پیش می‌آید که دستگاه گوارش – بیشتر معده و روده‌ها – توانایی تبدیل غذا به مواد محلول ساده و قابل جذب در خون را ندارند.
• هنگامی که چنین می‌شود، غذا هضم نشده باقی می‌ماند یا دچار هضم غیر طبیعی می‌گردد که مشکلاتی را برای فرد بوجود می‌آورد.
• وقتی غذا به خوبی هضم و جذل نگردد، بدن قوت و نیروی لازم و کافی برای بسیاری از فعالیت های حیاتی خود ندارند.
• بعضی از مشکلات سوء هاضمه شامل یبوست، اسهال، نفخ معده، درد معده و این قبیل ناراحتی‌ها است.

• سوء هاضمه خود به دو دسته سوءهضم (یعنی هضم غیرطبیعی غذاها) و فساد هضم یا تخمه ( عدم هضم، هیچگونه هضمی صورت نگیرد) تقسیم می‌شود.
• درکتاب قانون ابن سینا، منبع بسیاری از بیماری ها، تخمه (یا فساد هضم) بر شمرده شده است.

علائم اصلی سوء هضم غذاها

1. احساس سنگینی پس از خوردن غذا
2. سیری زودرس
3. حساس درد در قسمت زیر جناغ سینه.
4. احساس سوزش در قسمت زیر جناغ سینه.
5. تهوع خفیف
6. نفخ‌،‌ احساس‌ پُری‌ معده و آروغ‌
7. ترش‌ کردن‌ معده

علل عمده سوء هاضمه در طب سنتی

• سوء هاضمه علل مختلفی دارد که عمده ترین علت آن، سبک زندگی ناسالم و عدم رعایت آداب صحیح غذایی (تغذیه اشتباه) است که ممکن است در طول سال ها منجربه ایجاد سوء مزاج معده گردد.
• علایم احساس سنگینی و ناراحتی پس از خوردن غذا بیشتر به نفع سوء مزاج سرد و تر معده است.
• علائم احساس درد و سوزش زیر جناغ سینه بیشتر به نفع تشخیص سوء مزاج سرد و خشک یا سوء مزاج گرم و خشک معده است.
• تشخیص نوع سوء مزاج معده در مشورت با همکاران متخصص طب سنتی مسجل خواهد شد.

اما یکی از شایع ترین مواردی که باعث سوء مزاج معده و بروز علائم سوء هاضمه می‌گردد، سوءمزاج سرد و تر معده می‌باشد که علائم آن عبارتند از:

• عطش کم
• کاهش اشتها
• نفخ
• رطوبت دهان
• طعم ترش یا بی مزه دهان
• آروغ ترش
• بارسفید زبان

راهکارهای پیشگیری از سوء هاضمه

تدابیر و توصیه های خاص 

1. از خوردن غذا قبل از احساس گرسنگی، پرهیز نمایید.
2. کم بخورید و بیش از حجم معده‌تان غذا نخورید (پرخوری نکنید).
3. غذاها را خیلی سرد یا خیلی داغ میل نکنید.
4. از خوردن آب بین غذا و بلافاصله بعد غذا بپرهیزید.
5. غذا را آرام آرام بجوید.
6. اگر بعضی از غذاها با بدن شما سازگار نیست از خوردن آن پرهیز کنید و در انتخاب غذا دقت کنید.
7. حداقل چهار ساعت بین وعده‌های غذایی فاصله بگذارید.
8. غذا را با با میل و اشتها بخورید، در این صورت معده بهتر غذا را درخود جای داده و هضم آن بهتر اتفاق می افتد.
9. از خوردن غذاهای خیلی پخته یا خیلی خام یا غذاهایی که دوست ندارید بپرهیزید.
10. در زمان خوردن وعده‌های غذایی نظم داشته باشید.
11. ورزش روزانه و منظم داشته باشید، پیاده روی ملایم قبل و بعد غذا گزینه خوبی است.

توصیه های غذایی

برای پیشگیری از سوء هاضمه یا بهبود این مشکل، مصرف مواد غذایی زیر توصیه می‌گردد:

1. گوشت پرندگان کوچک مانند بلدرچین با ادویه گرم مانند زیره و دارچین
2. نخودآب
3. نان سبوس دار
4. انجیر و مویز
5. مربای هویج _ مربای سیب_  مربای بالنگ و مربای زنجبیل
6. شربت عسل
7. فالوده سیب با دارچین و عسل

پرهیزات غذایی

• ترشی ها
• ماست _ دوغ _ کشک و لبنیات
• میوه ها و سبزیجات سرد و تر ( مانند هندوانه / هلو/ آلبالو/ خیار/ گوجه فرنگی و آلو)
• غذاهای خمیری و نشاسته ای
• غذاهای نفاخ (آش، حبوبات)
• گوشت گاو

علائم هشدار برای مراجعه بهنگام نزد پزشک فوق تخصص گوارش

1. سن بالای 45 سال
2. کاهش وزن ناخواسته (بیش از ده درصد وزن بدن در سه ماه اخیر)
3. مدفوع قیری
4. دفع خون با مدفوع
5. استفراغ خونی
6. اختلال در عمل بلع
7. استفراغ مکرر
8. کم خونی
9. سابقه فامیلی سرطان معده در اقوام درجه یک

منبع: با تشکر از همکار محترم خانم دکتر ویدا نظری و دکتر علی بهادری