نام های رایج گیاه دارویی
نام این گیاه انجبار و لاتین آن Bistort است. به آن اناریف، هفت بند اروپایی و پرشیان دارو هم می گویند. معرب از انگبار و نام علمی آن Persicaria bistorta و از خانواده Polygonaceae می باشد.
ساختار گیاه انجبار
انجبار گیاهی از تیره هفت بندیان، پایا ،ساقه اش صاف و ساده که بیش از یک متر ارتفاع دارد و دارای ریزوم هایی بزرگ پیچ دار و انشعابی است. ساقه گلدار این گیاه همیشه ساده و استوانه ای شکل است، که برگهای آن متناوب با کناره های موج دار و پهنک آن به رنگ سبز شفاف در سطح فوقانی ولی سبز مایل به سفید در سطح تحتانی است.
بوته اش شبیه ترشک و خوشه گل ها شبیه به سنبله بارهنگ است. برگ های زیرین، دمبرگ درازی دارد و سایر برگ ها بی پایه اند. گل ها به رنگ گلی یا صورتی کمرنگ با گل پوش منفرد است و پرچم ها از بیرون دیده می شود. شاخه های آن قرمز رنگ و ریزوم آن چوبی و سرخ رنگ است. این گیاه از دانه های کوچک تیره رنگی برخوردار است. در ماه خرداد تا تیر گل می دهد. در کنار جوی های آب و حاشیه بعضی جاده ها می روید.
در اندام هایش بخصوص در ریزوم پیچیده آن دارای ۳۰ درصد آمیدون، ۱۰ درصد مواد آلبومینوئیدی، نشاسته، آمیدون، اسید گالیک، لعاب، صمغ، اکسالات کلسیم، قندهای مختلف، ویتامین C، مقدار بسیار جزئی از اکسی متیل آنتراکینون، یک ماده رنگی به نام قرمز انجبار و مقدار نسبتا زیادی تانن است.
قسمت های مورد استفاده انجبار ریزوم، ریشه و برگ گیاه است که در فصل پاییز ریزوم آن جمع آوری شده و در آفتاب خشکانده می شوند، ریشه های بزرگ آن را برش طولی می دهند. ساقه ی زیرزمینی آن ضخیم، استوانه ای و به هم چسبیده است که اطراف سطح خارجی آن را ریشک های فراوانی می پوشاند.
خاستگاه گیاه انجبار
این گیاه بیشتر در کشور سوریه و اطراف شام می روید و بهترین نوع آن در شام است. در نواحی غربی ایران آذربایجان، کوه سهند، همدان، تخت سلیمان، بین همدان و تبریز و لرستان در منطقه اشترانکوه نیز می روید. این گیاه بومی اروپا و در انگلستان در مزارع مرطوب می روید و در آسیا نیز انتشار دارد.
نحوه کاشت و تکثیر
انجبار از طریق کاشتن دانه و یا جوانه ریشه‌دار آن صورت می‌گیرد . تکثیر دانه به این شکل است که دانه های رسیده گیاه را در زمین نسبتا مرطوب و سایه دار در فصل پاییز می کارند. قدرت جوانه زنی این گیاه خیلی سریع از دست می‌رود، لذا بلافاصله پس از به دست آمدن دانه باید اقدام به کاشت آن کرد. پس از جوانه زدن دانه ها ، آن ها را در زمین اصلی با فاصله ای مناسب نشا می کنیم.
مراقبت از مزرعه مانند آبیاری به موقع ، کندن علف هرز و کارهای اصلاحی دیگر الزامی است. برداشت محصول در ماههای آبان و آذر و اوایل بهار صورت می‌گیرد. پس از برداشت محصول از زمین ریزوم ها را جدا و تمیز و در محل‌های مناسب به طور طبیعی یا مصنوعی در خشک کن با حداکثر ۶۰ سانتی گراد خشک می کنند.سپس ریزوم های خشک شده را به صورت قطعاتی به درازی ۳ تا ۸ سانتیمتر و به عرض ۱۵ میلیمتر و به ضخامت ۵ تا ۸ میلیمتر و سپس بسته بندی می کنند.
