در دوران جوانی انسان دارای حداکثر توان و انرژی جسمی و روحی است، گاهی افراد با تکیه بر این نیرو و قوای بدنی، دست به امور خلاف سلامت جسم و روح و مزاج خود می‌زنند. این امور گرچه ممکن است در جوانی به‌دلیل قدرت و قوت بالای روحی و بدنی، اثر سوء خود را نشان ندهند، اما با مداومت بر آنها و تبدیل شدن آنها به عادات غلط، فرد مستعد بیماری‌ها و مشکلات متعدد در آینده خواهد شد. پس بر خود دیدیم تا در این پست به بررسی مزاج جوانی و تدابیر طب سنتی برای حفظ سلامتی این دوره سنی بپردازیم.
مزاج جوانی
- هر دوره از زندگی یک مزاج عمومی خاص دارد که باید رعایت شود، یکی از دوره‌های سنی موثر بر مزاج بدن، دوره وقوف یا جوانی است. مزاج دوره جوانی عمدتا گرم و خشک است.
- بنابراین حفظ‌الصحه جوانان این است که غذا و تدابیر دیگرشان متناسب با این مزاج آنها باشد. البته نمی‌توان بصورت کلی برای تمامی افراد این گروه سنی یک مزاج یکسان را در نظر گرفت و موارد زیاد دیگری در مزاج ایشان موثر است.
دوره وقوف یا جوانی
- از ابتدای ۱۵ سالگی الی ۳۰ یا نهایتاً ۴۰ سالگی را دوران وقوف می‌گویند. یعنی یک حالت توقف و رکود نسبی ایجاد شده و رشد و نمو نسبت به دوران اول کمتر است. همچنین کنترل روی رشد و نمو قدری بیشتر شده است.
- این دوره، دوره غلبه حرارت و خشکی است، یعنی گرمی و خشکی در بدن افزایش پیدا می‌کند.
اصول زندگی سالم و متناسب با مزاج جوانی!
از منظر پزشکی ایرانی، سن جوانی از گرم‌ترین بخش‌های عمر هر فرد محسوب می‌شود که معمولا نسبت به سایر زمان‌های عمر بدن فرد گرم‌تر و تا حدی خشک‌تر است. توصیه‌های زیر برای جوانانی که دارای علایم گرمی مزاج مانند جنب و جوش زیاد خشم و غضب سریع و احساس گرما و التهاب دارند مناسب است.
توصیه ها و تدابیر
برای داشتن زندگی سالم و حفظ سلامتی در دوران جوانی، رعایت اصول زیر که مبتنی بر مزاج و از دیدگاه طب سنتی است، توصیه می‌شود. این توصیه‌ها جنبه عمومی داشته و در صورت وجود سوء مزاج یا بیماری خاص باید با مشورت پزشک متخصص طب سنتی تغییراتی در آن اعمال شود.
- نوشیدن نوشیدنی‌های خنک به اندازه تمایل و نیاز (و نه بیشتر)، بخصوص در فصول گرم سال بخاطر حرارت مزاج در این سنین مناسب است.
- در فصل تابستان، استراحت در مکان خنک توصیه می‌شود در عین حال درصورت استفاده از کولر و وسایل سرمایشی، وزش باد بطور مستقیم نباشد و بهتر است اجازه تعریق به بدن داده شود.
- جوانان بهتر است از فعالیت و حرکت زیاد در آفتاب به خصوص در فصول گرم پرهیز کنند.
- در مورد ورزش جوانان توصیه می‌گردد جوانان با مزاج خشک ورزش‌های ملایم داشته باشند و از ورزش‌های سنگین اجتناب نمایند.
- شنا یکی از مناسب‌ترین ورزش‌ها در دوران جوانی است. برای جوانان، سونای تَر (بخار)، بهتر از سونای خشک است.
- استرس و عصبایت بیش از حد معمول برای هر فردی مضر است و در جوانان اثرات مخرب بیشتری خواهد داشت چون گرمی و خشکی را افزایش می‌دهد.
- جوانان باید از خوردن غذاهای با طبع گرم (مثل سیر و پیاز) و گرسنگی طولانی مدت پرهیز کنند.
- خنده و نشاط ضامن حفظ سلامت هر فردی و در هر دوره سنی است. جوانان نیز در حد اعتدال به این موهبت الهی نیاز دارند.
- استحمام با آب نسبتاً خنک و معتدل با رعایت اصول آن در تابستان و آب نیم گرم در زمستان برای جوانان مناسب است.
- حمام گرم و داغ طولانی مدت و حضور بیش از حد در سونا آن هم سونا خشک مناسب این سن نیست.(خصوصا جوانان با مزاج گرم و خشک)
- ازدواج به موقع یکی از نیازهای اساسی جوانان در رفع نیازهای جسمی و روحی ایشان است.
رژیم غذایی متناسب با مزاج دوره جوانی
غذاهای مناسب دوره و مزاج جوانی
- جوجه
- ماهی تازه
- گوشت گوسفند و بزغاله
- خورشت کدو
- ماست تازه
- قلیه ماهی
- خورشت با چاشنی‌های ترش مانند آلو و تمر هندی و…
شربت های مناسب جوانی
- آبلیمو
- شربت زرشک و سکنجبین بهاره بخصوص در تابستان
- ماء الشعیر طبی
- آب انار
سبزیجات مناسب جوانی
- کاهو
- خرفه
- اسفناج
میوه های مناسب جوانی
- انار
- زردآلو
- آلو
- توت سیاه
- گلابی
- شلیل
- خیار
- نارنگی
- پرتقال
- لیمو
- نارنج
- سیب
- هندوانه
هرکدام در فصل خود!
حرف آخر
- مزاج اصلی دوران جوانی، گرم و خشک است، بنابراین باید از زیاده‌روی در اغذیه و تدابیری که گرمی و خشکی بدن را افزایش می‌دهند، پرهیز کرد.
- از طرفی چون، طب سنتی ایرانی، بر پایه نگاه مزاجی توصیه می‌دهد، ممکن است در یک فرد خاص بنابر نظر و تشخیص پزشک متخصص، اهمیت یک تدبیر خاص کمتر یا بیشتر باشد.