این گیاه به جز خواص درمانی به دلیل زیبایی به عنوان گیاهی تزئینی در باغ ها و باغچه ها کاشته می شود.
طبع گیاه انجبار
طبع انجبار سرد و خشک است.
خواص گیاه انجبار
از نظر خواص درمانی ضد تب، مدر، ملین، التیام دهنده، قابض قوی، ضد اسهال، مقوی عمومی، ضدعفونی کننده، ضد غلبه دم، ضد التهاب، محرک و اشتهاآور است. از انجبار در موارد اسهال، دیسانتری( اسهال خونی )، رفع ترشحات مخاطی، بی اختیاری دفع ادرار، ترشحات زنانگی، سوزش مجاری ادرار، گلو درد، ورم مجرای بول بعد از رفع حالت التهابی آن، بواسیر، انزال منی، تب نوبه، خونریزی رحم، التهابات اندام‌های تناسلی زن، التیام زخم، نزله‌های مزمن، سل، خونریزیهای ساده داخلی و خارجی، جلوگیری از سقط جنین، رفع ترشحات سفید مهبل و وجود خون در ادرار توصیه شده‌است.
در استعمال خارجی جوشانده ۱۵۰ گرم ریزوم آن در یک لیتر آب به شکل غرغره یا دهان شویه برای التیام زخم، ناراحتیهای حلق، سفت کردن لثه‌های نرم، التهابات لثه، لوزه ها یا گلو و به‌صورت تزریق در دستگاه تناسلی، جهت ترشحات‌زنانگی و رفع ورم مجاری ادرار، اثرات مفیدی دارد. جوشانده انجبار به‌صورت تنقیه جهت رفع اسهال، بواسیر، درمان خراشهای ناحیه مقعد و برای واریس و مداوای زخمها به‌صورت تأثیر دادن روی آنها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ریزوم ( ریشه ) انجبار به علت دارا بودن تانن فراوان اثر قابض قوی داشته التیام دهنده ناراحتیها و مقوی معده است. برای رفع ترشحات مخاطی, درمان اسهال, التهاب مجاری ادراری و رفع ترشحات زنانگی کاربرد دارد. برای بند آوردن خونریزی داخلی و خارجی کاربرد داشته , انزال زود رس را درمان و از سقط جنین جلوگیری میکند.
- مسکن قی است و ضعف اشتها رl برطرف می کند.
- انجبار برای قطع خونریزی اعضای بدن به خصوص افرادی که دارای خونریزی از شش و بواسیر هستند بسیار مفید است.
- پاشیدن پودر انجبار بر روی زخم باعث خشک شدن آن می شود.
- این گیاه در بند آوردن خون زخم نیز مؤثر است. از این گیاه می توان جهت شستشوی زخم های خارجی استفاده کرد و آن را مستقیما روی زخم قرار داد تا خونریزی بند بیاید. علاوه بر این، انجبار از خاصیت ضد ویروسی برخوردار است و مصرف آن می تواند انواع میکروب های روی زخم را از بین ببرد.
بعضی از افراد برگ های تازه و جوان آن را به صورت سالاد یا به صورت پخته مصرف می کنند. ضماد آن برای واریس و خارج کردن چرک از زخم ها و دمل ها مورد استفاده قرار می گیرد. در دام پزشکی هم برای ناراحتی های گوارشی دام ها مورد استفاده قرار می گیرد.
نوشیدن آب دم کرده ی آن بیماری میزنای و سوزاک را درمان میکند و از خونروی و اسهال نیز جلوگیری می نماید.
برای درمان بواسیر ۱۵ گرم ریشه انجبار را در۳ لیتر آب بجوشانید، تا آب آن نصف شود سپس با ۲۰۰ گرم شکر مخلوط و آن را هفت قسمت کنید ، ۷ روز میل شود.
برای درمان بیماری اسهال و اسهال خونی سه گرم ریشه انجبار را در یک لیوان آب ۲۰ دقیقه بجوشانید تا حدود یک فنجان آن بماند و صاف کرده آن را روزی ۳ فنجان میل کنید.
عوارض و موارد احتیاط و منع مصرف
به یاد داشته باشید که محصولات طبیعی همیشه لزوما بی خطر نیستند و دوز، روش مصرف و تداخل آن ها با دیگر مواد غذایی و دارو ها بسیار حائز اهمیت است. چنانچه به بیماری مبتلا هستید یا در شرایط خاصی به سر می برید، حتما پیش از مصرف روزانه گیاهان دارویی با پزشک خود مشورت کنید.
- برای سرد مزاجان مضر است، از این نظر باید همراه با زنجبیل خورد .
- انجبار با املاح و آهن و ژلاتین و آلبومین ناسازگار است.
- یبوست و انسداد روده در صورت مصرف بیش از اندازه.
- بهتر است از مصرف گیاه انجبار در دوران بارداری خودداری فرمایید.
روش مصرف
انجبار را معمولا به صورت دم کرده مصرف می کنند. برای این کار کافیست دو قاشق غذاخوری از انجبار خشک شده را در یک فنجان آب ترکیب کرده و بگذارید به مدت پنج تا ده دقیقه حرارت ببیند. میزان مصرف مجاز این دمنوش یک فنجان در روز است و نباید بیش از 3 یا 4 هفته به صورت مداوم مصرف شود. همچنین از این گیاه می توان برای ضدعفونی زخم و بند آوردن خونریزی نیز استفاده کرد.
یکی از شیوه های استفاده از این گیاه عرق آن است ،که مقدار خوراک آن در طول روز ۵۰ گرم و از عصاره آن چهار گرم و از برگ آن اگر مصرف شود مقدار ۲۰ گرم است و از پودر ریشه آن ۵ گرم است.
در قدیم، پوست ریشه انجبار را می‌جوشانند و عصاره حاصل را به حد غلظت در می آوردند و سپس آن را به صورت حب در می‌آوردند و در زیر سرپوش شیشه ای و در آفتاب خشک می کردندو به بیماران می دادند چنین حب سرخ و یاقوتی رنگی مصرف درمانی فراوانی دارد .
روش تهیه محلول ریشه انجبار: ریشه انجبار را به مقدار ۱۵ تا ۶۰ گرم نیمکوب می کنند و در یک لیتر آب گرم می خیسانند و صاف میکنند آماده مصرف است. توجه شود که در مورد ریشه انجبار نباید آب جوش مصرف شود و باید آب نیمه گرم باشد ، تا نشاسته آن حل نشود. زیرا اگر نشاسته حل شود با تانن ریشه ترکیب غیر محلولی به وجود می آورد.
برای درمان بواسیر ۱۵ گرم ریشه انجبار را در۳ لیتر آب بجوشانید، تا آب آن نصف شود سپس با ۲۰۰ گرم شکر مخلوط و آن را هفت قسمت کنید ، ۷ روز میل شود.
چهار تا پنج گرم از ریشه انجبار را نیمکوب کرده و در آب نیمه گرم بخیسانید، بعد آب آن را صاف نموده با قند شیرین کنید و بنوشید.
سه مثقال از آن را نیمکوب کرده و در سه فنجان آب بجوشانید تا یک فنجان آب باقی بماند، بعد صاف کرده و آب آن را با ۲۵۰ گرم شکر قرمز مخلوط کنید و آن مقدار را سه روز بخورید.
اگرگوشت جایی از بدن کنده شده باشد، مقداری از آن را بجوشانید و آب آن راروى جاى زخم بمالید و مقداری از آب آن را هم با شکر شیرین کرده و بخورید جهت رویاندن گوشت بسیار مفید است.
تنتور ریزوم انجبار : برای تهیه تنتور مقدار 50 گرم ریزوم انجبار را در داخل یک لیتر الکل سفید ریخته و پس از یک هفته محلول فوق را از صافی رد کرده و روزانه دو بار به مقدار یک قاشق چایخوری و یا 5 میلی لیتر مصرف کنید.
تنتور در حقیقت مخلوطی از آب و الکل یا آب و سرکه است که حاوی نوعی ترکیب دارویی، گیاه دارویی یا داروی سنتی است. الکل و سرکه کمک میکنند تا ترکیبات فعال گیاهی استخراج و تغلیظ شوند.
گرد انجبار : گرد حاصل از ریزوم انجبار را میتوان برای درمان ناراحتیها و تقویت معده قبل از غذا به اندازه 2 الی 10 گرم در روز به شکل قرص و یا گرد مصرف کرد.
در طب سنتی آذربایجان، برگهای تازه این گیاه را پس از کوبیدن به شکل ضماد بر روی زخمهای عفونی خارجی قرار می دهند. از آن برای درمان زخمها و خراشهای سطحی نیز استفاده می شود.
معرفی شربت آماده انجبار
قطع خونریزی رحم و درمان خونریزی های داخلی از مزایای استفاده از شربت انجبار است. برای درمان انواع خونریزی های داخلی و خونریزی رحم، به شما شربت انجبار را معرفی می کنیم.
خونریزی داخلی همیشه مربوط به یک علت خاص نیست، عواملی چون جراحی، آسیب به رگ های خونی و یا مصرف بیش از حد داروهای ضد انعقادی موجب خونریزی های داخلی بدن می شوند. همچنین عدم تعادل در هورمون ها و استرس نیز باعث خونریزی غیر طبیعی رحم نیز می شوند. شربت انجبار مناسب ترین و بهترین داروی گیاهی است که می تواند باعث درمان تمامی خونریزی های داخلی و خونریزی غیرطبیعی رحم شود.
میزان مصرف و نحوه مصرف دارو
- بعد از هر وعده غذایی دو قاشق غذاخوری از دارو میل شود.
- در موارد حاد و خونریزی شدید می توانید هر دو ساعت از دارو مصرف کنید.
- دوره مصرف این داروی گیاهی تا رسیدن به نتیجه کامل ادامه دارد.
موارد منع مصرف دارو
- مصرف این دارو برای زنان باردار و در دوران شیردهی توصیه نمی گردد و ممنوع است.
- در صورت حساسیت به هر یک از اجزای فراورده مصرف نشود. همچنین به دلیل عدم وجود اطلاعات کافی در مصرف محصول، برای استفاده توسط کودکان زیر 15 سال قبل از مصرف با پزشک یا داروساز مشورت شود.
مواد تشکیل دهنده دارو ( شربت آماده انجبار )
این دارو گیاهی از خرنوب، صندل سرخ، صندل سفید، مورد، شکرسرخ و آب تشکیل شده است.
خواص مواد موجود در محصول عبارتند از:
خرنوب: خرنوب از دسته گیاهان دارویی است که خواص متعددی بر تخمدان ها دارد از جمله: تنبلی و کیست تخمدان و اختلالات قاعدگی. خرنوب حاوی ترکیباتی مانند ویتامین ها، آهن و منگنز است که باعث تاثیر تخمدان ها است و می تواند بر میزان خونریزی رحم موثر باشد.
صندل سرخ: صندل سرخ ماده قابضی است به این معنی که منقبض کننده است. از این رو نقش بسزایی در قطع خون ریزی دارد. از این رو از آن در جراحت ها و عفونت استفاده می شود. همچنین صندل سرخ ضد عفونی کننده است و باعث کاهش ترشحات و ورم در مجاری ادرار می شود.
صندل سفید: صندل سفید چوب درختچه ای است که خواص دارویی دارد. از جمله خواص آن می توان به قابلیت کاهش درد، رفع استفراغ و تهوع اشاره کرد. همچنین گرم کننده اجزای داخلی است و به دلیل خاصیت منقبض کنندگی که دارد به قطع خونریزی داخلی موثر است.
مورد: مورد یا مورت گیاهی است که به دلیل داشتن آنتی اکسیدان های مختلف مانند میریستین و سیتریک همچنین به دلیل داشتن ویتامین C و قند‌ها خواص دارویی بسیاری دارد. این مواد به گیاه خاصیت ضد قارچی و ضد التهابی می دهد. همچنین این گیاه می تواند تسریع کننده روند بهبود زخم و از بین رفتن جای زخم باشد.
شکر سرخ :شکر سرخ به دلیل داشتن مقادیر زیادی از پتاسیم خاصیت شل کنندگی عضلات دارد و همین امر در رفع گرفتگی های قاعدگی و درمان یائسگی بسیار موثر است. با این حال به دلیل ارزش غذایی بالایی که دارد برای خانم های باردار بسیار مفید است.
منبع: تیم گردآوری محتوا طبایع
